هنری کیسینجر: در دوره کاملا جدیدی زندگی می‌کنیم
هنری کیسینجر با توجه به تحولات اخیر از جمله جنگ اوکراین و روسیه ۲۰۲۲ و سیاست‌های کلان چین، به تحلیل موقعیت استراتژیک آمریکا در این دوران می‌پردازد.
به گزارش توان تحلیل، هنری کیسینجر، وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی سابق آمریکا در جدیدترین گفت‌وگوی خود در حاشیه رویداد FT Weekend Festival با ادوارد لوس، عضو تحریریه فایننشال تایمز، به بررسی سیاست آمریکا در موقعیت‌های کلان اقتصادی، سیاسی و امنیتی حاصل از تحولات جدید جهانی مثل جنگ اوکراین و روسیه و همچنین قوی شدن چین پرداخته است.
اکنون که چین به لحاظ اقتصادی در حال فتح جهان است و روسیه با حمله به اوکراین نظم جهانی بعد از جنگ سرد را با چالش‌های جدی مواجه کرده است، آمریکا چه می‌تواند بکند؟ آیا خطر ایجاد یک جنگ هسته‌ای جدی است؟ شاید هیچکس جز کیسینجر که در تدوین و اجرای سیاست پینگ پنگی با چین در اواسط دهه ۱۹۷۰، پایان جنگ سرد و همچنین جنگ ویتنام نقش محوری داشته است برای پاسخ به این سوال‌ها بهتر نیست.
[این مقاله ترجمه‌ای است از مطلب ‘We are now living in a totally new era’ — Henry Kissinger که به تاریخ ۹ می ۲۰۲۲ (۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۱) در نشریه فاینشنال تایمز منتشر شده است]
فایننشال تایمز: اوایل امسال، پنجاهمین سالگرد سفر نیکسون به چین و بیانیه شانگهای بود. شما سازمان‌دهنده و تنظیم‌کننده این توافق چین و آمریکا بودید. و این یک تغییر بزرگ در جنگ سرد بود: شما چین را از روسیه جدا کردید. انگار یک چرخش ۱۸۰ درجه‌ای داشتیم. و اکنون روسیه و چین به روابط بسیار تنگاتنگ بازگشته‌اند. سوال ابتدایی من از شما این است: آیا ما در یک جنگ سرد جدید با چین قرار داریم؟
هنری کیسینجر: وقتی با روی باز به سمت چین رفتیم، روسیه دشمن اصلی بود – اما روابط ما با چین تا آنجا که جا داشت، بد بود. دیدگاه ما در پذیرا بودن نسبت به چین این بود که وقتی دو دشمن دارید، رفتار کاملاً یکسان با آنها عاقلانه نیست. آنچه باعث گشایش در روابط با چین شد، تنشی بود که به طور مستقل بین روسیه و چین اتفاق افتاد. برژنف [لئونید برژنف، رئیس دولت اتحاد جماهیر شوروی سابق] نمی‌توانست تصور کند که چین و ایالات متحده می‌توانند با هم متحد شوند. ولی مائو علیرغم تمام خصومت‌های ایدئولوژیکی خود، آماده شروع گفت‌وگو بود. در اصل، الان اتحاد [بین چین و روسیه] علیه منافع ما است، این دیدگاه تثبیت شده است. اما به نظر من این یک رابطه ذاتا دائمی نیست.
فایننشال تایمز: من اینطور برداشت می‌کنم که تشویق به فاصله بیشتر بین روسیه و چین به نفع علایق ژئوپلیتیک آمریکا خواهد بود. آیا این اشتباه است؟
هنری کیسینجر: موقعیت ژئوپولیتیک جهان بعد از اتمام جنگ اوکراین تغییر قابل‌توجهی می‌کند. طبیعی نیست که چین و روسیه گرایش‌های مشترکی برای تمام مشکلات قابل پیش‌بینی داشته باشند. من فکر نمی‌کنم که بتوانیم اختلاف‌های قابل تصوری را ایجاد کنیم، اما تصور می‌کنم شرایط این اختلاف‌ها را ایجاد کند.
بعد از اتمام جنگ اوکراین، روسیه باید حداقل در روابط خود با اروپا و رویکرد کلی نسبت به ناتو تجدیدنظر کند. به نظرم عاقلانه نیست که در برابر دو جریان خصمانه، رویکردی تهاجمی داشته باشیم به نحوی که باعث همگرایی آن دو جریان شود. فکر می‌کنم که وقتی این موقعیت را در روابط خود با اروپا و جریانات داخلی لحاظ کنیم، جریان تاریخی خودبه‌خود فرصت‌های متفاوتی را برای ما ایجاد می‌کند که می‌توانیم از آنها استفاده کنیم.
البته این به معنی دوستی صمیمی آنها با غرب نیست، بلکه به این معنی است در موضوعات خاص که ایجاد می‌شود، دست ما برای اتحاذ تصمیم‌های متفاوت باز است. در دوره زمانی که پیش روی ما است، نباید روسیه و چین را به عنوان یک کل در نظر بگیریم.
فایننشال تایمز: دولت بایدن چالش بزرگ ژئوپلیتیکی خود را در چارچوب دموکراسی در مقابل خودکامگی قرار می‌دهد. این چارچوب اشتباه است؟
هنری کیسینجر: ما باید از تفاوت‌های ایدئولوژیک و تفسیرهایی که وجود دارد آگاه باشیم. باید در زمان بروز موضوعات مهم از این آگاهی در تحلیل خود استفاده کنیم، نه که آن را به بحث اصلی منازعه تبدیل کنیم، مگر اینکه آماده باشیم تغییر رژیم را هدف اصلی سیاست خود قرار دهیم. فکر می‌کنم با پیشرفت فناوری، و ویران‌گری سلاح‌هایی که اکنون وجود دارد [تغییر رژیم دادن] ممکن است با دشمنی دیگران به ما تحمیل شود؛ ولی باید از ایجاد آن با طرز رفتار خود پرهیز کنیم.
فایننشال تایمز: شما احتمالاً بیش از هر فرد زنده دیگری تجربه دارید که چگونه می‌شود رویارویی بین دو ابرقدرت مجهز به سلاح هسته‌ای را مدیریت کرد. اما دستور زبان هسته‌ای این روزها که از طرف پوتین و اطرافیانش واضح و سریع شنیده می‌شود را با توجه به تهدیدی که این روزها با آن مواجه هستیم چطور می‌بینید؟
هنری کیسینجر: ما در حال حاضر با فناوری‌هایی مواجه هستیم که سرعت مبادله و زیرکی ابداع آن، توانایی ایجاد فاجعه در سطحی را دارد که پیش‌تر قابل تصور هم نبود. و جنبه عجیب وضعیت کنونی این است که تسلیحات از هر دو طرف در حال افزایش است و هر سال بر پیچیدگی آنها افزوده می‌شود. با این وجود تقریباً هیچ بحثی در سطح بین‌المللی در مورد اینکه اگر واقعاً از این سلاح‌ها استفاده شود چه اتفاقی می افتد، وجود ندارد. می‌خواهم درک کنید که به طور کلی در دوره کاملا جدیدی زندگی می‌کنیم، و با حواس‌پرتی از این جنبه دور شده‌ایم. ولی همانطور که فناوری به صورت ذاتی در سراسر جهان گسترش می یابد، دیپلماسی و جنگ به محتوای متفاوتی نیاز دارند و این یک چالش است.
فایننشال تایمز: شما پوتین را حدودا ۲۰ تا ۲۵ بار دیده‌اید. دکترین نظامی روسی قائل به واکنش با سلاح هسته‌ای است وقتی که سیستم با تهدید وجودی مواجه است. فکر می‌کنید خط قرمز پوتین در چنینی موقعیتی چیست؟
هنری کیسینجر: من پوتین را طی یک دوره ۱۵ ساله و در قامت یک دانشجوی روابط بین‌الملل و سالی یک بار آن هم برای مقاصد کاملاً آکادمیک ملاقات می‌کردم. تصور می‌کردم که اعتقادات پوتین بر مبنای نوعی ایمان عرفانی به تاریخ روسیه است و این که احساس ناراحتی داشت به نوعی، نه به دلیل کاری که ما در ابتدا کرده باشیم، بلکه به خاطر شکاف عمیقی که بین اروپا و شرق ایجاد شد. او احساس ناراحتی و تهدید می‌کرد در برابر این که کل منطقه [اطراف روسیه] دارند جذب ناتو می‌شوند. این نمی‌تواند یک دلیل [عقلانی] باشد و من هم پیش‌بینی یک حمله در حد و اندازه تصرف یک کشور شناخته‌شده را نمی‌کردم.
به نظرم او یک اشتباه محاسباتی در تحلیل موقعیت کرد و در برابر جهان قرار گرفت و همچنین مشخصاً نسبت به ظرفیت‌های روسیه برای تاب آوردن چنین حرکت بزرگی ضعف محاسباتی داشت. وقتی زمان حل‌وفصل موضوعات فرا برسد، تمام چیزی که لازم است مورد توجه قرار بدیم این است که ما قرار نیست برگردیم به شکل روابطی که پیش‌تر داشتیم، نه به خاطر این که همچین چیزی را بخواهیم بلکه به این خاطر که روسیه این شرایط و موقعیت را ایجاد کرده است.
فایننشال تایمز: فکر می‌کنید که پوتین اطلاعات خوبی دریافت می‌کند؟ اگر نه، چه اشتباه‌های محاسباتی محتمل است اتفاق بیافتد و ما چگونه باید برای آن آماده شویم؟
هنری کیسینجر: در تمام بحران‌های این‌چنینی، باید در درجه اول سعی کنیم متوجه بشویم که خط قرمز درونی طرف مقابل چیست. سوال مشخص این است که چقدر این تشنج منطقه‌ای و جهانی ادامه دارد و چقدر برای تشدید آن در آینده فضا وجود دارد؟ یا این که، آیا او [پوتین] به مرحله انتهای ظرفیت‌های خود رسیده است و باید تصمیم بگیرد که در کدام نقطه از تشدید جنگ، به جامعه‌اش آنقدر فشار وارد می‌شود که دیگر نتواند شایستگی هدایت سیاست بین المللی به عنوان یک قدرت بزرگ در آینده داشته باشد؟
هیچ قضاوتی ندارم وقتی او به این نقطه برسد چه کاری می‌کند. وقتی به آن زمان برسیم، او [پوتین] با استفاده از سلاح‌هایی که ۷۰ سال است وجود دارند اما مورد استفاده قرار نگرفته‌اند، به تشدید شرایط دامن می‌زند؟ در این صورت با یک اتفاق فوق‌العاده مهم روبه‌رو می‌شویم چرا که تا به حال در سطح جهانی شاهد عبور از این خط قرمزها نبوده‌ایم. تنها چیزی که فکر می‌کنم نمی‌توانیم در این موقعیت انجام دهیم، پذیرفتن این قضیه است.
فایننشال تایمز: شما بارها با شی جین پینگ [رئیس جمهور] و اسلاف او دیدار کرده‌اید. به خوبی چین را می‌شناسید، به نظر شما چین چه درسی می‌تواند از این موقعیت بگیرد؟
هنری کیسینجر: من گمان می‌کنم که هر رهبر چینی در حال حاضر به این فکر می‌کند که چگونه از وارد شدن به موقعیتی که پوتین در آن قرار گرفت اجتناب کند، و چگونه در موقعیتی قرار گیرد که در هر بحرانی که ممکن است ایجاد شود و اکثر دنیا بر علیه‌اش قرار بگیرند، آنها نقش مهمی در آن نداشته باشند.
