تداوم وضعیت مبهم برجام | راب مالی: برجام مرده است | بورل: اکنون زمان تصمیم‌گیری است
تصمیم‌گیرندگان در واشنگتن و تهران در حال بررسی پیشنهاد تازه‌ای برای احیای مذاکرات برجام هستند که اتحادیه اروپا می‌گوید بهترین پیشنهاد ممکن برای هر دو طرف است.
به گزارش توان تحلیل، به نقل از المانیتور، بیش از یک سال تلاش برای احیای برجام، متنی به عنوان پیش‌نویس تهیه شده است که اخیرا توسط جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ارائه شده است.گفتنی است که اتحادیه اروپا به عنوان یک واسطه در مذاکرات غیرمستقیم بین آمریکا و ایران عمل کرده است.
بورل در مقاله‌ای در فایننشال تایمز، این پیشنهاد را که شامل امتیازاتی است که به سختی در دورهای قبلی مذاکرات به دست آمده است را به عنوان «بهترین توافق ممکن که من به عنوان تسهیل‌کننده مذاکرات، امکان‌پذیر می‌بینم» توصیف کرد. وی اعلام کرد که پنجره برای مصالحه‌های های مهم جدید بسته شده است.
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به خبرنگاران گفت که واشنگتن در حال بررسی پیش‌نویس توافق است و پاسخ‌های خود را مستقیماً با اتحادیه اروپا در میان خواهد گذاشت.
پرایس اظهار کرد که ما به طور خصوصی با متحدان اروپایی خود تعامل خواهیم داشت، اما باز هم، ما حاضر به پذیرش توافقی بوده‌ایم که مدتی است روی میز بوده و ایران قبول نکرده است.
مذاکرات با میانجی‌گری اروپا در وین برای بازگرداندن توافق اولیه که محدودیت‌های سختی را برای برنامه هسته‌ای ایران در ازای لغو تحریم‌های آمریکا و بین‌المللی ایجاد می‌کرد، در اواسط مارس متوقف شد. مذاکرات دو روزه که در اواخر ژوئن در دوحه برگزار شد، بدون پیشرفت یا تعیین تاریخی برای دور دیگری از گفتگوها پایان یافت. مقامات آمریکایی گفتند که ایران با آمدن به میز مذاکره با مجموعه‌ای از مطالبات جدید باعث فروپاشی شد.
هیچ ضرب‌الاجلی برای پاسخگویی دو طرف به پیشنهاد بورل وجود ندارد
یک منبع اتحادیه اروپا که حاضر به افشای نامش نبود، گفت: هیچ ضرب‌الاجلی برای پاسخگویی دو طرف به پیشنهاد بورل وجود ندارد، اما اکنون زمان برای مذاکره تمام شده است.
این منبع اضافه کرد: آنچه طرف‌ها می‌توانند روی آن توافق کنند در متن است و خواهیم دید چه اتفاقی می‌افتد. به نظر می‌رسد شرایط در تهران برای دستیابی به توافق داخلی دشوارتر است.
عمده‌ترین اختلافات برای توافق شامل بحث خروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از لیست سیاه تروریسم آمریکا بوده است. دولت بایدن این درخواست را رد کرد و رویترز گزارش می‌دهد که مذاکره‌کنندگان ایران از آن زمان خواستار لغو تحریم‌های مربوط به سپاه پاسداران شده‌اند.
ایرانی‌ها همچنین خواهان تضمین‌هایی هستند که دولت بعدی آمریکا از توافق خارج نشود. دولت بایدن گفته است که تضمین حقوقی بقای توافق در سال‌های بعد از ۲۰۲۴ ممکن نیست. ایران همچنین ممکن است نظاره‌گر نتیجه انتخابات کنگره در ماه نوامبر باشد تا روند‌های سیاسی در ایالات متحده را درک کند.
علی واعظ: راهی برای پیشبرد مذاکرات وجود ندارد
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بحران بین‌المللی که مذاکرات را از نزدیک دنبال می‌کند، گفت: پیشنهاد اتحادیه اروپا انتظارات ایران را برآورده نمی‌کند و بعید است شکاف‌های باقی‌مانده بین دو طرف را پر کند.
مدیر پروژه ایران در گروه بحران بین‌المللی با بیان اینکه تصور اینکه بتوان هر نوع فرمول قابل قبولی را در این مرحله یافت، واقعاً سخت است، اظهار کرد: اگرچه طرفین حاضر نیستند بپذیرند که مذاکرات شکست خورده است، اما عملاً فکر نمی‌کنم راهی به جلو وجود داشته باشد. تقریباً مطمئن هستم که ایران پیشنهاد جدید را نخواهد پذیرفت.
مقامات در تهران، به طور علنی لحن خوش‌بینانه‌تری از خود نشان داده‌اند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران روز چهارشنبه به بورل گفت که ایران از ادامه دیپلماسی وی استقبال می‌کند. اما به نظر می‌رسد که ایران پیشرفت‌های نگران‌کننده‌ای در برنامه هسته‌ای خود دارد.
ایالات متحده اکنون تخمین می‌زند که به اصطلاح دوره شکست تهران – زمان مورد نیاز برای جمع‌آوری مواد شکافت‌پذیر کافی برای ساخت یک بمب هسته‌ای به کمتر از یک هفته کاهش پیدا کرده است.
کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به اینکه ایران توانایی فنی ساخت بمب را دارد اما تصمیمی برای این کار ندارد، گفت: ایران مدت‌هاست که گفته است از برنامه هسته‌ای فقط برای مقاصد صلح‌آمیز استفاده می‌کند.
برنامه توفق هسته‌ای ایران در صدر دستور کار جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در سفر به اسرائیل قرار داشت و آمریکا اعلام کرد که این کشور برای همیشه منتظر نخواهد ماند.
مالی: برجام مرده است
یک منبع دیپلماتیک اسرائیلی در اورشلیم که خواست نامش فاش نشود به المانیتور گفت که رابرت مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران اخیراً به اسرائیل علام کرده است که به نظر او ایرانی‌ها متن پیشنهادی بورل را نمی‌پذیرند و از نظر او این توافق مرده است.
این اظهارات مالی منعکس‌کننده ارزیابی برت مک گرک (Brett McGurk)، مشاور بایدن در خاورمیانه بود که هفته گذشته به گروهی از کارشناسان اتاق فکر گفت که احیای توافق هسته‌ای بسیار بعید است.
مقامات اورشلیم از وضعیت فعلی راضی هستند. دورنما در اسرائیل در ابتدا برای به تعویق انداختن توافق احیای برجام در ابتدا چندان قوی تلقی نمی‌شد، اما در حال حاضر به نظر می‌رسد که کارزار اسرائیل به یک پیروزی تاریخی برجسته دست یافته است.
یک منبع دیپلماتیک ارشد در خاورمیانه که خواست نامش فاش نشود به المانیتور گفت: در ایران نیز مخالفت شدیدی با این توافق وجود دارد.
برجام مانند گربه‌ای است که ۹ جان دارد
یکی دیگر از منابع دیپلماتیک اسرائیلی که نخواست نامش فاش شود نیز اظهار کرد: برجام مانند گربه‌ای است که ۹ جان دارد. در حال حاضر، جان نهمش هم از دست رفته، اما به زودی خواهیم دید که این گربه زندگی ابدی دارد یا نه. هیچ چیزی نمرده؛ هر دو طرف منافع آشکاری در دستیابی به توافق دارند.
به گفته منبع، اظهارات بورل پایان راه نیست، او حدس زد که ضرب‌الاجل واقعی در نوامبر خواهد بود. اگر هیچ پیشرفتی تا انتخابات میان دورهای کنگره حاصل نشود.
این منبع گفت: این زمانی است که اسرائیل واقعاً می‌تواند بطری شامپاین را باز کند. اما در حال حاضر، همه چیز مانند دفعات گذشته گیر کرده است و با این حال هر بار طرفین به میز مذاکره باز می‌گردند.
بورل: هدف ما این بود که توافقی را منعقد کنیم که به نفع همه باشد
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یادداشتی که روز شنبه در تارنمای اتحادیه اروپا منتشر شد نوشته است: هفت سال پیش، پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، آلمان، ایران و نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی، یک توافق دیپلماتیک مهم منعقد کردند. برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نتیجه بیش از یک دهه دیپلماسی فشرده در مورد برنامه هسته‌ای ایران بود و مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گرفت. این توافق مستلزم اراده سیاسی قابل توجهی بود که در سال ۲۰۱۵ به‌ویژه در ماه‌های پایانی مذاکرات منعقد شود.
وی به نقش اتحادیه اروپا برای تحقق توافق سال ۹۴ اشاره کرد و یادآور شد: تعامل دیپلماتیک اروپا به سال ۲۰۰۳ باز می‌گردد، زمانی که وزرای خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا برای اولین بار به تهران سفر کردند تا در مورد نگرانی‌های هسته‌ای با ایران گفتگو کنند. نماینده سابق اتحادیه اروپا در سیاست خارجی، خاویر سولانا در سال ۲۰۰۴ به آن‌ها پیوست و در سال ۲۰۰۶، او موفق شد همه اعضای شورای امنیت را به حمایت از این تلاش وادار کند.
این مقام اتحادیه اروپا اضافه کرد: هدف ما همیشه این بوده است که توافقی را منعقد کنیم که به نفع همه باشد. یعنی به نفع اروپا، به نفع ایران و به نفع جامعه جهانی که همه ما به آن دست یافتیم. ما برجام را در جولای ۲۰۱۵ منعقد، آن را اجرا و حفظ کردیم.
وی با بیان اینکه «این توافق محدودیت‌های شدیدی را برای فعالیت‌های هسته‌ای ایران و گسترده‌ترین رژیم نظارت و بازرسی که تاکنون توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) اجرا شده است، تضمین کرد» افزود: اجرایی شدن برجام منجر به کاهش ۹۸ درصدی ذخایر اورانیوم غنی شده ایران و حذف هزاران سانتریفیوژ شد. علاوه بر این، اعمال موقت پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سایر مقررات شفافیت برجام به آژانس اجازه می‌دهد تا هر سایت (اتمی) را که می‌خواهد، در ایران بازرسی کند.
بورل اضافه کرد که در مقابل، برجام دورنمای مزایای اقتصادی ناشی از لغو تحریم های آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل علیه ایران را فراهم کرد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه اذعان کرد: اجرای کامل این توافق به شدت تحت تاثیر تصمیم دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ برای خروج ایالات متحده از آن و پیگیری یک کارزار یکجانبه «فشار حداکثری» قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه اتحادیه اروپا و همه مشارکت‌کنندگان در این توافق با تصمیم ایالات متحده در این زمینه مخالفت کردند اعتراف کرد که فشار حداکثری دولت ترامپ شکست خورد «زیرا اتحاد جمعی مشارکت کنندگان این توافق را زنده نگه داشت و اکنون ادامه این کار (حفظ برجام) مهم‌تر از هر زمان دیگری است.»
بورل در ادامه به راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی اروپا و ایران موسوم به اینستکس اشاره و اذعان کرد: خروج ایالات متحده به طور چشمگیری منافع اقتصادی مورد انتظار برای ایران را کاهش داد و به همین دلیل است که برجام هرگز نتوانست ظرفیت کامل خود را به منصه ظهور بگذارد. این در حالی است که مردم ایران نیز از مزایای کامل لغو تحریم‌ها محروم شده‌اند.
فضا برای سازش و مصالحه‌های مهم، دیگر تمام شده است
وی در ادامه به مذاکرات وین برای رفع تحریم‌ها و ازسرگیری اجرای توافق هسته‌ای اشاره کرد و افزود: پس از ۱۵ ماه مذاکرات سازنده و فشرده در وین و تعاملات بی‌شمار با اعضای برجام و ایالات متحده، به این نتیجه رسیده‌ام که فضا برای سازش و مصالحه‌های مهم، دیگر تمام شده است.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا توضیح داد: اکنون متنی را روی میز گذاشته‌ام که با جزئیات دقیق به لغو تحریم‌ها و همچنین گام‌های هسته‌ای مورد نیاز برای بازگرداندن برجام می‌پردازد. این متن نشان‌دهنده بهترین توافق ممکن است که من به عنوان تسهیل‌کننده مذاکرات، آن را امکان‌پذیر می‌دانم.
وی تصریح کرد: اکنون باید تصمیماتی اتخاذ شود تا از این فرصت منحصر به فرد برای موفقیت استفاده شود و ظرفیت بزرگ توافق (هسته‌ای) به منصه ظهور گذاشته شود. بورل بر همین اساس نتیجه گرفت: هیچ جایگزین جامع یا مؤثر دیگری را در دسترس نمی‌بینم.
توافق وین سود اقتصادی و مالی قابل توجهی دارد
بورل در ادامه نوشت، هر روزی که توافق وین به تاخیر می‌افتد، منافع اقتصادی ملموس (ناشی از برجام) برای مردم ایران از طریق لغو قابل توجه تحریم‌های آمریکا و همچنین مزایای عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای برای جهان به تعویق می‌افتد. به تعبیر وی، توافق وین سود اقتصادی و مالی قابل توجهی را به همراه خواهد داشت و همچنین امنیت منطقه‌ای و جهانی را تقویت می‌کند.
زمان تصمیم‌گیری برای پایان دادن به مذاکرات وین است
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پایان تصریح کرد: اکنون زمان تصمیم‌گیری‌های سیاسی سریع برای پایان دادن به مذاکرات وین بر اساس متن پیشنهادی من و بازگشت فوری به یک برجام کاملاً اجرا شده فرا رسیده است.
