تحلیل تکنیکال پر از ابزارها و امکاناتی است که به معامله‌گران اجازه می‌دهد رفتار سهم را به شیوه‌های مختلفی بررسی کنند. الگوهای نموداری یکی از پرطرفدارترین مواردی هستند که افراد زیادی با تکیه بر آن‌ها بهترین سهام را برای خرید شناسایی می‌کنند و وارد معامله می‌شوند. احتمالا شنیده‌اید که می‌گویند تاریخ تکرار می‌شود. تحلیل تکنیکال هم به این جمله معتقد است و این مسئله را در قالب الگو نشان می‌دهد. الگوها چارچوبی مشخص از حرکات قیمت هستند که هر یک معنای خاصی دارند. یکی از این الگوها، الگوهای ادامه دهنده نام دارد که در آن قیمت پس از عبور از یک شرایط خاص، روند را دوباره از سر می‌گیرد و ادامه می‌دهد. در این مقاله از توان تحلیل به بررسی انواع الگوهای ادامه دهنده در تحلیل تکنیکال و ویژگی هر یک پرداخته‌ایم.
فهرست مطالب با دسترسی سریع
- منظور از الگوهای ادامه دهنده در تحلیل تکنیکال چیست؟
- معرفی انواع الگوهای ادامه دهنده در تحلیل تکنیکال
- جمع بندی
- سوالات متداول با پاسخ‌های کوتاه
منظور از الگوهای ادامه دهنده در تحلیل تکنیکال چیست؟
الگوهای تحلیل تکنیکال یا ادامه دهنده هستند یا بازگشتی. الگوهای بازگشتی باعث می‌شوند روند سهم تغییر کند. اما الگوهای ادامه دهنده در میانه‌ی یک روند صعودی یا نزولی تشکیل می‌شوند. زمانی که این الگوها را روی نمودار سهام مختلف ببینیم می‌توانیم بفهمیم پس از اتمام الگو روند قبلی ادامه پیدا خواهد کرد. این الگوها به منزله‌ی استراحت‌گاه و توقف‌گاهی برای سهم هستند. یعنی وقتی سهم حرکت نزولی یا صعودی دارد، پس از تشکیل این الگوها کمی استراحت می‌کند و جانی تازه می‌گیرد تا به مسیرش ادامه دهد. اگر روند قبلی صعودی بوده قیمت سهم بالا می‌رود و اگر نزولی بوده کاهش قیمت ادامه پیدا می‌کند.
البته همیشه هم این طور نیست که با مشاهده‌ی این الگوها روند قبلی ادامه پیدا کند. هیچ چیزی در تحلیل بازارهای مالی قطعیت کامل ندارد. ما فقط از احتمالات حرف می‌زنیم. پس همین اول این را بدانید که باید تا اتمام الگو منتظر بمانید و هرگز برای رسیدن به سود بیشتر، پیش از موعد معامله نکنید.
معرفی انواع الگوهای ادامه دهنده در تحلیل تکنیکال
الگوهای ادامه دهنده کلاسیک خود چند نوع دارند که هر کدام‌شان به زیرمجموعه‌های بیشتری هم تقسیم می‌شوند. اگر بخواهیم به صورت فهرست‌وار مهم‌ترین الگوها را نام ببریم، این فهرست شامل موارد زیر خواهد بود:
- الگوی مثلث
- الگوی مستطیل
- الگوی پرچم
- الگوی کنج
- الگوی سروشانه
- الگوی فنجان و دسته
به این نکته توجه کنید که ممکن است یک الگو هم در دسته‌ی الگوهای ادامه دهنده قرار گیرد و هم الگوهای بازگشتی. مثل الگوی فنجان و دسته که با توجه به این که شکست آن از چه نقطه‌ای اتفاق بیفتد می‌تواند روند قبلی را ادامه دهد یا این که با تغییر روند مواجه شود. یا مثلا برخی از انواع الگوی سر و شانه در دسته‌ی الگوهای بازگشتی قرار می‌گیرند. سعی می‌کنیم تمام این موارد را در بخش‌های بعدی پوشش دهیم تا هیچ ابهامی در این خصوص باقی نماند.
الگوی ادامه دهنده مثلث
توضیحات‌مان را با یکی از مطرح‌ترین و پرکابردترین انواع الگوهای ادامه دهنده کلاسیک در تحلیل تکنیکال شروع می‌کنیم؛ یعنی الگوی مثلث (Triangle Pattern) که خودش به چند نوع دیگر تقسیم می‌شود. این الگو همان‌طور که از اسمش پیداست از سه وجه تشکیل می‌شود که با توجه به ظاهر این سه وجه می‌توانیم دسته‌بندی زیر را ارائه کنیم:
- مثلث متقارن
- مثلث صعودی
- مثلث نزولی
حالا برویم به سراغ توضیح و بررسی هر یک از این الگوها.
الگوی مثلث متقارن
ابتدا شکل ظاهری الگو را در تصویر زیر ببیند.
وقتی در یک سهم روند اصلی صعودی یا نزولی باشد و پس از آن در یک بازه‌ی زمانی نوسان‌های قیمتی را ببینیم که بعضی وقت‌ها با اصلاح همراه‌اند، دو خط روند کوتاه مدت به وجود می‌آید که یکی صعودی و دیگری نزولی است. این دو خط نوسان‌های بالا و پایین هستند که باعث ایجاد یک مثلث می‌شوند. ضلع بالایی از اتصال سقف‌ها و ضلع پایینی از اتصال کف‌ها تشکیل می‌شود.
اما شرط ترسیم مثلث متقارن چیست؟ برای ترسیم اضلاع بالایی و پایینی مثلث متقارن، باید حداقل دو برخورد در کف و دو برخورد در سقف داشته باشیم. برخوردهای بیشتر اعتبار بیشتر الگو را به ما نشان می‌دهند. هر چه الگو معتبرتر باشد احتمال رسیدن به اهداف قیمتی هم بیشتر می‌شود و معامله‌گر با اطمینان بیشتری معامله می‌کند.
تصویر بالا مربوط به الگوی صعودی است. همین الگو در روند نزولی هم ممکن است تشکیل شود. معمولا در مثلث متقارن شکست در جهت روند قبلی رخ می‌دهد. این همان ویژگی الگوهای ادامه دهنده در تحلیل تکنیکال است که هم در بازار بورس و هم در سایر بازارها معتبر است. مثلا در همان تصویر بالا که صعودی است، به احتمال فراوان شکست از ضلع بالایی اتفاق می‌افتد و سهم به روند صعودی‌اش ادامه می‌دهد. اگر روند نزولی بود شکست از ضلع پایینی اتفاق می‌افتاد.
حالا باید ببینیم این رشد تا کجا ادامه خواهد داشت. معمولا در مثلث‌ها هدف یا تارگت قیمتی خطی است که به موازات ضلع پایینی ترسیم می‌شود. اگر از ابتدای ضلع بالایی یک خط موازی با ضلع پایین رسم کنیم، می‌توانین نقطه‌ای احتمالی از رشد قیمت سهام را به دست آوریم. به کلمه‌ی «احتمالی» در این‌جا دقت کنید. چرا که ممکن است سهم از آن نقطه هم بسیار بالاتر برود یا این‌که اصلا نتواند به آن نقطه برسد.
مثال
در تصویر زیر می‌توانید نمادی از بازار بورس ایران را ببینید که این الگو در نمودار قیمت آن تشکیل شده است.
شکست الگوی مثلث متقارن از سمت مخالف
اما باید یک نکته را به خاطر داشته باشید. همیشه این‌طور نیست که شکست الگوی متقارن در جهت روند قبلی اتفاق بیفتد. گاهی این اتفاق برعکس است. در چنین شرایطی مثلث از ضلع پایین شکسته می‌شود و پس از آن ممکن است شاهد پولبک باشیم. یا ممکن است اصلاحی در سهم اتفاق بیفتد. هدف‌گذاری قیمتی در این شرایط هم درست شبیه مثال قبلی است. یعنی از ضلع پایینی خطی به موازات ضلع بالایی ترسیم می‌کنیم و هدف حرکت نزولی را مشخص می‌کنیم.
می‌بینید که روند صعودی است ولی اگر شکست الگوی مثلث متقارن از ضلع پایینی رخ بدهد، روند برعکس می‌شود.
احتمالا با مشاهده‌ی مثال بالا فهمیده باشید که وقتی قیمت سهم در داخل مثلث در حال نوسان است نباید وارد سهم شوید یا از آن خارج شوید. این نکته بسیار مهم و توجه به آن ضروری است. اگر سهم را از قبل دارید و حالا می‌خواهید آن را بفروشید، باید صبر کنید تا شکست از ضلع پایینی رخ دهد و سپس اقدام به فروش سهام خود کنید. چرا که این احتمال نیز وجود دارد که شکست از ضلع بالایی رخ دهد. در چنین شرایطی، اگر سهم خود را قبل از این‌که تکلیف حرکت سهم مشخص شود بفروشید، از یک رشد و سود خوب بی‌بهره خواهید ماند.
هم‌چنین اگر قصد خرید دارید، به هیچ وجه این کار را داخل مثلث انجام ندهید. بهتر است صبر کنید و پس از شکست ضلع بالایی خرید خود را انجام دهید. چون باید مطمئن شوید که روند صعودی در حال شروع است. چون اگر سهم را بخرید اما شکست از ضلع پایینی ایجاد شود، ضرر و زیان زیادی را متحمل خواهید شد.
مثال
تصویر زیر شکست این الگو را در خلاف جهت روند نشان می‌دهد.
می‌بینید که قبل از تشکیل الگو روند صعودی بوده است. ولی پس از پایان آن روند نزولی شده است. خط سیاه تارگت قیمتی را نشان می‌دهد که ریزش بسیار بیشتر از آن نقطه ادامه پیدا کرده است.
الگوی مثلث صعودی
در تصویر زیر می‌توانید ظاهر این الگو ببینید.
این الگو هم بسیار شبیه به الگوی قبلی است. در تصویر مشخص است که ضلع بالایی مثلث یک خط افقی است و ضلع پایینی یک خط با شیب رو به بالا. این مسئله نشان می‌دهد که سقف‌های قیمتی در یک محدوده‌ی مشخص تشکیل می‌شوند و کف‌ها نیز درست شبیه مثلث متقارن یکی پس از دیگری به سمت بالا ایجاد می‌شوند. در این الگو شکست از ضلع پایین کمتر اتفاق می‌افتد و در بیشتر مواقع شکست از سمت ضلع بالایی رخ می‌دهد. پس از شکست نیز شاهد رشد قیمتی خواهیم بود.
برای هدف‌گذاری نیز خطی به موازات ضلع پایینی مثلث رسم می‌کنیم و به این ترتیب محدوده مشخص‌شده تارگت قیمتی سهم خواهد بود.
در این الگو هدف‌گذاری را به شیوه دیگری نیز می‌توان انجام داد. اگر ارتفاع اولیه مثلث را اندازه بگیریم و آن را از محل خروج مثلث (ضلع افقی بالا) ترسیم کنیم، می‌توانیم هدف را تعیین کنیم. به این ترتیب این شیوه نیز یک روش تارگت‌گذاری پس از شکست ضلع بالایی در مثلث صعودی خواهد بود.
مثال
این الگو را می‌توان در بازار بورس ایران هم مشاهده کرد. نمونه‌ای از الگوی مثلث صعودی را می‌توانید در تصویر زیر ببینید.
ضلع بالای مثلث افقی است و کف‌های قیمتی هم یکی پس از دیگری رو به بالا شکل گرفته‌اند. تارگت قیمت با خط سیاه مشخص شده است که می‌بینید رشد سهم بالاتر از این تارگت بوده است.
الگوی مثلث نزولی
مثلث نزولی هم یکی از انواع الگوهای ادامه دهنده در تحلیل تکنیکال است که در روندهای نزولی تشکیل می‌شود. پس می‌توان حدس زد که ظاهر آن برعکس مثلث صعودی باشد.
پس از این که اصلاح قیمت صورت می‌گیرد ممکن است شاهد تشکیل الگوی ادامه دهنده مثلث نزولی باشیم. در این مثلث‌ها، ضلع پایینی یک خط افقی است. کف‌های قیمتی در یک محدوده مشخص هستند و سقف‌ها یکی پس از دیگری به سمت پایین تشکیل شده‌اند. در این نوع از مثلث‌ها شکست معمولا از ضلع پایینی اتفاق می‌افتد. در چنین شرایطی ریزش به اندازه ارتفاع اولیه یا خطی به موازات ضلع بالایی مثلث ادامه خواهد داشت.
در هدف‌گذاری الگوها، حداقل ریزش یا رشد در نظر گرفته می‌شود. این به آن معناست که ممکن است میزان ریزش، اصلاح و یا رشد بیشتر باشد و تا نقاط دورتری ادامه پیدا کند.
مثال
در تصویر زیر یک الگوی مثلث نزولی را به همراه تارگت قیمتی در بورس ایران مشاهده می‌کنید.
الگوی ادامه دهنده کنج
این الگوی ادامه دهنده کلاسیک را هم نوعی از الگوهای مثلث می‌دانند. اما برخی دیگر آن را یک الگوی جدا تصور می‌کنند. به هر حال هر چه که باشد این الگو جزو الگوهای ادامه دهنده در بورس و تحلیل تکنیکال است. مثل سایر انواع الگوهای مثلث این الگو هم در میانه‌ی یک روند صعودی یا نزولی ظاهر می‌شود. تفاوتی که میان کنج‌ها و دیگر مثلث‌ها وجود دارد این است که در الگوهای کنج، ضلع بالایی و پایینی مثلث هم‌جهت هستند. یعنی خطوطی که کف‌ها و سقف‌ها را به هم متصل می‌کنند هر دو یا نزولی هستند یا صعودی. شکل این الگو را ببینید تا بهتر متوجه تفاوت آن با الگوهای مثلث شوید.
اگر این الگو در میانه یک روند صعودی تشکیل شود، هر دو ضلع آن نزولی خواهند بود. در چنین شرایطی شکست معمولا از ضلع بالایی اتفاق خواهد افتاد تا روند قبلی ادامه پیدا کند. برای مشخص کردن تارگت هم باید خطی موازی ضلع پایینی و با شروع از ضلع بالایی مثلث بکشیم. در چنین شرایطی انتظار داریم که قیمت سهم تا آن نقطه رشد کند.
به طور کلی، اضلاع کنج‌ها در روندهای نزولی هر دو صعودی هستند و زمانی که در میانه روندهای صعودی ایجاد می‌شوند هر دو نزولی خواهند بود. تفاوت دیگری که میان این الگو و مثلث وجود دارد این است که مثلث‌ها در یک بازه زمانی حدودا دو الی سه‌ماهه اتفاق می‌افتند. یعنی در این بازه و در تایم‌فریم‌های روزانه نوسان‌هایی داخل مثلث ایجاد می‌شود. اما الگوی کنج بازه‌های زمانی طولانی‌تری را شامل می‌شود. یک سهم ممکن است شش تا هشت ماه در یک کنج قرار بگیرد و در این مدت شاهد نوسان‌های زیادی داخب الگو باشیم. در نهایت باید منتظر بمانیم تا شکست رخ بدهد و الگو به پایان برسد.
مثال
باز هم به سراغ بورس ایران رفته‌ایم و مثالی از این الگو را در تصویر زیر آورده‌ایم. می‌بینید که پس از پایان الگو، سهم مجددا به مسیر خود در روند صعودی ادامه داده است.
الگوی ادامه دهنده گُوه (Wedge)
الگوی گُوه با الگوی کنج شباهت دارد اما گوه بر خلاف الگوی کنج، در جهت روند حرکت می‌کند. البته باز هم ممکن است این دو الگو در بسیاری از منابع یکسان تلقی شوند. این الگو هم از دو خط روند بالایی و پایینی تشکیل شده است. برخی این الگو ر ا در دسته‌ی الگوهای ادامه دهنده قرار می‌دهند و برخی در دسته‌ی الگوهای بازگشتی. به هر حال اگر این الگو در میانه‌ی یک روند صعودی تشکیل شود و پس از پایان، روند مجددا صعودی باشد یک الگوی ادامه دهنده خواهد بود.
در مورد هدف‌گذاری هم باید میله‌ی الگو را مدنظر قرار دهیم. منظور از میله همان حرکت ابتدایی برای تشکیل الگوست.
الگوی ادامه دهنده مستطیل
یکی دیگر از الگوهای ادامه دهنده الگوی مستطیل (Rectangle Pattern) نام دارد که از نامش معلوم است دو ضلع تشکیل‌دهنده‌ی آن موازی هم هستند. این الگو هم مانند سایر الگوها هم می‌تواند در روند صعودی شکل بگیرید و هم در روند نزولی و به دو دسته‌ی مستطیل صعودی و مستطیل نزولی تقسیم می‌شود.
الگوی مستطیل صعودی
تصویر زیر شمای گرافیکی این الگو را نشان می‌دهد.
معمولا وقتی سهام حرکت‌شان را به خوبی ادامه می‌دهند، در میانه‌ی مسیر استراحت می‌کنند. در همین زمان استراحت است که این الگو تشکیل می‌شود. در داخل این دو سطح افقی نوسان‌های قیمتی اتفاق می‌افتد که نشان می‌دهند سهم در حال نفس‌گیری برای ادامه‌ی مسیر است. می‌بینید که در این‌جا دو خط بالایی و پایینی همان سطوح حمایت و مقاومت هستند که در الگوی مستطیل به خوبی قابل مشاهده‌اند. هر بار که سهم به این سطوح برخورد کرده است واکنش نشان داده است.
همیشه به خاطر داشته باشید که داخل الگو معامله نکنید. نه خرید کنید و نه بفروشید. وقتی سهم داخل مستطیل نوسان می‌کند، شما باید از نقش معامله‌گر خارج شوید و فقط در نقش نظاره‌گر ظاهر شوید. در این جا باید بسیار محتاط باشید. چرا که حتی در نقاط حمایت (خط سبز رنگ) که بسیار مهم هستند نیز نمی‌توان با این تصور که الگوی مستطیل ایجاد شده وارد معامله شد. ممکن است این نقاط شکسته شوند و سهم در مسیری حرکت کند که انتظارش را نداشتید. پس بهتر است صبر کنیم تا ببینیم که آیا شکست از ضلع بالا اتفاق می‌فتد یا پایین.
پس از شکست باید برای ورود به سهم یا خروج از آن تصمیم بگیریم. در الگوهای ادامه دهنده مستطیل، شکست معمولا از سمت خط مقاومت اتفاق می‌افتد و پس از آن شاهد ادامه‌ی روند قبلی خواهیم بود. اگر روند صعودی بوده است می‌توان انتظار داشت که مجددا یک حرکت صعودی رخ دهد. در روند نزولی نیز انتظار ریزش داریم.
برای تعیین هدف در الگوهای مستطیلی ادامه دهنده نیز باید ارتفاع مستطیل را اندازه بگیریم. منظور فاصله میان خطوط حمایت و مقاومت است. پس از شکست به همان میزان انتظار رشد قیمت سهم را خواهیم داشت.
الگوی مستطیل نزولی
وقتی شاهد اصلاح زیاد در سهم هستیم و خطوط حمایت و مقاومت تشکیل می‌شوند، می‌توان الگوی مستطیل نزولی را روی نمودار دید.
در تصویر بالا مشخص است که اگر شکست از سمت خط حمایت اتفاق بیفتد ریزش بیشتری را در سهم شاهد خواهیم بود. دوباره برای هدف‌گذاری این الگو هم باید ارتفاع مستطیل را اندازه بگیریم.
مثال
الگوهای ادامه دهنده مستطیل هم در بورس زیاد به چشم می‌خورند. تصویر زیر که مربوط به بورس ایران است، نشان می‌دهد که چطور پس از پایان الگوی مستطیل در روند نزولی، سهم مجددا به ریزش خود ادامه داده است.
الگوی ادامه دهنده پرچم
و اما نوبت می‌رسد به الگوهای ادامه دهنده پرچم یا فلگ (Flag) که در بورس ایران نیز بسیار آن را دیده‌ایم. مهم‌ترین ویژگی این الگو آن است که اگر بتوانیم آن را درست تشخیص بدهیم، سودآوری خوبی نصیب‌مان خواهد شد. به ویژه اگر بیشتر طرفدار سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت باشید، این الگو قطعا برای شما جذاب‌تر خواهد بود. با هم انواع الگوی پرچم را مشاهده می‌کنیم.
الگوی پرچم مثلث
مطابق معمول اول از همه ظاهر این الگو را با هم بررسی می‌کنیم.
اولین چیزی که در تشخیص این نوع از الگوهای ادامه دهنده به آن نیاز داریم، یک حرکت صعودی بسیار تند و قوی است که معمولا با تشکیل صف خرید همراه است. پس از آن باید منتظر کمی اصلاح قیمت بمانیم. این اصلاح، اصلاح زمانی است نه قیمتی. ممکن است سهم چند روز در همین سطح اصلاح باقی بماند و خودش را برای موج بعدی حرکت صعودی آماده کند.
از لحاظ ظاهری شاید این الگو به مثلث شباهت زیادی داشته باشد. اما در الگوی مثلث بازه‌های زمانی معمولا سه الی چهار ماهه هستند. یعنی سهم ممکن است در مدت سه الی چهار ماه داخل مثلث قرار بگیرد و نوسان کند. اما در این الگو این شرایط برقرار نیست و ممکن است زمان نوسان سهم داخل پرچم حتی به یک ماه هم نرسد. این همان مسئله‌ای است که باعث می‌شود معامله‌گران کوتاه‌مدت از این الگو استقبال کنند.
نوسان‌ها به مدت طولانی در سهم مشاهده نمی‌شوند و پس از آن شاهد شکست الگو از ضلع بالایی خواهیم بود. هر چه به انتهای این مثلث و در واقع نوک پرچم نزدیک شویم، کندل‌ها کوچک‌تر می‌شوند. معمولا سایه‌ها بلندتر و بدنه‌ها کوتاه‌تر می‌شوند. پس از شکست ضلع بالایی هم در بیشتر مواقع سهم رشد قیمت زیادی را تجربه می‌کند. یکی از دلایلی که این الگو را جذاب‌تر می‌کند، همین تارگت‌های بالاست.
برای هدف‌گذاری هم میله‌ی پرچم را ملاک قرار می‌دهیم. مثلا اگر سهم از ۱۰۰ تا ۲۰۰ تومان رشد کرده باشد و شاهد یک الگوی ادامه دهنده پرچم باشیم، بعد از شکست بدنه‌ی پرچم انتظار داریم که مجددا از محل شکست پرچم، سهم به میزان ۱۰۰ تومان رشد قیمتی داشته باشد.
پرچم مستطیل
این هم یکی دیگر از انواع الگوهای ادامه دهنده پرچم است که مثل الگوی قبلی است ولی ظاهرش شبیه مستطیل است. یعنی نوسان‌هایی که داخل پرچم رخ می‌دهند یک مستطیل را تشکیل می‌دهند.
هدف‌گذاری این الگو هم با توجه به میزان ارتفاع میله‌ی پرچم انجام می‌شود.
اما باید به تفاوت الگوهای مثلث و پرچم دقت کنیم. گفتیم که شارپ بودن و حرکت سریع یکی از ویژگی‌های خاص الگوی پرچم است. یعنی حرکت صعودی قبل از ایجاد پرچم، بسیار تند و تیز است. این حرکت در بازه‌ی زمانی کوتاهی رخ می‌دهد. پس از آن هم شاهد کمی اصلاح قیمت خواهیم بود. با اتمام اصلاح، روند قبلی سهم ادامه پیدا می‌کند. اصلاح زمانی معمولا حدود دو الی چهار هفته زمان میبرد و پس از آن و با شکست بدنه پرچم شاهد از سرگیری روند خواهیم بود.
مثال
در تصویر زیر که مثالی از بازار بورس ایران است، هم قبل و هم بعد از تشکیل الگو می‌توانید ببینید که حرکت سهم چقدر شارپ بوده است.
الگوی ادامه دهنده سر و شانه
سر و شانه یکی از الگوهایی است که هم بازگشتی است و هم ادامه دهنده. سر و شانه در سقف و سر و شانه معکوس در کف دو الگوی بازگشتی هستند. اما سر و شانه در کف و سر و شانه معکوس در سقف در دسته الگوهای ادامه دهنده قرار می‌گیرند.
سر و شانه در کف
ابتدا ظاهر کلی الگوی سر و شانه را ببینید که یکی از الگوهای بازگشتی مهم در تحلیل تکنیکال است.
الگوی سر و شانه در سقف بعد از یک حرکت صعودی اتفاق می‌افتد. در این الگو سه قله تشکیل می‌شود که قله‌ی وسطی بلندتر از دو قله‌ی کناری است. زمانی که مانند تصویر بالا خط گردن به سمت پایین شکسته می‌شود، می‌فهمیم که روند صعودی به پایان رسیده است و اکنون در آغاز روند نزولی هستیم. این نشان‌دهنده‌ی آن است که این الگو بازگشتی است.
اما همیشه هم این‌طور نیست که این الگو در انتهای روند صعودی تشکیل شود. ممکن است پس از ریزش در یک سهم چنین الگویی را مشاهده کنیم. در آن صورت باید انتظار داشته باشیم که پس از شکست از خط گردن ریزش سهم به سمت پایین ادامه پیدا کند. به عبارت ساده‌تر زمانی که الگوی تصویر بالا را می‌بینیم، فارغ از این‌که پیش از آن حرکت سهم صعودی بوده یا نزولی، بعد از این که شکست از سمت خط گردن صورت می‌گیرد، باید منتظر ریزش سهم باشیم.
مثال
در این تصویر می‌بینید که الگوی سر و شانه در کف در میانه‌ی یک روند نزولی ظاهر شده است. پس از شکست خط گردن، مجددا شاهد ریزش سهم و حرکات آن به سمت پایین‌تر هستیم.
سر و شانه معکوس در سقف
اگر الگوی سر و شانه معکوس، در کف اتفاق بیفتد، طبق تعاریف الگوی بازگشتی انتظار داریم که پس از شکست خط گردن، شاهد حرکت صعودی در سهم باشیم. به این ترتیب منتظر آغاز روند صعودی جدید خواهیم بود. شکل اصلی سر و شانه معکوس در تصویر زیر مشخص است.
اما اگر این حرکت در انتهای یک روند نزولی اتفاق نیفتند چه می‌شود؟ یعنی ممکن است گاهی این حرکت در انتهای یک روند صعودی دیده شود و پس از یک رشد قیمتی با چنین الگویی مواجه شویم. در چنین شرایطی الگوی مذکور در نقش یک الگوی ادامه دهنده ایفای نقش می‌کند. به بیان ساده‌تر زمانی که با الگوی تصویر بالا مواجه می‌شویم، پس از شکست خط گردن انتظار رشد قیمت را داریم. در این حالت تفاوتی ندارد که پیش از تشکیل الگو، ریزش قیمت رخ داده یا روند قیمت صعودی بوده است. به طور کلی مشاهده چنین الگویی و در پی آن شکست از خط گردن سیگنال خرید را صادر می‌کند.
مثال
این هم یک الگوی سر و شانه معکوس در سقف که در میانه‌ی یک روند صعودی در یکی از سهام بازار بورس ایران ظاهر شده است. می‌بینید که با شکست خط گردن، شاهد رشد قیمت سهم هستیم.
الگوی ادامه دهنده فنجان و دسته
این الگو ظاهری شبیه فنجان دارد و به این دلیل این‌چنین نام‌گذاری شده است. زمانی که حرکت سهم در کف فنجان قرار دارد، عده‌ای خریدهای سنگین خود را انجام می‌دهند و به این ترتیب قیمت سهم رشد می‌کند. از سوی دیگر وقتی فنجان پر می‌شود، قیمت می‌ریزد. منظور از پر شدن فنجان زمانی است که قیمت به لبه‌ی فنجان می‌رسد. در تصویر زیر می‌توانید شکل ظاهری این الگو را مشاهده کنید.
مسئله‌ی مهمی که در این الگو به چشم می‌خورد، زمان‌بر بودن آن است. چرا که باید صبر کنیم تا پس از اصلاح، شکست روند اتفاق بیفتد و سهم به اندازه‌ی عمق فنجان بالا برود. به لحاظ ظاهری شکل این الگو باید بسیار به فنجان شبیه باشد. یعنی کفی تقریبا گرد داشته باشد و حرکات سهم، موجب تشکیل یک کف تیز نشده باشند.
مثال
مثالی از الگوی فنجان و دسته را می‌توانید در شکل زیر ببینید. این تصویر مربوط به بازار بورس ایران است.
جمع بندی
الگوهای تحلیل تکنیکال یا ادامه دهنده هستند یا بازگشتی. الگوی ادامه دهنده الگویی است که پس از اتمام آن روند قبلی ادامه پیدا می‌کند. ولی در الگوی بازگشتی، پس از اتمام الگو روند سهم معکوس می‌شود. الگوهای ادامه دهنده در بورس و سایر بازارهای مالی شامل مستطیل، مثلث، پرچم، کنج، گوه، فنجان و دسته و نوعی از الگوهای سر و شانه هستند. هم‌چنین به کمک این الگوها می‌توان هدف‌گذاری‌های قیمتی را در سهم ترسیم کرد و بر این اساس معامله کرد. این الگوها می‌توانند ما را از شرایط موجود آگاه کنند و باعث شوند از انجام اقدامات نادرست بپرهیزیم. هم‌چنین توجه کنید برای انجام هر اقدامی بر اساس الگوهای نموداری تحلیل تکنیکال، باید اجازه بدهید الگو کامل تشکیل شود و سپس نقاط ورود یا خروج خود را مشخص کنید. به بیان دیگر معامله داخل الگو به هیچ‌وجه مجاز نیست.
سوالات متداول با پاسخ‌های کوتاه
وقتی در میانه‌ی روندهای صعودی یا نزولی الگوهای ادامه دهنده تشکیل می‌شوند، پس از پایان یافتن الگو شاهد ادامه‌ی روند قبلی خواهیم بود.
الگوی مثلث، مستطیل، کنج، گوه، پرچم، برخی از انواع سر و شانه، فنجان و دسته
این الگوها نشان از ادامه‌ی روند می‌دهند. پس باید صبر کنیم تا به پایان برسند و تایید شوند. به همین خاطر نباید در میانه‌ی الگو اقدامی انجام دهیم. با مشاهده‌ی شکست الگو و خروج از آن و با توجه به جهتی که سهم در پیش گرفته است می‌توان اقدام مناسب را انجام داد.
بله. مثلا ممکن است الگویی مثل مثلث، در جهتی شکسته شود که به جای ادامه دادن روند قبلی، روند معکوس شود. به همین دلیل تاکید می‌شود تا پایان الگو باید منتظر بمانید.
