جذب سرمایه خارجی در ایران افت کرد

براساس آمار موجود، جذب سرمایه خارجی ایران در میانه تابستانه با افت نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است.

به گزارش توان تحلیل، به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد، آمار و ارقام نشان از افت محسوس ورود پول و سرمایه خارجی به اقتصاد ایران دارد. براساس آمار، تا پایان مرداد ۱۴۰۰ تمامی پول‌‌های خارجی که در قالب پروژه‌‌های صنعتی، معدنی و تجاری به کشور وارد شده‌‌اند ۳۸۸ میلیون دلار است. عددی که فاصله بسیاری نسبت به وضعیت کشور در ۵ ماهه نخست سال ۱۳۹۹ دارد.

امارات با بیش از ۳۱۸ میلیون دلار سرمایه‌گذاری مهره اصلی این بخش بوده است. ترکیه، افغانستان، هنگ‌‌کنگ و آلمان نیز در رده‌‌های بعدی قرار دارند. سرمایه‌گذاری خارجی‌‌ها در صنایع ایران در حالی ۵۴ درصد افت کرده که کل سرمایه‌گذاری خارجی کشور در این مدت با افتی ۴۴ درصدی روبه‌‌رو بوده است.

افت سرمایه‌گذاری خارجی در ایران، تولید و تجارت را دچار مشکل می‌کند

با توجه به این نکته که همواره بخش عمده سرمایه‌گذاری خارجی‌‌ها در ایران به سمت صنعت، معدن و تجارت کشور پیش می‌رود، این افت سرمایه‌گذاری در ماه‌‌های آتی اثر سوئی بر جریان تولید و تجارت کشور خواهد داشت. مطابق گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت ۴۹ پروژه در ایران مدنظر خارجی‌‌ها در پنج ماه اول سال بوده‌اند. آمارهای وزارت صمت نشان می‌دهد ۴۸ پروژه از ۴۹ پروژه مذکور صنعتی بوده و تنها یک فقره سرمایه‌گذاری در بخش معدن صورت گرفته است. این درحالی است که بخش تجارت نتوانسته در پنج ماه ابتدایی سال جاری از ورود پول‌‌های خارجی استفاده کند.

امارات؛ بیشترین حجم سرمایه‌گذاری در ایران

امارات از نظر حجم سرمایه‌گذاری پیشتاز بازی است. سرمایه‌گذاران افغانستانی نیز با 22 پروژه همچنان بیشترین تعداد پروژه‌‌های خارجی را در بخش صنعت کشور کلید زده‌‌اند. چینی‌‌ها که پیش‌تر در حوزه سرمایه‌گذاری خارجی در ایران بدون رقیب بودند، در پنج ماه نخست سال جاری از نظر حجم سرمایه‌گذاری، از رقبای خود جامانده‌‍اند اما همچنان با پنج پروژه در فهرست سرمایه‌گذاران خارجی کشور قرار دارند.

کرمان، مرکزی، تهران، آذربایجان شرقی و البرز؛ استان‌های برتر از نظر جذب سرمایه خارجی

سه استان ساحلی خوزستان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان که پیش‌تر جزو مهره‌های اصلی جذب سرمایه خارجی بودند، از فهرست خط خورده‌اند. مرور آمارهای وزارت صمت نشان می‌دهد پنج استان کرمان، مرکزی، تهران، آذربایجان شرقی و البرز برندگان پنج ماهه جذب پول‌‌ از سرمایه‌گذاران خارجی از منظر حجم پول ورودی هستند.

در عین حال چهار بخش «ساخت رادیو، تلویزیون و وسایل ارتباطی»، «ساخت مواد و محصولات شیمیایی»، «ساخت فلزات اساسی» و «ساخت چوب و محصولات چوب» مهم‌ترین بخش‌‌هایی هستند که در این مدت موفق به جذب بیشترین مقدار پول خارجی شده‌‌اند.

جذب بیش از ۲۲۳ میلیون دلار پول در صنعت ساخت رادیو، تلویزیون و وسایل ارتباطی از جمله نکاتی است که نشان می‌دهد تا چه میزان این بخش مستعد جذب سرمایه‌گذاران خارجی است. این بخش به تنهایی بیش از ۶۰ درصد سرمایه‌‌های خارجی جذب شده در صنعت کشور پنج ماهه نخست امسال را به خود اختصاص داده است.

امضای ۱۹ پروژه در بخش‌های سه‌گانه صمت در قالب مشارکت ۱۰۰ درصدی

صنعت «ساخت مواد و محصولات شیمیایی» دیگر بخشی است که با ۹۱.۷ میلیون دلار وضعیت مناسبی در این بخش دارد. بررسی گزارش جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد از مجموعه ۴۹ پروژه خارجی کلید خورده در بخش‌‌های سه‌گانه صمت، ۱۹ پروژه در قالب ۱۰۰ درصد مشارکت خارجی امضا شده‌‌اند.

بیشترین میزان پروژه‌‌های به امضا رسیده در پنج ماه نخست امسال از نظر ابعاد حقوقی به بخش جوینت‌‌ونچر یا مشارکت خارجی‌‌ها با شرکای داخلی بازمی‌گردد که ۲۱ پروژه بوده‌‌اند. ۹ پروژه نیز در قالب مشارکت مدنی، بیع متقابل و قراردادهای BOT به امضا رسیده‌‌اند.

۷۵ درصد از سرمایه خارجی وارد شده هنوز به ثمر نرسیده است

گزارش وزارت صمت نشان می‌دهد از مجموع سرمایه خارجی وارد شده به کشور که پروانه بهره‌‌برداری دریافت نکرده و در حال تکمیل است، ۲۹۰ میلیون دلار یا ۷۵ درصد در حال طی کردن مراحل اجرایی است و هنوز تا به ثمر نشستن آن در صنعت فاصله بسیار است. با این حال ۹۸ میلیون دلار از این مبلغ به طرح‌‌هایی برمی‌‌گردد که در شرف بهره‌‌برداری قرار دارند و به اجرایی شدن نزدیکند.

سال گذشته که کشور توانست با رشد مثبت اقتصادی از مهلکه پاندمی کرونا رها شود، سرمایه‌گذاری خارجی در ایران رشد چشمگیری را تجربه کرد و به بیش از۲.۴ میلیارد دلار رسید.

دلیل کاهش سرمایه‌گذاری تا میانه تابستان سال جاری

درباره علت کاهش سرمایه‌گذاری تا میانه تابستان امسال فعلا نمی‌توان با قطعیت چیزی گفت اما احتمالا تغییر و تحولات دولت و مسائل مربوط به برجام در زمینه کاهش تعداد درخواست‌‌های سرمایه‌گذاری موثر بوده است. با توجه به اینکه رویکرد دولت سیزدهم در زمینه جذب سرمایه خارجی هنوز مشخص نیست، طبیعتا بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی تا روشن شدن فضا اقدامی انجام نمی‌دهند. همچنین از بین رفتن فضای مثبت پیش آمده در اواخر سال گذشته و اوایل سال جاری ناظر به احیای دوباره برجام کمرنگ شده و همین عامل احتمالا بر جهت‌‌گیری سرمایه‌گذاران تاثیر داشته است.

حذف صنایع قبلی و ورود صنایع جدید به فهرست سرمایه‌گذاری‌ها

در دوره‌‌های گذشته صنایعی مانند غذا، خودرو، معدن و دخانیات در زمره صنایع جذاب بودند. امسال این فهرست تغییر کرده و عمدتا صنایعی که با فلزات، مواد شیمیایی و پلاستیک در ارتباط هستند محور جذب پول خارجی قرار گرفته‌اند. برخی سرمایه‌گذاران اصلی دیگر جزو فهرست سرمایه‌گذاران کشور نیستند. همچنین کنار رفتن نام کشوری همچون کانادا از زمره سرمایه‌گذاران صنعت کشور، موضوعی است که نیازمند تحلیل است.

 کاهش پروژه‌های چین، ترکیه و آلمان در ایران

مهره‌های همیشگی و اصلی سرمایه‌گذاری در ایران یعنی چین، ترکیه و آلمان دست نگه داشته‌‌اند و تعداد و حجم پروژه‌‌های خود را کاهش داده‌‌اند تا امارات به دلایل مختلفی صحنه‌‌گردان اصلی این بخش باشد. بنابر اعلام برخی از منابع آگاه این تغییر احتمالا به دلیل اتفاقاتی است که در زمینه ثبت شرکت‌های سرمایه‌گذار در امارات متحده عربی رخ داده است. برخی نیز با رد این موضوعف از حضور پیوسته امارات در این بخش طی یک دهه اخیر صحبت کرده‌ و شواهدی را ارائه داده‌اند.

تغییر اقتصاد ایران

دیگر اقتصاد ایران همچون گذشته نیست و دستخوش تغییراتی شده است و اقتصاد ایران به شکل دیگری و در صنایع نسبتا متفاوت و کوچک‌تری جذب پول می‌کند. مهم‌ترین اتفاق، حرکت پول‌‌ و سرمایه خارجی از نوار ساحلی جنوب کشور به مناطق مرکزی است. مشخص نیست چرا نام تعدادی از استان‌‌های کشور کنار رفته و تعداد دیگری به فهرست بازیگران اصلی اضافه شده‌‌اند، اما آنچه روشن است نشان از این دارد که سرمایه‌گذاران خارجی به الگوی قبلی خود در زمینه تزریق پول به صنایع بازگشته‌‌اند به طوری که امروز بخش اعظم پول‌‌های جذب شده در پنج اول سال جاری در استان‌‌های مرکزی کشور بوده است.