دلیل افزایش قیمت سهام آمریکا بعد از افزایش نرخ بهره فدرال رزرو
در علم اقتصاد بعضی از مفاهیم و مسائل به شکل بدیهی تعریف و پذیرفته شده‌اند. اما در هیچ علمی نمی‌توان در مورد واقعه‌ای با قطعیت کامل حرف زد. نمونه‌ای از این مسائل، به رابطه میان نرخ بهره و قیمت سهام مربوط است. زمانی که بانک‌ها نرخ بهره را افزایش می‌دهند، این انگیزه را در مردم به وجود می‌آورند که دارایی خود را در بانک سپرده‌گذاری کنند و در ازای آن سود بالایی بگیرند. این امر باعث می‌شود مردم کمتر به بازار سهام اقبال نشان دهند و شاهد خروج پول از بورس باشیم. سوالی که پیش می‌آید این است که آیا همیشه اینطور است؟ پاسخ منفی است و مثال بارز آن هم در جریان آخرین افزایش نرخ بهره فدرال رزرو رخ داد که موجب افزایش قیمت سهام شد. توان تحلیل در این مقاله، به چند و چون این قضیه پرداخته است.
شاخص‌ها سر به هوا شدند
شاخص نزدک، S&P 500 و داوجونز به ترتیب ۴٪، ۲.۶٪ و ۱.۴٪ پس از اعلام افزایش ۰.۷۵٪ نرخ بهره فدرال رزرو رشد کرد. این بزرگترین رشد نزدک از نوامبر ۲۰۲۰ بوده است. با توجه به رشد اخیر، S&P 500 پس از هر کدام از چهار نشست اخیر فدرال رزرو، به اندازه‌ی ۱٪ افزایش پیدا کرده است. هم‌چنین این شاخص پس از ثبت آخرین کف خود در روز ۱۶ ژوئن، حالا ۱۰٪ رشد کرده است.
یک سوال مهم در اینجا مطرح می‌شود. مگر نه اینکه همیشه می‌گویند افزایش نرخ بهره موجب می‌شود مردم به سمت بانک‌ها بروند و در آن‌جا سرمایه گذاری کنند؟ مگر اینطور نیست که به طور طبیعی هم‌زمان با افزایش نرخ بهره، قیمت سهام افت پیدا می‌کند و مردم کمتر به این بازار جذب می‌شوند. پس چرا حالا شاهد اتفاقی معکوس هستیم؟ پاسخ این سوال در یک کلمه نهفته است و آن چیزی نیست جز: انتظارات.
اوضاع مطابق انتظارات پیش رفت
مثل همیشه این انتظارات فعالان و بازیگران بازار بود که به روندها جهت می‌داد. بازار به شکل ویژه‌ای معتقد است که تهاجمی‌ترین اقدامات فدرال رزرو در خصوص نرخ بهره، اکنون پشت سر گذاشته شده است. همین انتظارات بود که باعث شد قیمت سهام بالا برود. چون سرمایه گذاران انتظار دارند در آینده وضعیت تغییر کند و از شدت سیاست های انقباضی کم شود. این امر نشان می‌دهد که اگر پیش‌بینی‌ها با واقعیت متفاوت باشد، احتمال دارد نتایج هم به شکلی متفاوت‌تر رقم بخورند.
وقتی سرمایه گذاران امری را در بازار پیش‌بینی می‌کنند، این انتظارات در همان زمان اثرش را روی قیمت‌ها می‌گذارد. این همان پدیده‌ای است که تحت عنوان پیشخور شدن آن را می‌شناسیم. اتفاقی که در جریان آخرین افزایش نرخ بهره هم باعث افزایش قیمت سهام شد. به بیان دیگر در چند وقت اخیر، بازارها در واکنش به پیش‌بینی افزایش نرخ بهره سقوط کرده بودند. پس اکثر سهامداران افزایش ۷۵ واحدی را پیش‌بینی می‌کردند و جایی برای غافلگیر شدن وجود نداشت. این امر نشان می‌دهد که اگر اقتصاد قابل پیش‌بینی باشد، بازارها را هم بهتر می‌شود پیش‌بینی کرد.
بازار انتظار بدتر از این را هم داشت. یعنی افزایش یک واحدی. پس افزایش ۷۵ واحدی آبی بر آتش بازارها بود. درست است که یک مدل منطقی بیان می‌کند که نرخ‌های بهره بالاتر، منجر به کاهش قیمت سهام می‌شوند. اما این مدل این واقعیت را در نظر نمی‌گیرد که نرخ بهره بالاتر، درآمدهای سریع‌تر را به همراه خواهد داشت.
واقعیت فراتر از کتاب‌های درسی است
وقوع چنین مسائلی مجددا این تلنگر را به ما وارد می‌کند که برخی مسائل و مفاهیم اقتصادی، عملا با آنچه در کتاب‌ها خوانده‌ایم متفاوت است. آن مسائل صرفا کلیاتی هستند که ممکن است در اغلب موارد صحیح باشند. اما این به آن معنا نیست که همیشه هم باید اینطور باشد. همان‌طور که پیش‌تر هم در برهه‌هایی از زمان شاهد آن بودیم که افزایش نرخ‌ها موجب افزایش قیمت سهام شده است. اما چرا؟ دلیل اینکه پس از افزایش نرخ بهره فدرال رزرو شاهد افزایش قیمت سهام بودیم چیست؟
فدرال رزرو در روز چهارشنبه ۲۷ جولای ۲۰۲۲ به افزایش ۷۵ واحد پایه نرخ بهره رای داد. این دومین افزایش متوالی بانک مرکزی در حرکتی به این بزرگی بود. پاول در طرح و چشم‌انداز کلی خود، با این حرکات تهاجمی صرفا به دنبال کاهش تورم بوده است.
حرف‌های پاول به نوعی سیگنالی بود که این حس را به بازار منتقل می‌کرد که از ماه‌های آینده ممکن است فدرال رزرو مجبور نباشد که نرخ‌ها را به شدت افزایش دهد. زمانی که پاول گفت حرکت بعدی فدرال رزرو به داده‌ها بستگی دارد، بازار سهام هم رشد کرد. این همان سیگنال مثبتی بود که امید را در سهامداران زنده کرده است تا در ماه‌های آینده شاهد رشد قیمت سهام خود باشند. پاول که گفت به عقیده‌ی او اقتصاد در رکود قرار ندارد و بازار کار قوی است، موجب تحریک احساسات سرمایه گذاران شد.
اندرو هالند (Andrew Holland) مدیر اجرایی Avendus Capital Alternate Strategies گفت: «بازارها از این حرف پاول خوش‌شان آمد که تصمیم‌گیری را منوط به داده‌های آینده می‌داند. ارائه‌ی داده‌ها زمان‌بر است. پس اگر فدرال رزرو یک مرتبه دیگر اقدام به افزایش نرخ‌ها کند و سپس به تاثیر آن‌ها نگاهی بیندازد، آن‌گاه عملا به دنبال توقف رشد نرخ بهره از ماه اکتبر خواهیم بود.»
یک رابطه‌ی پیچیده
درست است که دوره‌های تاریخی در دههی ۷۰ و اوایل دههی ۸۰ وجود داشت که در آن نرخ‌های بهره بالاتر موجب کاهش قیمت سهام و بازدهی پایین می‌شدند. با این‌همه رابطه بین نرخ بهره و سهام در شرایطی که نرخ بهره پایین باشد، ممکن است متفاوت باشد. درست مثل سطوح فعلی که شاهد آن هستیم. دست‌کم تاریخ این را نشان داده است که وقتی نرخ‌ها از سطوح پایین رشد می‌کنند، مثل آنچه اکنو رخ داد، افزایش ارزش سهام اتفاقی محتمل‌تر از کاهش آن بوده است.
نیل دوتا (Neil Dutta) مدیر اقتصاد Renaissance Macro می‌گوید که پاول در کنفرانس مطبوعاتی کمیته بازار آزاد فدرال در ماه جولای، انتظارات را برای تغییرات سیاست‌های خود افزایش داده است. پاول به این مسئله اشاره کرد که احتمالا بهترین کار این است که افزایش نرخ بهره را در نقطه‌ای کاهش دهیم. مسئله‌ی مهم این است که افزایش عدم اطمینان در چشم‌انداز اقتصادی، موجب شده است که فدرال رزرو از رهنمودهای صریح فاصله بگیرد و در مسیری گام بردارد که تصمیم‌های آینده را با در نظر گرفتن داده‌های موجود اتخاذ کند.
هم سرمایه گذاران و هم اقتصاددانان چه در بیانیه و چه در کنفرانس مطبوعاتی پاول در روز چهارشنبه یک طرح کلی از بانک مرکزی را دیدند. طرحی که نشان از این داشت که بانک مرکزی قرار است در ماه‌های آینده سرعت اقدامات انقباضی را کم کند. این همان چیزی است که برای سرمایه گذاران خوشایند خواهد بود.
احتمال چرخش ۱۸۰ درجه‌ای
ریک ریدر (Rick Rieder) مدیرعامل شرکت بلک راک در بخش درآمد ثابت جهانی در خصوص کنفرانس پاول اظهار نظر کرد. او گفت که این نشست به وضوح نشانه‌هایی از کاهش سرعت اقتصاد را نشان می‌داد. او ادامه داد که اغلب می‌گویند قیمت‌های بالا درمان و راه‌حلی برای مقابله با گرانی‌هاست و اکنون این پویایی را می‌توان به وضوح در سراسر کشور دید. اما باید دید فدرال رزرو در ماه‌های پیش رو تا چه حد به این اعتقاد پایبند می‌ماند. هم‌چنان که به سمت پاییز و زمستان پیش می‌رویم، این پرسش هم‌چنان به عنوان یک پرسش بدون پاسخ باقی خواهد ماند.
تاریخ در این اواخر نشان می‌دهد که می‌توان انتظار داشت که نگرش فدرال رزرو بار دیگر تغییر کند. اتفاقی که می‌تواند نوسان را در بازارهای مالی به دنبال داشته باشد.
دوتا در ادامه‌ی صحبت‌های خود اضافه کرد: «پاول همان شخصی است که در سال ۲۰۱۸ گفت نرخ‌های بهره به مدتی طولانی خنثی باقی خواهند ماند. اما به فاصله‌ی کوتاهی اقدام به کاهش نرخ‌های بهره کرد. او همان کسی است که قبل از تسلیم شدن تلاش کرد تا نرخ بهره را کاهش دهد. همان فردی که تا حد زیادی با افزایش ۷۵ واحد پایه در ماه می و قبل از آنجام آن در ماه ژوئن مخالف بود. بازارها اکنون نسبت به موضع انقباضی در ماه ژوئن، چرخشی معنادار را حس کرده‌اند. در نتیجه این امر موجب ایجاد انتظاراتی برای کاهش نرخ بهره می‌شود.» او معتقد است احتمال یک چرخش ۱۸۰ درجه‌ای دیگر وجود دارد.
