پایان جنگ اوکراین به کجا می‌رسد؟ جایگاه آمریکا در قبال این جنگ کجاست؟

آن‌چه در ادامه می‌خوانید ترجمه‌ی مقاله‌ای است تحت عنوان «What is America’s end-game for the war in Ukraine» به قلم Felicia Schwartz و Amy Kazmin. این مطلب در تاریخ ۲۹ می ۲۰۲۲ (۸ خرداد ۱۴۰۱) در فایننشال تایمز منتشر شده است.

---

اوکراین تصمیم‌گیرنده‌ی نهایی است

همین چند وقت قبل یعنی کمی قبل از آغاز تهاجم روسیه به اوکراین در ماه فوریه بود که ژنرال مارک مایلی (Mark Milley) رئیس ستاد مشترک ارتش، از دیدگاه بدبینانه‌ی خود در خصوص نتایج احتمالی این تهاجم حرف زد. او در یک جلسه استماع دادرسی غیرعلنی کنگره گفته بود که یکی از نتایج احتمالی این حمله، سقوط اوکراین ظرف ۷۲ ساعت است. اما پس از گذشت سه ماه، اوکراینی‌ها نه تنها اجازه‌ی حملات ابتدایی به پایتخت را ندادند، بلکه در یکی از نبردهای زمینی در جنوب شرق کشور نیز ایستادگی کردند. همین مسئله بود که در سخنرانی روز دوشنبه‌ی مایلی، منجر به بیان نکاتی متفاوت شد.

او گفت که ایالات متحده هم‌چنان از تلاش‌های اوکراین حمایت می‌کند. چرا که مهم است این مسئله را نشان بدهیم که «قدرت‌ها نمی‌توانند تنها [کشورهای] ضعیف‌تر و کوچک‌تر را نابود و به آن‌ها تجاوز کنند». مایلی در خصوص این‌که این جنگ در اوکراین چطور به پایان می‌رسد هم گفت که تصمیم‌گیری در خصوص وضعیت نهایی در داخل مرزهای اوکراین، به عهده‌ی خود اوکراینی‌هاست.

موفقیت‌های اوکراین در میدان جنگ، روحیه‌ی پیروزمندانه‌ای را در برخی از نقاط واشنگتن در این هفته‌های اخیر ایجاد کرده است. برخلاف منفی‌نگری‌های نخست در روزهای آغاز درگیری، حالا بعضی از سیاست‌مداران و مقامات برجسته فرصت را برای وارد کردن ضربه‌ای قاطع به روسیه مناسب می‌دانند.

نانسی پلوسی (Nancy Pelosi) رئیس نمایندگان مجلس بعد از سفر به کیف و دیدار با ولودیمیر زلنسکی (Volodymyr Zelensky) رئیس جمهور اوکراین، گفت که آمریکا «تا زمانی که پیروزی حاصل نشود با اوکراین می‌ماند.» لوید آستین (Lloyd Austin) وزیر دفاع آمریکا هم گفت «ما می‌خواهیم روسیه تا آن درجه‌ای ضعیف شود که دیگر نتواند آن‌چه را که در حمله به اوکراین انجام داد تکرار کند.»

کمک‌های آمریکا به اوکراین

واشنگتن از زمان شروع جنگ برای ادامه‌ی مبارزه تا ماه‌های آینده، کمک‌ بی‌سابقه‌ی ۵۴ میلیارد دلاری را در نظر گرفته است. بیشتر این کمک‌ها در هفته‌ی گذشته تصویب شدند. یعنی زمانی که جو بایدن (Joe Biden)، رئیس جمهور آمریکا قانونی را تصویب کرد که مطابق آن ۴۰ میلیارد دلار بیشتر به جنگ اختصاص می‌دهد. از این مبلغ، ۲۰ میلیارد دلار به صورت کمک نظامی است.

اما در پشت این لفاظی‌های دل‌گرم‌کننده، واقعا مشخص نیست که واشنگتن به دنبال چیست. این‌که آمریکا می‌خواهد چه اتفاقی در اوکراین رخ بدهد کاملا مبهم است. با توجه به پیش‌نویس نکات حاصل از گفتگوی داخلی اخیر شورای امنیت ملی ایالات متحده، واشنگتن «دنبال اوکراینی دموکراتیک، بااقتدار و مستقل است». هدف واشنگتن این است که مطمئن شود تلاش روسیه برای تسلط بر اوکراین «با شکست استراتژیک در این جنگ به پایان می‌رسد». در این پیش‌نویس چنین آمده است: «تمرکز آمریکا بر این است که برای اوکراین موقعیت و موضع قدرت‌مندانه‌‌ای را در میدان جنگ فراهم کند. به این ترتیب مطمئن می‌شود که اوکراین بر سر میز مذاکره اهرم فشار قوی‌تری خواهد داشت.»

برخی از تحلیل‌گران می‌گوید که دولت ممکن است عمدا اهداف جنگی‌اش را مبهم و در پرده نگه داشته باشد. استون پایفر (Steven Pifer) سفیر سابق آمریکا در اوکراین به همراه ویلیام پری فلو (William Perry Fellow) از دانشگاه استنفورد می‌گویند: «هدف این است که مطمئن شویم تجاوز روسیه و جنگ با اوکراین با شکست به پایان می‌رسد… اما چیزی که دقیقا مشخص نیست این است که شما شکست را چطور تعریف می‌کنید. آن‌ها نمی‌خواهند از جزئیات حرف بزنند تا درجه‌ای از انعطاف‌پذیری را حفظ کنند.»

نگرانی از جنگ طولانی‌مدت

آمریکا در تلاش است تا اقدامی حساس و متعادل انجام دهد و موضع درستی را در قبال جنگ اوکراین و روسیه بگیرد. این کشور در پی حمایت نظامی موثر از اوکراین است. از سوی دیگر نمی‌خواهد این تصور ایجاد شود که آمریکا دارد اوکراین را به سمت پذیرش مصالحه و مذاکرات صلح احتمالی با روسیه در خصوص اراضی این کشور سوق می‌دهد. مسئله‌ای می‌تواند باعث ایجاد مشکلات سیاسی در کیف شود.

اما در عین حال آمریکا در تلاش است که ائتلافی بین‌المللی در حمایت از اوکراین تشکیل دهد. ائتلافی متشکل از برخی از متحدان اروپایی که همگی یک‌صدا و آشکارا نگران آثار جنگی طولانی‌مدت هستند. آثاری که هم در اوکراین و جامعه‌ی آن بروز می‌کند و هم در اقتصاد کشورهای عضو ائتلاف.

در هفته‌های اخیر، رهبران فرانسه، آلمان و ایتالیا همگی بیانیه‌هایی صادر کنند. در این بیانیه‌ها حرف از راه‌حل برای مذاکره و تشویق برای آتش‌بس بود. تمام اعضای این ائتلاف بین‌المللی اصرارشان بر این است که اتخاذ تصمیمات نهایی در خصوص اهداف جنگی و پایان جنگ به عهده‌ی اوکراین است. اما با این حال آن‌ها می‌دانند که توانایی کیف برای ادامه‌ی به جنگ به شدت به تسلیحات و کمک‌های مالی دریافتی مربوط است. مواردی که اغلب هم از جانب آمریکا تامین می‌شود.

استفانو استفانینی (Stefano Stefanini) سفیر سابق ایتالیا در ناتو می‌گوید: «اروپایی‌های آرزو می‌کنند که بدانند برنامه‌ی پایان بازی آمریکا در جنگ اوکراین چیست. چرا که هیچ ایده‌ای برای شکست و یا باخت روسیه تعریف نشده است.»

سلاح‌های سنگین

کمک‌های جدید و قابل‌توجه آمریکا، تعهد بلندمدت واشنگتن به اوکراین و موضع این کشور را نشان می‌دهد. با این حال آمریکا این کمک‌ها را هم به دقت تنظیم و بررسی می‌کند. ایالات متحده میلیاردها دلار تسلیحات سنگین را به اوکراین ارسال کرد‌ه‌ است. مقامات در حال بررسی درخواست‌های مازاد اوکراین‌ هستند تا نحوه‌ی تقسیم و توزیع آخرین محموله را هم مشخص کنند.

نبرد اوکراین و روسیه در حال تبدیل شدن به یکی از جنگ‌های فرسایشی است. جنگی که هر دو طرف با شلیک‌های سهمگین هم‌دیگر را گلوله‌باران می‌کنند و خسارات سنگینی را به بار می‌آورند. نیروهای اوکراینی در چنین نبردی، تسلیحات دوربرد را حیاتی می‌دانند.

ایالات متحده، قول ده‌ها فروند هویتزر ۱۵۵ میلی‌متری ساخت آمریکا را داده است. تسلیحاتی که هم برد بیشتری دارند و هم نسبت به توپ‌های استاندارد روسیه دقت‌شان بیشتر است. مقامات دفاعی ایالات متحده گفته‌اند که اکثریت این تسلیحات وارد اوکراین شده و هم‌اکنون در میدان جنگ استفاده می‌شوند.

فشار سیاسی داخلی دولت بر آمریکا افزایش پیدا کرده است تا کمک‌ها فراتر از این‌ها برود. راب پورتمن (Rob Portman) یکی از سناتورهای جمهوری‌خواه از اوهایو به همراه دیگر سناتورها از دولت تقاضا کرده‌اند که سامانه‌های پرتاب موشک متعددی را ارسال کند. اما مباحثات در این خصوص هنوز در حال انجام است.

او در روزهای نخست همین هفته گفت: «ما باید مطمئن باشیم آن چیزی را که اوکراین واقعا به آن نیاز دارد به آن‌ها می‌دهیم. ما نمی‌توانیم خودمان را فریب بدهیم که اگر ارائه‌ی برخی سیستم‌های خاص مثل MLRS را متوقف کنیم، روسیه دیگر تحریک نخواهد شد و پوتین این ژست را به شکلی موقرانه تصدیق می‌کند. در نتیجه هم به نوعی به حملات خود در جنگ با اوکراین پایان می‌دهد یا آن‌ها را کم می‌کند.»

اوکراین سلاح‌های دوربردتری می‌خواهد

مقامات اوکراینی بارها درخوست سلاح‌های دوربردتری مانند هیمار (himar) را داشته‌اند. این سلاح نوعی موشک‌انداز است که در شلیک‌های سریع کاربرد دارد. با این‌همه ایالات متحده هنوز در مورد ارائه‌ی این سیستم‌ها تصمیمی نگرفته است. یکی از مقامات کنگره هم گفت که دولت در ارسال این تسلیحات مردد است. چنین اقدامی از حمایت پنتاگون و وزارت امور خارجه برخوردار است و ممکن است هفته‌ی آینده در این خصوص تصمیم‌گیری شود.

بنا به گفته‌ی مقامات، دولت بایدن نمی‌خواهد کمک‌های نظامی ایالات متحده برای کمک به جنگ اوکراین در داخل روسیه مورد استفاده قرار بگیرد. هم‌چنین تمایل ندارد که اطلاعات مربوط به هدف‌گیری به رهبران ارشد نظامی روسیه در میدان نبرد ارائه کند.

گفتگوهای دقیق در خصوص تسلیحات، بخشی از یک بحث وسیع‌تر در واشنگتن است. بحثی در مورد معنای واقعی «شکست استراتژیک» برای روسیه. مقامات ایالات متحده این‌چنین استدلال می‌کنند که روسیه پس از پایان جنگ در اوکراین ضعیف‌تر خواهد بود. فرقی هم ندارد که جنگ چطور پیش برود. چرا که تحریم‌های جهانی و کنترل و محدودیت‌های صادراتی به تضعیف اقتصاد این کشور می‌انجامد.

کریس کونز (Chris Coons) سناتور دموکرات ایالات دلاور (Delaware) و عضو کمیته‌ی روابط خارجی سنا می‌گوید: «پوتین همین حالا هم در یک مفهوم استراتژیک‌تر شکست خورده است.»

سوئد و فنلاند هر دو درخواست‌های خود را به ناتو ارسال کرده‌اند. کونز هم گفته است که آن‌ها از حمایت دوحزبی قوی در سنا برخوردار هستند. این حمایت باید قبل از امضای درخواست‌ها توسط رئیس جمهور وجود داشته باشد. مقامات آمریکایی گفته‌اند که نگرانی‌های ترکیه در خصوص تازه‌واردها با گفتگو در آنکارا قابل حل است. یعنی نباید این نگرانی‌ها را یک مانع غیرقابل عبور تلقی کرد.   

روسیه بازنده‌ی اصلی جنگ

ساموئل چاراپ (Samuel Charap) دانشمند ارشد علوم سیاسی در شرکت رند (Rand Corporation) می‌گوید: «روسیه بدون توجه به اتفاقاتی که در جنگ خواهد افتاد تضعیف خواهد شد. این کشور منزوی و فقیر می‌شود و نیروهای ناتوی بیشتر با ارتشی ضعیف‌تر این کشور را محاصره خواهند کرد. این کشور از بسیاری جهات منفور خواهد شد.»

با این‌همه به رغم شکست‌های ارتش روسیه، مقامات آمریکایی می‌گویند که این کشور هم‌چنان می‌تواند اوکراین را به شکلی جدی تضعیف کند. این کار از طریق ادامه‌ی درگیری طولانی مدتی که کشور را به بحران مالی فرو می‌برد قابل انجام است. محاصره بنادر دریای سیاه از جانب روسیه اساسا موجب توقف صادرات غلات اوکراین شده است. این امر ضربه بزرگی به عرضه جهانی مواد غذایی زده است.

نگهداری متحدان در یک مسیر

بسیاری از متحدان اروپایی واشنگتن از طولانی شدن جنگ می‌ترسند. تاکنون ایالات متحده، ناتو و سایر متحدان را کنار هم نگه داشته است. آوریل هاینس (Avril Haines) مدیر اطلاعات ملی آمریکا، اخیرا به کنگره گفته است که پوتین روی این مسئله حساب باز کرده است که چنین وحدتی سرانجام از هم خواهد پاشید. او گفت: «هم‌چنان که کمبود مواد غذایی، تورم و هزینه‌های انرژی وضعیت بدتری پیدا می‌کنند، پوتین احتمالا روی همکاری ایالات متحده و اروپا برای تضعیف این پیمان حساب می‌کند.»

با این حال، از وقتی که جنگ اوکراین موجب ایجاد رخنه‌های جدیدی در اروپا شده است، محل اختلاف‌هایی نیز در این محدوده ایجاد شده‌ است. کشورهایی مثل لهستان و بریتانیا در برخی از موارد از واشنگتن هم جلوتر افتاده‌اند. در حالی که کشورهایی مثل فرانسه، ایتالیا و آلمان احتیاط بیشتری را در دستور کار قرار داده‌اند.  

آندری دودا (Andrzej Duda) رئیس جمهور لهستان هفته‌ی گذشته در پارلمان اوکراین گفت: «صحبت‌های نگران‌کننده‌ای در اروپا به گوش می‌رسد که خواستار پذیرش درخواست‌های روسیه از جانب اوکراین است. من به وضوح می‌خواهم بگویم که فقط اوکراین این حق را دارد که در مورد خودش تصمیم بگیرد.»

چنین به نظر می‌رسد که صحبت‌های او اشاره به درخواست‌های اخیر سایر کشورهایی اروپایی دارد که به دنبال پیشنهادات و مذاکرات صلح میان اوکراین و روسیه هستند.

درخواست اروپا برای آتش بس

امانوئل مکرون (Emmanuel Macron) رئیس جمهور فرانسه در سخنرانی‌اش در ۹ می در استراسبورگ از کشورهای غربی خواست که در برخورد با روسیه «هرگز تسلیم وسوسه‌ی تحقیر و یا روحیه‌ی انتقام‌جویی» نشوند. او با این حرف‌ها توجه همگان را در کیف به سمت خود معطوف کرد. اما در همان حین هم اشاره کرد که تعیین «شرایط مذاکره» با مسکو به عهده‌ی اوکراین است.

مکرون بر آتش‌بس و لزوم آن تاکید داشت. هرچند کیف از متحدانش می‌خواهد سلاح‌های سنگین بیشتری را در اختیار این کشور قرار دهند تا بتواند یک ضدحمله را رقم بزند. این‌طور می‌تواند نیروهای روسی را به مناطقی که قبل از تهاجم در ۲۴ فوریه آن‌ها را اشغال کرده بود برگرداند. و احتمالا آن‌ها را به طور کامل از خاک اوکراین خارج کند.

ماریو دراگی (Mario Draghi) نخست وزیر ایتالیا هم در دیداری که در ماه می با بایدن داشت گفت که ایتالیا خواستار آتش‌بس است. چرا که به دنبال جلوگیری از رنج‌ بیشتر بشری است و هم‌چنین در پی ازسرگیری گفتگوهای سیاسی برای حل و فصل مسائلی است که میان روسیه و اوکراین باقی مانده است.

دراگی ادامه داد: «حالا در ایتالیا و اروپا مردم به دنبال آن هستند که این کشتارها و خشونت‌ها پایان پیدا کند. مردم به این فکر می‌کنند که ما چه کاری می‌توانیم برای ایجاد این صلح انجام بدهیم. مردم به این مسئله فکر می‌کنند که دست‌کم به دنبال امکان برقراری آتش‌بس و شروع دوباره مذاکرات مطمئن و مجاب‌کننده‌ی صلح میان اوکراین و روسیه هستند… من فکر می‌کنم که باید عمیقا در خصوص چگونگی دستیابی به این مهم فکر کنیم.»

این مسئله که چه نوعی از حل و فصل اختلافات در خصوص اراضی می‌تواند منجر به پایان بالقوه‌ی جنگ اوکراین شود، خود تنش‌ها را تشدید می‌کند.

بازپس گیری اراضی از روسیه

یکی از پیشنهادات این است که اوکراین باید قبل از بازپس‌گیری تمام اراضی از دست‌رفته‌‌اش با روسیه توافق‌نامه‌ی آتش‌بس امضا کند. اوکراین در برابر این پیشنهاد که منجر به مدون کردن دستاوردهای روسیه می‌شود جبهه گرفته و واکنش نشان داده است. مقامات اوکراینی در خصوص بازپس‌گیری دونباس (Donbas) و حتی کریمه (Crimea) که روسیه در سال ۲۰۱۴ اقدام به الحاق آن کرد نیز فکر کرده‌اند. این مسئله در صورتی اتفاق می‌افتد که غرب تسلیحات لازم را برای آن‌ها تامین کند.

برخی از سیاست‌مداران اوکراینی در این هفته واکنشی تند و عصبی به هنری کیسینجر (Henry Kissinger) نشان داده‌اند. وزیر اسبق امور خارجه ایالات متحده این هفته اظهار کرد که کیف ممکن است مجبور به تسلیم اراضی خود شود. در این صورت است که می‌تواند به مصائب یک جنگ طولانی‌مدت پایان بدهد. او گفته بود ادامه‌ی جنگ فراتر از وضعیتی در آغاز تهاجم به وجود آمده بود، دیگر «فقط در مورد آزادی اوکراین نیست، بلکه جنگ جدیدی علیه خود روسیه خواهد بود.»

هرچند زلنسکی هفته‌ی گذشته در مصاحبه‌ای با تلویزیون اوکراین اظهار کرد که کیف از وضعیت قبل از حمله راضی خواهد بود. او ادامه داد: «من پیشروی بدون تلفات غیرضروری به مرز و بازگشت به وضعیت روز ۲۴ فوریه را به عنوان یک پیروزی برای کشورمان می‌دانم. در حقیقت ما هنوز تمام قلمروها را به دست نیاورده‌ایم چرا که هیچ‌چیز چنین ساده نیست. ما باید هزینه‌ی این جنگ و هر رفع اشغالی را مدنظر داشته باشیم.»

زلنسکی اخیرا اظهار کرده است که خروج روسیه از مرزهای اوکراین می‌تواند موجب ایجاد شرایطی برای مذاکرات صلح شود. هرچند او گفته است که هیچ علاقه‌ای از جانب روسیه برای این مذاکرات نمی‌بیند.

جایگاه و موضع آمریکا در جنگ اوکراین و روسیه

به نظر می‌رسد که واشنگتن در میانه‌ی متحدان اروپایی خود قرار دارد. چرا که مقامات این کشور برای بازگشت فوری به مذاکرات صلح فشار نمی‌آورند. اما هم‌چنین نسبت به برخی از کشورها در خصوص تنش‌های بالقوه هم محتاطانه‌تر عمل می‌کنند.

لحن تند و تهاجمی بوریس جانسون (Boris Johnson) نخست وزیر بریتانیا و لیز تراس (Liz Truss) وزیر امور خارجه‌ی این کشور در سخنرانی ماه آوریل مقامات آمریکایی‌ را در پاره‌ای از مواقع عصبانی کرده است. در طی این سخنرانی این دو نفر خواستار بیرون راندن روسیه از «کل خاک اوکراین» شدند.

به رغم اینکه ایالات متحده به عنوان بزرگ‌ترین تامین‌کننده حجم انبوهی از کمک‌ها را با سرعتی بالا به اوکراین ارسال کرده است، به درخواست بریتانیا مبنی بر کمک بیشتر یا واکنش‌های قاطع‌تر با خشم‌ پاسخ داده‌اند.

جرمی شاپیرو (Jeremy Shapiro) مدیر تحقیقات شورای اروپا در روابط خارجی گفته است: «انگلیسی‌ها یک قدم جلوتر از‌ آمریکایی‌ها هستند. آن‌ها اقدامات آمریکا را زیرنظر دارند تا مطمئن شوند که این کشور از انگلستان تبعیت می‌کند.»

حالا بحث دیپلمات‌ها و تحلیل‌گران این است که اگر جنگ طولانی شود، اوکراین تا کجا پیش خواهد رفت. تحلیل‌گران می‌گوید که آمریکا وعده داده است که انتخاب در خصوص ترک و واگذاری مرزهای نهایی را به عهده‌ی اوکراین بگذارد. این تضامین موجب ناآرامی برخی از متحدان شده است.

همه به دنبال راه‌حلی مسالمت‌آمیز

استفانینی سفیر سابق ایتالیا در ناتو، از عدم شفافیت و وضوح در خصوص اهداف نهایی ابزار نگرانی کرده است. سوال او این است که آیا این مسئله به معنای بازگشت به شرایط قبل از تهاجم در ۲۴ فوریه است؟ آیا این به آن معنای از بین رفتن دستاوردهای ارضی روسیه در سال ۲۰۱۴ است؟ آیا به معنای تغییر رژیم در مسکو است؟ پاسخش هم این است: «هیچ چیز مشخص نیست.»

چاراپ می‌گوید که منافع ایالات متحده و اوکراین با نتیجه‌ی جنگ همسو است. اما این مسئله ممکن است در طی چند ماه پیش رو تغییر کند. او می‌گوید: «اگر آن‌ها به این نتیجه برسند که پیروزی برای آمریکا به نظر شبیه یک رویداد تشدیدکننده است، ممکن است منافع‌مان از هم جدا شود. اما ما هنوز به آن‌ نقطه نرسیده‌ایم.»

کشورهای اروپایی هم‌چنین نگران بحران غذایی ناشی از محاصره بنادر اوکراین توسط روسیه هستند. مسئله‌ای که موجب توقف صادرات غلات شده است و می‌تواند ویرانی کشورهای ضعیف و شکننده‌ای از آفریقا و خاورمیانه را به دنبال داشته باشد. در نتیجه موج جدیدی از مهاجرت به اروپا رقم خواهد خورد.

استفانینی گفت: «هیچ اروپایی‌ای به دنبال جنگ بی‌پایانی نیست که همه‌چیز را از روسیه می‌گیرد و در عین حال از استمرار وضعیت بی‌ثباتی همسایگانش حمایت می‌کند. اروپایی‌ها به دنبال آن هستند که به محض برآورده شدن وضعیت قابل قبول، یک راه‌حل مسالمت‌آمیز پیدا کنند.»