معرفی دو کتاب «روایات و اعداد» و «نویز نقصی در قضاوت انسان» | نگاهی نو به مفاهیم اقتصادی
قضاوت کردن کار دشواری است که خواه ناخواه همه‌مان به نوعی درگیر آن هستیم. همیشه موقعیت‌هایی پیش می‌آید که به ناچار باید دست به قضاوت و تصمیم‌گیری بزنیم. نمونه‌ی بارز آن را می‌توان در بازارهای مالی مشاهده کرد. جایی که تصمیم‌گیری، بخش عمده‌ای از فرایند سرمایه‌گذاری را تشکیل می‌دهد. مسئله اینجاست که بر چه اساسی می‌توان قضاوت کرد؟ آیا اعداد و ارقام به اندازه‌ای کافی هستند که بتوانیم قضاوت‌مان را بر مبنای آن‌ها بچینیم؟ یا اینکه نیاز داریم روایت پشت‌پرده‌ی آن‌ها را هم بشنویم؟ توان تحلیل در همین راستا دو کتاب «روایات و اعداد» نوشته اسوات داموداران با ترجمه بهنام پریرخ و آریا ملکی خرم، و «نویز نقصی در قضاوت انسان» نوشته دنیل کالمن با ترجمه محسن اسلامی را در این مطلب معرفی می‌کند. کتاب‌هایی که دیدگاه بدیعی نسبت به این مسائل دارند و می‌توانند دید ما را در این زمینه گسترش بدهند.
معرفی کتاب «اعداد و روایات»
کتاب پیش رو نوشته‌ی اسوات داموداران (Aswath Damodaran) نویسنده‌ی هندی است که آثار دیگری هم در حوزه‌ی بازارهای مالی تالیف کرده است. او زاده‌ی ۲۴ سپتامبر سال ۱۹۵۷ است و در دانشکده بازرگانی استرن در دانشگاه نیویورک در شاخه‌ی امور مالی مشغول به تدریس است. حوزه‌ی تدریس او مربوط به امور مالی شرکت‌ها و ارزش‌گذاری سهام است. او پیش از تدریس در دانشگان نیویورک، در دانشگاه کالیفرنیا هم به عنوان استاد مدعو مشغول به تحصیل بوده است. داموداران مدرک کارشناسی ارشد و دکترای خود را UCLA Anderson (دانشکده مدیریت اندرسون در دانشگاه کالیفرنیای لس‌آنجلس) دریافت کرده است. او از کالج لویولا لیسانس بازرگانی را در زمینه‌ی حسابداری گرفته است و یک مدرک کارشناسی ارشد هم از موسسه‌ی Management Bangalore واقع در هند دریافت کرده است.
داموداران آثار زیادی دارد که کتاب Narrative aنnd Numbers: The Value of Stories in Business در سال ۲۰۱۷، آخرین اثر منتشرشده از اوست. او در این کتاب به تقابل اعداد و ارقام و روایات توجه کرده است. همه‌مان اختلاف میان تحلیل‌گران بنیادی و تکنیکال را می‌دانیم. هر کدام‌شان معتقدند که روش تحلیل خودشان نسبت به دیگری بهتر است. مشابه همین امر، در این کتاب هم تقابل میان قصه‌گویان و اهالی عدد و رقم را می‌بینیم. همان‌جایی که شکاف میان این دو گروه، می‌تواند از ارزش‌مندی آمار و اعداد و ارقام کم کند. چرا که اعداد رسالتی دارند که از روایت پشت‌پرده‌شان ناشی می‌شوند. هم‌چنین روایاتی که خالی از اعداد و ارقام باشند، عملا هیچ ارزشی ندارند. این دو در کنار هم معنا پیدا می‌کنند و این همان چیزی است که در این کتاب به آن پرداخته شده است.
کتاب «روایات و اعداد: ارزش‌یابی داستان‌ها در کسب‌وکار» توسط «بهنام پریرخ» و «آریا ملکی خرم» ترجمه و در «انتشارات چالش» به چاپ رسیده است.
معرفی کتاب «نویز نقصی در قضاوت انسان»
وقتی که در حال گوش دادن به رادیو هستیم، گاهی صدا قطع و وصل می‌شود و مانع از آن می‌شود که اخبار موردعلاقه‌مان را به درستی گوش کنیم. این همان نویز است که نمی‌گذارد از واقعیت به خوبی مطلع شویم. اما مفهوم نویز تنها به اینجا ختم نمی‌شود.
نویز عاملی است که می‌تواند در قضاوت‌های ما اثر بگذارد. هر کجا که ردپایی از تصمیم‌گیری و قضاوت وجود داشته باشد، نویز هم وجود دارد. سوال اینجاست که چرا وقتی مسئله و مشکل مشخص و ثابت است، قضاوت‌های متفاوتی در خصوص آن انجام می‌شود. ریشه‌ی این تنوع‌ها در کجاست؟
کتاب پیش رو، با عنوان اصلی Noise A Flaw in Human Judgment یک اثر مشترک است که دنیل کانمن (Daniel Kahneman) به همراه کاس سانستین (Cass R. Sunstein) و اولیویه سیبونی (Olivier Sibony) آن را نوشته‌اند. دانیل کانمن روان‌شناس است اما در سال ۲۰۰۲ و به دلیل پژوهش‌های خود در حوزه‌ی اقتصاد رفتاری، جایزه‌ی نوبل اقتصاد را از آن خود کرد. از جمله دیگر آثار او می‌توان به «تفکر سریع و آهسته» و «قضاوت بدون قطعیت» اشاره کرد. کتاب «نویز نقضی بر قضاوت انسان» آخرین اثر اوست که در سال ۲۰۲۱ منتشر شده است.
این کتاب به دو مبحث نویز و سوگیری می‌پردازد و تفاوت آن‌ها را بیان می‌کند. سپس به این مسئله اشاره می‌کند که انسان در شرایط مختلف می‌تواند قضاوت‌های مختلفی داشته باشد. یعنی عوامل بیرونی بر تصمیمات ما اثرگذارند. مصداق بارز این مسئله را می‌توان در مواجهه با آمار و ارقام و داده‌های اقتصادی یافت. همان‌جایی که ممکن است به دلیل بی‌ثباتی و اختلال، تفاسیر متفاوتی از آمار و ارقام شود. داده‌ها یکسان هستند اما قضاو‌ت‌ها نه. کانمن و دو نویسنده‌ی دیگر در این کتاب به ما می‌آموزند که چطور از این خطاها جلوگیری کنیم و راهکارهایی را برای مواجهه با این موارد در اختیار ما می‌گذارند.
از این کتاب دو ترجمه در دست است. یکی «نویز نقصی در قضاوت انسان» به ترجمه‌ی «محسن اسلامی» از انتشارات نوین و دیگری «نویز خدشه‌ای بر قضاوت انسان» به ترجمه‌ی «مهیار حسنی» و «ابوالفضل نصری» از انتشارات میلکان.
