سهامدار حقوقی و حقیقی در بورس کیست؟
همه نوسان‌های بازار سرمایه ناشی از رفتار سهامدار حقوقی و حقیقی است که دو شخصیت حاضر در بازارهای مالی هستند. اگر حتی در بازار سرمایه نیز فعالیتی نداشته باشید، تاکنون با این دو اصطلاح مواجه شده‌اید. به طور کلی دو نوع خریدار و فروشنده در بازار داریم که یکی حقوقی و دیگری حقیقی است.
سهامدار حقیقی یا همان سهامدار خرد، افراد عادی هستند که بخشی از سهام شرکت را خریداری کرده‌اند. در نقطه مقابل آن، سهامدار حقوقی یا همان سهامدار عمده به شرکت‌ها، سازمان‌ها و نهادهایی گفته می‌شود که معمولا بخش عمده‌ای از سهام یک شرکت را در دست دارند. اما این سهامداران چگونه بر روند بازار تاثر می‌گذارند و چه اهداف و دیدگاه‌هایی را دنبال می‌کنند؟
آشنایی با مفهوم سهامدار حقوقی و حقیقی
به طور کلی شخصیت‌ها به دو گروه حقیقی و حقوقی تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی در بازارهای مالی نظیر بورس نیز وجود دارد.
سهامدار حقیقی
اشخاص حقیقی، افراد معمولی و عادی هستند که هر یک نام، نام خانوادگی، شماره شناسنامه، کد ملی و دیگر اطلاعات هویتی مخصوص به خود را دارند. این افراد کد بورسی دریافت کرده‌اند و هر یک از طریق کارگزاری‌ای که انتخاب کرده‌اند، مشغول دادوستد هستند.
سهامدار حقوقی
اینجا دیگر با یک شخص سروکار نداریم. بلکه منظور یک شرکت، سازمان، نهاد یا موسسه است که به شیوه‌ای قانونی ثبت شده و شخصیت حقوقی مستقلی دارد. شخصیت حقوقی هم مانند شخصیت حقیقی، مشخصات منحصر به فردی دارد. این مشخصات شامل شماره ثبت، نام تجاری، تاریخ ثبت، کد اقتصادی و مشخصاتی از این دست هستند. شرکت یا موسسه حقوقی خود از شخصیت‌های حقیقی نظیر مدیرعامل، کارمندان، و هیئت مدیره تشکیل می‌شود.
اگر شخصیت حقوقی در بازار بورس معامله کند، در واقع در جایگاه سهامدار حقوقی قرار خواهد گرفت. سهامداران حقوقی و حقیقی هر یک نگاه متفاوتی به بازار بورس و معاملات دارند. در حقیقت هر یک از این شخصیت‌ها با اهداف متفاوتی دست به معامله می‌زنند.
تفاوت سهامدار حقیقی و حقوقی در چیست؟
همان طور که توضیح دادیم، سهامداران حقیقی و حقوقی اهداف متفاوتی را در سرمایه‌گذاری‌های خود دنبال می‌کنند. این اهداف همسو با دیدگاه اشخاص حقوقی و حقیقی است که اکنون آن را بررسی می‌کنیم.
دیدگاه سهامدار حقیقی
سهامدار حقیقی معمولا استراتژی معاملاتی کوتاه‌مدت دارد. این دسته از سهامداران به صورت انفرادی دست به معامله می‌زنند و هدفی جز کسب سود ندارند. سهامداران حقیقی بیش از همتایان حقوقی خود تحت تاثیر اخبار و شایعات پیرامون یک سهم قرار می‌گیرند بنابراین بیشترین تصمیم هیجانی در بازارهای مالی از این گروه سر می‌زند.
بخش عمده‌ای از این سهامداران، همان افراد تازه‌واردی هستند که با بازار آشنایی کافی ندارند و ممکن است با اقدامات هیجانی خود باعث اختلال در روند بازار شوند. از همین رو بهترین توصیه به این افراد این است که به صورت غیرمستقیم سرمایه‌گذاری کنند. بهترین توصیه برای این دسته از افراد ورود به بازار بورس از طریق شرکت‌های سبدگردانی است. برای آنکه متوجه شوید این شرکت‌ها با سرمایه اشخاص حقیقی چه می‌کنند، مقاله «سبدگردان کیست؟» را بخوانید. برای تازه‌واردهای حقیقی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز می‌توانند گزینه مناسبی باشند.
دیدگاه سهامدار حقوقی
برخلاف سهامداران حقیقی، سهامدار حقوقی دیدی بلندمدت به سهام دارد. این افراد تنها به دنبال کسب سود نیستند و گاهی به دلیل حمایت از یک سهم، معاملاتی انجام می‌دهند. در حالت کلی سهامداران حقوقی از یک تیم تحلیل‌گر حرفه‌ای بهره می‌برند. این سهامداران گاهی به رغم معاملات حقیقی‌ها، در روزهای منفی بورس اقدام به خرید می‌کنند و در روزهای مثبت بازار، سهم خود را می‌فروشند. دلیل چنین اقدامی حفظ تعادل بازار است. در حقیقت سهامدار حقوقی رفتاری پخته‌تر و باتجربه‌تر نسبت به سهامدار حقیقی دارد.
منظور از تغییر مالکیت بورسی چیست؟
برخی مواقع می‌شنویم که در یک روز خاص، تغییر مالکیت از حقیقی به حقوقی انجام شده است. منظور این است که نقدینگی از پرتفوی سهامداران حقیقی به سبد سهامدار حقوقی راه یافته است. به زبان ساده، سهامدار حقیقی سهم را فروخته و حقیقی آن را خریده است.
تاثیر رفتار سهامدار حقوقی بر بازار
خرید و فروش حقوقی از جمله مسائل مهم بازار بورس است. این مسئله به خصوص از نظر افرادی که گمان می‌کنند باید دنباله‌روی رفتار حقوقی‌ها باشند، حائز اهمیت است. این دسته از افراد گمان می‌کنند که حقوقی‌ها به اطلاعات مفید و ارزنده‌ای در مورد شرکت‌ها و ارزش سهام آن‌ها دسترسی دارند. به همین دلیل با مشاهده خرید و فروش سهامدار حقوقی، آن‌ها نیز دست به خرید و فروش می‌زنند.
این موضوع را می‌توان یکی از مصادیق رفتار توده‌ای دانست که حاکی از تاثیر مهم رفتار حقوقی‌ها بر روند بازارهای مالی نیز هست.
تعیین استراتژی معاملاتی بر مبنای حرکت حقوقی‌ها از پایه مشکل دارد و می‌تواند حقیقی‌ها را متضرر کند. عوامل متعددی مانند وضعیت سهم و نوع شرکت حقوقی در خرید و فروش و معاملات سهم اثرگذار هستند. بنابراین سرمایه گذاران بازار بورس باید با توجه به همه عوامل و سنجیدن همسو بودن آن‌ها با هدف خود، نقاط مناسب برای ورود و خروج به سهم را شناسایی کنند.
سهامداران حقوقی در بازار بورس به چند دسته تقسیم می‌شوند؟
حقوقی‌ها همیشه تعداد زیادی از سهام یک شرکت را در اختیار ندارند. از همین رو گاهی روند خرید و فروش حقوقی به گونه‌ای نیست که تاثیر زیادی بر قیمت سهم بگذارد. اما اگر حقوقی‌ها درصد بالایی از سهام یک شرکت را داشته باشند، می‌توانند در جهت‌دهی به قیمت سهم نقش پررنگی ایفا کنند.
گفتیم که دسته دوم می‌توانند به معاملات بازار جهت دهند. به نظر شما این اتفاق به نفع بازار بورس است؟ پاسخ منفی است.
در حقیقت تنها سهامداران حقوقی نیستند که روی قیمت اثر می‌گذارند و سهامدار حقیقی نیز باید تا حدی در این روند دخیل باشد. برای اینکه چنین اتفاقی رخ دهد، باید شناوری سهام افزایش پیدا کند. در نتیجه افزایش تعداد حقیقی‌های سهم و همچنین شناوری بالا منجر به اثرگذاری آنان در روند قیمتی سهم خواهد شد.
خرید و فروش حقوقی می‌تواند سیگنال باشد؟
کمی پیش این موضوع را مطرح کردیم که خرید و فروش حقوقی مبنای تصمیم‌گیری عده‌ای از حقیقی‌ها است. به همین دلیل، این افراد اقدامات حقوقی را به منزله سیگنال در نظر می‌گیرند.
هرگز نباید فراموش کنیم که دیدگاه سهامداران حقیقی و حقوقی با یکدیگر متفاوت است. به دلیل همین تفاوت در استراتژی معاملاتی، درست نیست که حقیقی‌ها بر اساس رفتار حقوقی‌ها تصمیم‌گیری کنند.
منظور از این حرف این است که مثلا زمانی که حقوقی اقدام به خرید سهم می‌کند، با استراتژی مختص خود چنین کاری انجام می‌دهد. اما حقیقی استراتژی متفاوتی دارد. بنابراین صحیح نیست که دو فرد با دو استراتژی مختلف اقدامات مشابهی انجام دهند. می‌توانید همان دید معاملاتی کوتاه‌مدت و بلندمدت را برای سهامدار حقیقی و حقوقی در نظر بگیرید تا بهتر متوجه اهمیت این موضوع شوید.
رفتار حقوقی‌ها همیشه هم درست نیست. آن‌ها می‌توانند دست به اقدامات اشتباهی بزنند و جریان معاملات را به مسیر نادرستی بکشانند. مثلا ممکن است حقوقی با مشاهده فشار عرضه در بازار اقدام به فروش کند. یا هم‌گام با افزایش تقاضا دست به خرید بزند. این مسائل نشان‌گر این است که سهامدار حقوقی استراتژی درستی را در پیش نگرفته است. پس با این تفاسیر پیروی از خرید و فروش حقوقی همیشه امر معقولی به نظر نمی‌رسد.
چه عواملی در خرید و فروش حقوقی نقش دارد؟
تحلیل رفتار حقوقی‌ها در خرید سهام
ممکن است سهامدار حقوقی برای یک سهم یک بازه قیمتی مشخص را متصور شده باشد و به محض اینکه سهم به آن قیمت رسید، خرید خود را انجام دهد. دلیل این اتفاق ناشی از دو موضوع است:
۱- حقوقی با بررسی سهام یک شرکت، به محدوده قیمتی مناسبی دست پیدا کرده است. در حقیقت او با ارزش‌گذاری آن شرکت، مناسب‌ترین بازه را برای ورود مشخص کرده است.
۲- ممکن است این اتفاق به دلیل حمایت از سهم باشد. اگر حقوقی به این نتیجه برسد که سهام یک شرکت خاص ارزشمند است، در محدوده قیمتی معینی به عنوان حمایت‌کننده به سهم ورود می‌کند.
تفاوتی ندارد که رفتار حقوقی‌ها در خرید سهام به مورد اول برگردد یا دوم. آن چه که مهم است، توجه به این موضوع است که سرمایه‌گذاران حقیقی نباید تمام اقدامات خود را بر مبنای خرید و فروش حقوقی انجام دهند. آن‌ها می‌توانند تنها بخشی از سبد سهام خود را به این امر اختصاص دهند. به علاوه باید حد ضرر را نیز مشخص کنند و در صورت عبور از آن محدوده، تصمیم درست را اتخاذ کنند.
تحلیل رفتار حقوقی‌ها در فروش سهام
در توجه به خرید و فروش حقوقی، باید دلایل موثر در فروش حقوقی‌ها را نیز بررسی کرد. سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا هر زمان حقوقی اقدام به فروش سهم کرد، حقیقی هم باید دچار هیجان فروش شده و چنین کاری انجام دهد؟
در اینجا باید به این مسئله توجه کنیم که آیا این فروش جنبه دستوری داشته است یا خیر. فرض کنید که یک شرکت هلدینگ، خود دارای چند زیرمجموعه و شرکت دیگر باشد. بنا بر تصمیماتی که گرفته می‌شود، به یکی از شرکت‌ها گفته می‌شود که باید در نقش فروشنده عمل کنند. در حقیقت گاهی برای تامین نقدینگی لازم است که چنین کاری انجام شود.
خروج از سهام نیز سناریوی دیگری است که منجر به فروش حقوقی می‌شود. شما به عنوان یک فرد حقیقی باید به بنیاد سهم توجه کنید. اگر سهام مورد نظر شما بنیادی است، بهتر است صبر کنید تا عرضه حقوقی‌ها به پایان برسد و سپس خرید کنید.
اما یکی دیگر از مسائلی که ممکن است در رفتار حقوقی‌ها در فروش سهم اثر داشته باشد، شناسایی سود توسط آنان است. فرض کنید سرمایه‌گذار حقوقی سهم را در قیمت ۱۰۰ تومان خریداری کرده باشد. اکنون قیمت سهم به ۲۰۰ تومان رسیده است. طبیعی است که در این شرایط شاهد فروش سهم از جانب حقوقی باشیم.
حقوقی در این وضعیت اقدام به فروش مرحله‌ای می‌کند. البته باید توجه کنید که بعضی مواقع فروش حقوقی را نباید به منزله کاهش قیمت سهم تلقی کرد. در حقیقت در چنین مواقعی نباید تصمیمات هیجانی یا احساسی گرفت.
چطور حقوقی خوب و بد را تشخیص دهیم
اگر شما هم بر مبنای خرید و فروش حقوقی دست به عمل می‌زنید، باید بتوانید حقوقی خوب و بد را تشخیص دهید. با این کار می‌توانید به آن‌ها بیشتر اعتماد کنید و در نتیجه در برخی موارد طبق تصمیمات آنان دست به معامله بزنید. برای این کار باید گذشته این افراد را مورد بررسی قرار دهید.
یکی از موثرترین شیوه‌هایی که می‌توانید در این مسیر پیش بگیرید، بررسی و مشاهده سابقه عملکرد آنان در بازار است. یعنی باید روزانه عملکرد حقوقی‌ها را رصد کنید. به این طریق می‌توان به این امر پی برد که آیا اقدامات و خرید و فروش حقوقی در جهت مثبت بوده است یا خیر. از سوی دیگر وضعیت معامله سهامداران عمده نیز باید مورد بررسی قرار گیرد. به همین ترتیب و به مرور زمان، می‌توان به درک درستی از واکنش‌ها و اقدامات افراد حقوقی رسید.
جمع‌بندی
اشخاص به طور کلی به دو دسته حقوقی و حقیقی تقسیم می‌شوند. اشخاص حقوقی معمولا در قالب شرکت‌ها یا نهادها فعالیت دارند اما اشخاص حقیقی افرادی هستند که تنها خود را نمایندگی می‌کنند.
دیدگاه سرمایه‌گذاری و اهداف اشخاص حقیقی و حقوقی متفاوت است. بنابراین سهامداران حقیقی نباید رفتار حقوقی‌ها را مبنای تصمیمات خود قرار دهد و دنباله‌روی آن‌ها باشد. بلکه باید با توجه به استراتژی و تحلیل خود دست به خرید و فروش بزنند.
