نمودار تعدیل شده یا نشده؟ دوراهی استفاده از شکاف قیمتی در تحلیل تکنیکال

نمودارها جزو جدانشدنی تحلیل سهام‌اند. اطلاعاتی را که می‌توان از دل نمودارها بیرون کشید بسیار مفید‌ و قابل استفاده هستند. یکی از مسائلی که در خصوص نمودارها دارای اهمیت است، بحث نمودار تعدیل شده یا نشده در تحلیل تکنیکال است. استفاده از هر یک از این نمودارها مزایا و معایبی دارد که لازم است با آن‌ها آشنا شویم.

گاهی ممکن است عوامل بنیادی مختلفی در نمودارهای تحلیل تکنیکال یک سهم دخیل باشند. نمودار تعدیل نشده در تحلیل تکنیکال این فاکتورها را در نظر می‌گیرد. آن‌چه موجب تفاوت میان نمودارهای تعدیل شده و نشده می‌شود، مسئله‌ای به نام گپ یا شکاف قیمتی است. این موضوع خود مسئله‌ مهمی است که لازم است پیش از پرداختن به اصل موضوع، ابتدا به آن بپردازیم. 

شکاف قیمتی چیست؟

در هنگام بررسی نمودار تعدیل شده یا نشده در تحلیل تکنیکال، بارها به شکاف قیمتی اشاره می‌شود. گپ یا شکاف قیمتی به ناحیه‌ای از نمودار سهام اطلاق می‌شود که در آن محل، خبری از تقاضای خرید و فروش نیست. یعنی معامله‌ای در این قسمت انجام نمی‌شود. در این ناحیه تفاوت عمده‌ای میان قیمت‌های سهم پدیدار می‌شود. گپ‌ قیمتی ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود که در ادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.

انواع شکاف قیمت

در این بخش چهار دلیل عمده را برای ایجاد شکاف قیمتی با هم مرور می‌کنیم.

شکاف قیمت پس از افزایش سرمایه

شرکت‌ها برای تامین منابع مالی خود به افزایش سرمایه روی می‌آورند. این کار به شیوه‌های مختلفی انجام می‌شود که پیش‌تر به آن‌ پرداخته‌ایم و تکرار آن از حوصله این مقاله خارج است. برای کسب آگاهی بیشتر در این زمینه می‌توانید به مطلب «افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی؛ راهی برای تامین مالی توسعه شرکت» مراجعه کنید.

افزایش سرمایه به هر طریق، موجب کم شدن ارزش سهام شرکت می‌شود. در مقابل این ارزش کاهش‌یافته، دارایی‌هایی از جمله حق تقدم یا سهام جایزه به سهام‌دار داده می‌شود. با کم شدن ارزش سهام، شاهد شکاف قیمت خواهیم بود. نمودار زیر این مسئله را به خوبی نشان می‌دهد.

شکاف قیمت پس از توقف طولانی‌مدت سهام

توقف سهام امری است که ممکن است در مدت‌زمان‌های مختلفی رخ بدهد. گاهی سهم به مدت طولانی متوقف است و به این ترتیب پس از بازگشایی، شاهد شکاف قیمتی خواهیم بود.

شکاف قیمتی پس از تقسیم سود نقدی

زمانی که مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت‌ها برگزار می‌شود، سود نقدی به سهام‌داران پرداخت خواهد شد. شرکت‌هایی که در انتهای سال مالی توانسته‌اند سودآوری داشته باشند، می‌توانند این سود را به سهام‌داران خود واریز کنند. تقسیم سود نقدی میان سهام‌داران موجب کاهش ارزش سهام می‌شود. این کاهش با میزان سود تقسیم‌شده مرتبط است. در اثر این اتفاق، شاهد گپ قیمتی خواهیم بود.

شکاف قیمتی پس از برگزاری مجمع عمومی

پس از این‌که مجمع عمومی شرکت‌های بورسی برگزار می‌شود، با در نظر گرفتن تصمیم‌هایی که در مجمع تصویب می‌شود، میزان عرضه و تقاضا تغییر خواهد کرد. به این ترتیب پس از بازگشایی سهم، ممکن است شکاف قیمتی مثبت یا منفی یا خنثی ایجاد شود.

به طور کلی افزایش سرمایه و تقسیم سود نقدی میان سهام‌داران از جمله اتفاقات مالی مهم در شرکت‌های سهامی به شمار می‌رود. این امر موجب تغییر در قیمت سهام می‌شود. البته با توجه به این مسئله که تغییر قیمت سهم در پی تقسیم سود زیاد نیست، معمولا تغییر در نمودار تعدیل شده سهام و شکاف قیمت چندان زیاد نخواهد بود. از این رو نمودار تعدیل شده یا نشده در تحلیل تکنیکال مانند هم خواهند بود. در سمت دیگر افزایش سرمایه تاثیر بیشتری بر قیمت سهام می‌گذارد و موجب ایجاد یک شکاف قیمتی بزرگ‌تر می‌شود. به این ترتیب تفاوت میان نمودار تعدیل شده و تعدیل نشده ملموس‌تر خواهد بود.

نمودار تعدیل شده در تحلیل تکنیکال چیست؟

چنان‌چه نوسان‌های قیمتی سهم را در نمودار قیمت در نظر بگیریم، نمودار تعدیل شده به دست می‌آید. در این نمودار گپ‌های قیمتی نشان داده نمی‌شوند. به عبارت دیگر، نمودار تعدیل شده سهام نموداری است که گپ ناشی از عوامل و فاکتورهای بنیادی هم‌چون افزایش سرمایه و تقسیم سود نقدی در آن دیده نمی‌شوند. هرچه در این نمودار مشاهده می‌شود، گپ‌های واقعی است که در اثر عرضه و تقاضا پدید آمده است. گپ‌های غیرواقعی مانند گپ‌های ناشی از افزایش سرمایه، در این نمودار بسته می‌شود.

مزایا و معایب نمودارهای تعدیل شده

در نمودار تعدیل شده، تاریخچه قیمتی سهم در پی حذف شکاف‌های قیمتی ناشی از افزایش سرمایه و تقسیم سود نقدی در دسترس نیست. اما مزیت این نمودارها این است که می‌توان به راحتی از ابزاری مانند اندیکاتور و اسیلاتور در این نمودارها استفاده کرد. به علاوه استفاده از خطوط حمایت و مقاومت در سهام مختلف به کمک نمودار تعدیل شده در تحلیل تکنیکال آسان‌تر صورت می‌گیرد.

در ضمن به عنوان یک حسن دیگر باید گفت، در نمودارهای تعدیل شده می‌توان به راحتی از خط روند استفاده کرد. به این ترتیب می‌توان ترند نمودار را تشخیص داد.

نمودار تعدیل نشده چیست؟

زمانی که یک شرکت سهامی فعالیت‌های متعددی در بازار سرمایه انجام می‌دهد، قیمت سهامش نوسان پیدا می‌کند. هنگامی که از این نوسان‌های قیمت چشم‌پوشی کنیم، نمودار حاصل تعدیل نشده خواهد بود. در نمودار تعدیل نشده، شکاف‌های قیمتی که در بخش قبل بررسی شد نیز قابل مشاهده هستند. به این ترتیب در نمودار تعدیل نشده، تاریخچه واقعی قیمت‌ها را مشاهده خواهید کرد.

در این نمودار شکاف‌های غیرواقعی که در اثر عواملی به جز عرضه و تقاضا پدید می‌آیند، قابل مشاهده است. این نمودار تغییرات دارایی سهام‌داران را نشان نمی‌دهد. در نمودار تعدیل نشده تنها می‌توان نوسان قیمت را مشاهده کرد.

در بخش‌های بعدی تصاویری از نمودار تعدیل شده و تعدیل نشده را ارائه می‌کنیم که می‌توانید شکل ظاهری این دو نمودار را با هم مقایسه کنید.

مزایا و معایب نمودار تعدیل نشده چیست؟

با بررسی نمودار تعدیل نشده، تنها می‌توان رفتار قیمتی سهم را مشاهده کرد. در این نمودار نمی‌توان تغییرات دارایی سهام‌دار را در هنگام افزایش سرمایه یا موارد دیگری مانند تقسیم سود نقدی مشاهده کرد. این احتمال وجود دارد که چنین مسئله‌ای سهام‌داران را گمراه کند. یعنی اگر سهام‌دار به این نمودار نگاه کند، احتمال دارد متوجه روند نزولی قیمت نشود.

از سوی دیگر نمی‌توان ابزارهای تحلیل تکنیکال از جمله اندیکاتور و اسیلاتور را در نمودار میله‌ای تعدیل نشده استفاده کرد. زیرا در نمودار گپ وجود دارد و به همین دلیل اندیکاتور نمی‌تواند عملکرد صحیحی از خود نشان دهد. برخی از تحلیل‌گران تکنیکال معتقدند که باید عواملی مانند تقسیم سود یا افزایش سرمایه در نمودار اعمال شود. چرا که در تحلیل تکنیکال تاریخچه سهام مورد بررسی قرار می‌گیرد و از این رو حائز اهمیت است.

تفاوت میان نمودار تعدیل شده و تعدیل نشده

برای این‌که بتوانیم نمودار تعدیل شده و نشده را با هم مقایسه کنیم، لازم است دو نمودار یک سهم را با هم بررسی کنیم تا بهتر متوجه این مطلب شویم. در دو تصویر زیر می‌توانید نمودار تعدیل شده و نمودار تعدیل نشده یک سهم را مشاهده نمایید.

می‌بینید که روند این دو نمودار به طور کلی با هم تفاوت دارد. در یکی از این نمودارها روند صعودی است و در نمودار دیگر روند متفاوت به نظر می‌رسد. تفاوت فاحش دیگری که میان این دو نمودار وجود دارد، کف‌ها و سقف‌های تاریخی در سهم است. کف و سقف تاریخی در نمودار تعدیل نشده و نمودار تعدیل شده سهام متفاوت است. مثلا ممکن است در یک سهم کف تاریخی ۵۰ تومان و سقف تاریخی ۱۴۰۰ تومان باشد. در حالی که در نمودار تعدیل شده کف و سقف تاریخی می‌تواند متفاوت از این اعداد باشد. تفاوت قیمت‌ها به دلیل تعدیل‌‌هاست. این مسئله می‌تواند در تحلیل افراد به شکل بارزی اثر بگذارد.

هم‌چنین دیگر تفاوت میان این دو نمودار آن است که در نمودار تعدیل شده می‌توان به راحتی کانال‌بندی انجام داد. این مسئله یکی از مزایای نمودار تعدیل شده نیز به حساب می‌رود. به همین دلیل می‌توانیم الگوهای سهم را بهتر شناسایی کنیم. موج‌شماری الیوت نیز در این نمودارها قابل انجام است؛ مسئله‌ای که در نمودار تعدیل نشده امکان آن وجود ندارد. اگر فردی بخواهد به کمک نمودار تعدیل نشده اقدام به موج‌شماری کند، با مشکل مواجه می‌شود.

در سمت دیگر به کمک نمودارهای تعدیل نشده می‌توان به راحتی از حمایت‌ها و مقاومت‌ها استفاده کرد. به این ترتیب شخصی که اساس تحلیل خود را با توجه به مقاومت‌ها و حمایت‌ها انجام می‌دهد، می‌تواند از نمودار تعدیل نشده استفاده کند.  

نمودار تعدیل شده یا نشده؟ کدام بهتر است؟

این سوال، پرسش چندان مناسبی به نظر نمی‌رسد. با توجه به مطالبی که در خصوص نمودار تعدیل شده و نشده بیان کردیم و مزایا و معایب هر یک را بیان کردیم، مشخص است که نمی‌توان در مورد برتری یکی از این دو نمودار بر دیگری صحبت کرد. با این تفاسیر بهتر است بگوییم که هر یک از این دو نمودار با توجه به شیوه تحلیل‌گر مورد استفاده قرار می‌گیرند. پس در این میان چیزی به نام بهترین وجود ندارد.

زمانی که از الگوهای هارمونیک و الیوتی و سایر تحلیل‌های مدرن استفاده می‌شود، بهتر آن است که این کار روی نمودارهای تعدیل شده انجام شود. اما زمانی که بحث حمایت و مقاومت‌های کلاسیک سهم پیش می‌آید و می‌خواهید متوجه شوید که سهام در چه نقطه‌ای افزایش سرمایه داشته و در کدام بخش نمودار تعدیل منفی وجود دارد از نمودار تعدیل نشده استفاده می‌شود.

طرفداران نمودار تعدیل شده در برابر تعدیل نشده

تکنیکالیست‌ها همواره می‌گویند که تمام اطلاعات مهم یک سهم در قیمت آن نهفته است. آن‌ها بر اساس دلایلی که دارند، به سراغ نمودارهای تعدیل شده یا نشده می‌روند. نکته مهم این‌جاست که نباید فراموش کنید با توجه به تفاوت‌های این دو نمودار، تحلیل‌های متفاوتی نیز به دست خواهد آمد. به همین دلیل بهترین کار آن است که تنها یکی از این نمودارها را برای تحلیل خود استفاده کنید.

توجیه طرفداران نمودار تعدیل نشده

زمانی که تحلیل‌گر از نمودار تعدیل نشده استفاده می‌کند، معتقد است که قیمت پس از ایجاد شکاف به سقف قبلی خود برمی‌گردد. این یکی از اصول تحلیل تکنیکال است که بیان می‌کند تاریخ تکرار می‌شود. به این ترتیب زمانی که سهم به سمت سقف قبلی حرکت می‌کند، سقف جدیدی در طی این حرکت ایجاد می‌شود.

در تصویر زیر می‌توانید یک نمودار تعدیل نشده را مشاهده کنید. می‌بینید که بعد از ایجاد هر شکاف، سهم گپ قیمت را پر کرده است. به علاوه پس از شکسته شدن سقف‌های تاریخی، رشد سهم نیز اتفاق افتاده است.

مشخص است که پس از ایجاد شکاف در پی افزایش سرمایه، شاهد رشد قیمت بوده‌ایم و گپ قیمتی هم پر شده است. به علاوه پس از شکست سقف تاریخی در نمودار سهام نیز، روند نمودار به صورت صعودی است.

توجیه طرفداران نمودار تعدیل شده

اما آن دسته از افرادی که نمودارهای تعدیل شده را ترجیح می‌دهند، معتقدند که قیمت‌ها بر اساس روند حرکت می‌کنند. این مسئله نیز یکی دیگر از اصول تحلیل تکنیکال است. به این ترتیب گپ‌های قیمتی نباید در نمودار در نظر گرفته شوند. چرا که شکاف‌هایی که در پی تقسیم سود و افزایش سرمایه ایجاد می‌شوند، طبق عرضه و تقاضا ایجاد نشده‌اند و نمی‌توان این مسئله را جزئی از روند سهم تلقی کرد.

جمع‌بندی

زمانی که در نمودار سهام، پارامترهای بنیادی مانند افزایش سرمایه و تقسیم سود نقدی را نیز در کنار عوامل تکنیکال در نظر بگیریم، نمودار به دست‌ آمده تعدیل نشده نام دارد. به زبان ساده‌تر زمانی که گپ قیمتی در نمودار وجود داشته باشد، نمودار تعدیل نشده است و اگر این گپ از نمودار حذف شود، نمودار تعدیل شده نام دارد.

استفاده از نمودار تعدیل شده یا نشده به شیوه معامله‌گران بستگی دارد. چنان‌چه معامله‌گر از روش‌های الیوت، هارمونیک و یا ایچیموکو استفاده می‌کند، بهتر است از نمودار تعدیل شده بهره ببرد. نمودار تعدیل شده برای استفاده از اندیکاتورها و اسیلاتورها مناسب‌تر است. اما اگر معامله‌گر از روش‌های کلاسیک استفاده می‌کند، نمودارهای تعدیل نشده گزینه‌های مناسب‌تری هستند. به عنوان مثال هنگام تحلیل سهام بر اساس حمایت و مقاومت از نمودارهای تعدیل نشده استفاده می‌شود. هم‌چنین بررسی سقف‌های تاریخی در طول گذر زمان به کمک نمودار تعدیل نشده بهتر انجام می‌شود.

در نهایت باید گفت، با توجه به این‌که تحلیل‌گر چه نتیجه‌ای را می‌خواهد از نمودار به دست آورد، می‌تواند از نمودار تعدیل شده یا نشده استفاده کند. به طور کلی بهتر آن است که از نمودارهای تعدیل شده برای تحلیل سهام استفاده کنیم و به کمک نمودارهای تعدیل نشده، واکنش‌ها و حساسیت‌های قیمت را در گذر زمان بررسی کنیم.