پدیده جهانی شدن به پایان می‌رسد؟ | هشدار غول‌های تجاری در خصوص جهانی زدایی
به گزارش توان تحلیل، کرونا، جنگ، تورم، افزایش هزینه‌های زندگی و سایر معضلاتی که جهان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، شبیه گلوله‌هایی هستند که خشاب اسلحه‌ی انزوای جهانی را پر کرده‌اند. حالا مسیر پدیده جهانی سازی یا جهانی شدن (Globalization) در جریان این وقایع، تغییر کرده است. چطور می‌شود از یکپارچگی جهانی حرف زد وقتی که کرونا با قدرت بر تخت جدایی‌طلبی تکیه زده است؟ وضعیت طوری است که مردم در یک کشور به خاطر قرنطینه حتی برای مدت‌ها اجازه‌ی سفر به شهرهای مجاورشان نداشتند. این همان مسئله‌ای است که اکنون مدیران تولید و رهبران جهانی را با نگرانی مواجه کرده است. حالا جهانی شدن راهِ رفته را برمی‌گردد و در روند جهانی زدایی قرار گرفته است.
این مقاله ترجمه‌ای است از مقاله Business leaders warn that three-decade era of globalisation is ending به قلم Kaye Wiggins و Antoine Gara ،Jamie Smyth که در تاریخ ۲۳ می ۲۰۲۲ (۲ خرداد ۱۴۰۱) در فایننشال تایمز به انتشار رسیده است.
مدیران شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران از این حرف می‌زنند که دوران سه دهه جهانی شدن دارد در مسیری مخالف پیش می‌رود. رهبران جهان برای نخستین بار پس از شیوع کرونا، در داووس (Davos) سوییس گرد هم جمع شده‌اند.
فایننشال تایمز با چندین مدیر اجرایی در این باره گفتگو کرده است. پیامدهای ژئوپولیتیکی ناشی از جنگ روسیه در اوکراین، به همراه اختلال در زنجیره تامین جهانی در پی شیوع کرونا، آشفتگی‌ها و نوسانات اخیر بازار و هم‌چنین کاهش سرعت رشد چشم‌انداز اقتصادی، همگی عواملی هستند که باعث شده‌اند رهبران شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران لای منگنه‌ی تصمیم‌های استراتژیک حیاتی باشند.
خوزه مانوئل باروسو (José Manuel Barroso) مدیر غیراجرایی Goldman Sachs International و رئیس اسبق کمیسیون اروپا می‌گوید: «تنش میان ایالات متحده و چین در پی همه گیری تسریع شد. اکنون هم تهاجم روسیه به اوکراین [به این مسئله دامن زده است]. تمام این وقایع نگرانی‌های جدی را در خصوص جدا شدن جهان [ جهانی زدایی ] افزایش می‌دهد.»
او افزود: «برگرداندن عملیات تجاری خارجی به داخل کشور، ملی‌سازی و منطقه‌ای‌سازی مجدد اکنون به مسائل روز کسب‌وکارها تبدیل شده‌اند. این اتفاق سرعت پدیده جهانی شدن را کند می‌کنند. جهانی سازی با حساسیت‌ها و اختلافات ملی‌گرایی، حمایت از تولیدات داخلی، بومی‌گرایی، میهن‌پرستی افراطی یا حتی بیگانه‌هراسی مواجه است. برای من این مسئله مشخص نیست که چه کسی پیروز می‌شود.»
یکی از روسای بزرگ‌ترین گروه‌های سرمایه‌گذاری خصوصی در جهان می‌گوید: «تقریبا هیچ‌کس در طول دوران سرمایه‌گذاری خود» این شرایط را ندیده است. Charles ‘Chip’ Kaye مدیر عامل شرکت Warburg Pincus می‌گوید از زمان فروپاشی دیوار برلین، ژئوپولیتیک «در حاشیه تفکر ما» بوده است. این امر «فضای خاصی را برای رشد جهانی فراهم کرد.»
با این حال او گفت هم‌زمان که سرعت رشد سود و درآمد بالا که حاصل سال‌های با تورم و نرخ‌های بهره پایین به انتها می‌رسد، ژئوپولیتیک به «خط مقدم و مرکز» تصمیم‌های سرمایه گذاری تبدیل می‌شود. او در خصوص افزایش تنش‌های ژئوپولیتیکی گفت: «شما به بهینه‌سازی خروجی اقتصادی کمک نمی‌کنید. بلکه دارید در آن اصطکاک ایجاد می‌کنید.»
در هفته‌های اخیر صحبت در خصوص جهانی زدایی در میان شرکت‌ها بالا گرفته است. بر اساس منبع داده Sentieo، صحبت از انتقال عملیات تجاری به نزدیک یا داخل یک کشور در فراخوان‌های عایدی شرکت‌ها و کنفرانس‌های سرمایه گذاران، دست‌کم از سال ۲۰۰۵ تاکنون به بالاترین سطح خود رسیده است.
این مسئله در دستورکار حضار مجمع جهانی داووس هم قرار دارد. از زمان آخرین نشست این مجمع در ژانویه ۲۰۲۰، زنجیره تامین که زیربنای پدیده جهانی شدن است در پی معضلات جهانی با اختلال روبرو شده است. جهانی شدنی که مجمع اقتصاد جهانی از آن حمایت می‌کند.
جاناتان گری (Jonathan Gray) مدیر Blackstone Group می‌گوید: «شرکت‌ها می‌گویند که نیاز دارند تولیدات‌شان به مشتریان‌شان نزدیک‌تر باشد.»
رئیس بزرگ‌ترین شرکت داروسازی آسیا می‌گوید دوران جهانی شدن مبتنی بر کارکردهای برون‌سپاری به منظور کاهش هزینه‌ها به پایان خود رسیده است.
کریستف وبر (Christophe Weber) مدیر اجرایی شرکت تاکدا (Takeda) که در توکیوی ژاپن مستقر است گفت که داروسازان به دنبال رشد در بازارهای بین‌المللی هستند. به ویژه چین که پتانسیل بالایی دارد. اما اکنون تمرکز شرکت‌ها بر روی گونه‌ای پایدارتر از جهانی سازی است. او می‌گوید: «مسئله این است که ریسک زنجیره تامین خود را از بین ببرید.»
وبر ادامه می‌دهد که: «این مسئله یک راه میان‌بر است که بگوییم پدیده جهانی شدن به پایان رسیده است. اما آن جهانی سازی که مردم در ذهن خو دارند دیگر حقیقت ندارد. مفهوم جهانی سازی که چند سال پیش وجود داشت – یعنی ایده‌ی مسطح بودن جهان و مبادله و تجارت بدون محدودیت – دیگر تمام شده است.»
تاکدا یک سیاست تامین منبع دوگانه را برای ایجاد افزونگی بیشتر در زنجیره تامینش اجرا کرده است. وبر می‌گوید: «هرگز گمان نمی‌کردم [برون‌سپاری] در بلندمدت جواب بدهد. اما فکر می‌کنم اکنون این امر برای همه روشن است.»
به گفته‌ی Rachid Mohamed Rachid مدیر Valentino and Balmain، صنایع مصرفی نیز در حال تغییر و دور شدن از جهانی شدن هستند. برخی از شرکت‌های لوکس دارند استراتژی خود را بازبینی می‌کنند. آن‌ها پیش‌تر به برندسازی جهانی، فروش به گردش‌گران و حمل و نقل کالا در سراسر جهان تمایل داشتند. او می‌گوید: «کسب و کارها اکنون محلی شده‌اند. فروشگاه‌‌های لندن یا پاریس یا میلان حالا بیش از گذشته از ساکنان بومی خود پذیرایی می‌کنند.»
او پیش‌تر در کنفرانس تجارت کالاهای لوکس فایننشال تایمز در این هفته گفته بود که در دو سال گذشته، شرکت‌ها شروع به «نگرش و فعالیت‌های محلی به جای اقدامات جهانی کرده‌اند. در بازارهای متفاوتی مثل ایالات متحده، اروپا، آسیا و حتی بازارهای کوچک‌تر نظیر آمریکای لاتین و آفریقا مردم اکنون نگرشی محلی دارند. من مطمئنم که معاملات محلی زیادی انجام خواهد شد.»
دومنیک آسام (Dominik Asam) مدیر مالی ارشد ایرباس هم هشدار داده است که این مسئله می‌تواند عواقب اقتصادی شدیدی به دنبال داشته باشد. او می‌گوید: «اگر بخش قابل‌توجهی از دستاوردهای چند دهه بهره‌وری ناشی از پدیده جهانی سازی در مدتی کوتاه معکوس شود، این امر می‌تواند به رشد تورم دامن بزند و منجر به رکوردی بزرگ‌تر و طولانی‌مدت شود. دقیقا به همین خاطر است که معتقدم قدرت‌های بزرگ اقتصادی به این نتیجه می‌رسند که باید هر چه از دست‌شان بر می‌آید انجام بدهند تا این سناریوی ویران‌گر اجرا نشود.»
باروسو در مقایسه وضعیت فعلی با بحران مالی سال ۲۰۰۸، روحیه‌ی همکاری پایین در سطح سیاسی در میان کشورهای عضو G20 را به باد انتقاد می‌گیرد. به عقیده او رهبران سیاسی باید میان تفاوت‌های جدی ژئوپلیتیکی و ضرورت مقابله با چالش‌هایی هم‌چون سلامت عمومی و تغییرات آب و هوایی تمایز قائل شوند.
یواخیم ناگل (Joachim Nagel) رئیس بانک مرکزی آلمان معتقد است که جهانی زدایی، همراه با کربن‌زدایی و جمعیت‌شناسی، یکی از «سه موردی» است که «به فشارهای تورمی دامن می‌زند.»
او پس از نشست وزرای دارایی گروه G7 و هم‌چنین روسای بانک مرکزی در کونیگزوینتر آلمان در اوایل این هفته گفت که تغییر جهت از سمت جهان سازی «به دلیل تنش‌های ژئوپولیتیکی و تمایل به کاهش وابستگی‌های اقتصادی تقویت شده است.»
