بورس یا ارز دیجیتال؛ در کدام بازار سرمایه‌گذاری کنیم؟

تب! بله تب. یک روز تب بازار سهام همه را می‌گیرد و روزی دیگر همه‌جا حرف از ارز دیجیتال است. اما کسانی که دنبال سرمایه‌گذاری هستند باید با بررسی دقیق و با آگاهی کامل بستر مناسب را به این منظور انتخاب کنند. چرا که این دو بازار ویژگی‌های خاصی دارند که پیش از هر گونه اقدامی باید به آن‌ها آشنا شد. با انجام مقایسه میان بازار ارزهای دیجیتال و سهام می‌توانید از شباهت‌ها و تفاوت‌های میان این دو بازار به خوبی مطلع شوید. سپس می‌توانید دارایی خود را در بورس یا ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری کنید.

بازار بورس یا ارز دیجیتال؟

بورس بازاری است که افراد ‌می‌توانند در آن سهام شرکت‌های مختلف را خریداری کنند. به این ترتیب می‌توانند با توجه به میزان سرمایه‌گذاری‌شان، در سود شرکت سهیم شوند. هم‌چنین هر زمان می‌توانند با فروش سهام خود از شرکت خارج شوند.

ارزهای دیجیتال سازوکاری متفاوت از بازار بورس دارد. در این بازار افراد یا خود دست به استخراج سکه‌ها می‌زنند یا این‌که با پرداخت دلار، ارز مورد نظر را از صرافی‌ها خریداری می‌کنند. سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال معمولا به صورت فردی است و ارگانی بر روی این شبکه نظارت نمی‌کند. در حالی ‌که در بازار بورس برخی از مواقع افراد به کمک صندوق‌های سرمایه‌گذاری، دارایی خود را در اختیار شرکتی دیگر قرار می‌دهند تا آن شرکت برای‌شان معاملات را انجام دهد. در ادامه می‌توانید شباهت‌ها و تفاوت‌های میان این دو بازار را مطالعه کنید.

شباهت‌های بین بازار بورس و بازار ارز دیجیتال

برای آن که بدانیم برای سرمایه‌گذاری‌های ما، بازار بورس بهتر است یا بازار ارز دیجیتال، لازم است که ابتدا شباهت‌ها و تفاوت‌های میان این دو را بررسی کنیم تا از چارچوب آن‌ها، مزایا و معایب هر کدام از آن‌ها برای ما آشکار شود. شباهت‌های بین این دو بازار بزرگ به شرح زیر است:

عرضه و تقاضا

هم بازار بورس و هم بازار ارز دیجیتال از این منظر عملکردی شبیه به هم دارند. به بیان ساده، قیمت دارایی‌ها در هر دو این بازارها با توجه به میزان تقاضا مشخص می‌شود. زمانی که افراد در بازه‌های زمانی متفاوت برای خرید یک دارایی پول بیشتری بپردازند، قیمت دارایی مذکور افزایش پیدا می‌کند. در سمت مقابل زمانی که فعالان این بازار حاضر نیستند برای خرید دارایی پولی پرداخت کنند، با کاهش قیمت مواجه خواهیم شد. پس نقش عرضه و تقاضا در این دو بازار بسیار حیاتی و یک‌شکل است.

ارزش‌گذاری

بورس یا ارز دیجیتال از منظر ارزش‌گذاری هم یکی هستند. در ارز دیجیتال، ارزش‌گذاری مطابق با ایده‌ای انجام می‌شود که در وایت پیپر (White Paper) آن ارز درج شده است. ارزش سهام یک شرکت در بازار بورس نیز، با توجه به ایده پشت آن کسب‌وکار و کاربرد آن در صنایع مختلف تعیین می‌شود.

قیمت‌گذاری

ارزهای فیاتی هم‌چون دلار و یورو مبنای قیمت‌گذاری در بورس یا ارز دیجیتال هستند. یعنی سرمایه‌گذاران، قیمت‌ سهام یا ارز دیجیتال را بر حسب ارزهای فیات تخمین می‌زنند.

تفاوت‌ها

در مقایسه بازارهای ارز دیجیتال و سهام، باید به تفاوت‌های این دو بازار نیز اشاره کنیم. پیش‌تر گفتیم که ارزش‌گذاری در هر دو بازار بر اساس ایده‌ است اما آن‌چه بر روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنید، متفاوت است. در بازار سهام، طرفِ حساب شما یک شرکت است ولی در بازار ارز دیجیتال، در واقع بر روی یک فناوری سرمایه‌گذاری می‌کنید. در ادامه به چند تفاوت بارز و عمده میان این دو بازار اشاره خواهیم کرد.

سرعت رشد

زمانی که می‌خواهیم از میان بورس یا ارز دیجیتال یکی را برگزینیم، باید به فاکتورهای متعددی از جمله سرعت توجه کنیم. سرعت بازار ارزهای دیجیتال، ۱۰ برابر بورس است. یعنی افزایش و کاهش قیمت ارزها با سرعت بیشتری اتفاق می‌افتد. در نتیجه نوسان بیشتری را در این بازار شاهد خواهیم بود.

دست‌کاری قیمت‌ها

بازار سهام بزرگ معمولا کمتر دچار دست‌کاری می‌شود. این امر در شرایطی است که این مسئله در بازارهای ارز دیجیتال بیشتر به چشم می‌خورد. اما این قضیه به رغم جنبه‌های منفی‌ای که دارد، می‌تواند منجر به گسترش بیشتر این بازار شود.

رقابت

در بازارهای ارز دیجیتال، رقبای جدید به آسانی به این بازار وارد می‌شوند. یعنی ممکن است ارزهای قدیمی به احتمال بالایی از دور خارج شوند. اما در بازار بورس معمولا شرکت‌های قدیمی و باسابقه، از اعتبار بیشتری برخوردار هستند و سرمایه‌گذاران بیشتر به سراغ آن‌ها می‌روند.

نوسان

نوسان، فاکتوری است که شاید در نگاه اول بسیار حائز اهمیت باشد. در بازار ارز دیجیتال که از رونق زیادی برخوردار است، نوسان زیادی نیز وجود دارد. همین امر بازار رمزارز را به یکی از پرمخاطره‌ترین بسترهای مالی تبدیل کرده است. البته که می‌دانیم هر کجا صحبت از ریسک بالا باشد، احتمال سودآوری نیز بالاتر می‌رود.

در بازار سهام اما مفهومی داریم به نام دامنه نوسان. به بیان دیگر نوسان در بازار سهام محدود است. جدیدترین قانونی که در این خصوص وجود دارد، موجب می‌شود که حد نوسان سهام روزانه در بازار بورس ایران، شش درصد در بازه مثبت و سه درصد در بازه منفی باشد. اگر در یک ارز دیجیتال طی چند ساعت شاهد ۲۰ درصد نوسان باشیم، مسئله عجیبی نیست ولی در بازار سهام چنین اتفاقی تنها در شرایط خاص خواهد افتاد.

ساعات کاری

بورس تهران روزانه از ساعت ۰۸:۴۵ تا ۱۲:۳۰ فعالیت می‌کند و در روزهای پنج‌شنبه و جمعه و هم‌چنین تعطیلات رسمی فعالیتی ندارد. در سمت مقابل بازار ارزهای دیجیتال هر ۲۴ ساعت در هفت روز هفته فعالیت می‌کند و به معنای واقعی کلمه، بازاری شبانه‌روزی است.

ریسک

زمانی که می‌گوییم بازار ارز دیجیتال سود فراوانی نصیب افراد می‌کند طبیعی است که ریسک بالاتری هم دارد. علاوه بر عدم محدودیت دامنه نوسان، از آن‌جا که ارزهای دیجیتال از نرخ مصوبی پیروی نمی‌کنند، ریسک سرمایه‌گذاری در آن‌ها بالاست. البته که می‌توان به کمک راه‌کارهایی این ریسک را مدیریت کرد.

سود مرکب

در بازار کریپتو، از آن‌جا که از دلار استفاده می‌کنید، می‌توان در کنار نوسان‌گیری، از افزایش قیمت دلار هم به سود رسید. اما در بازار بورس معاملات با ریال انجام می‌شود و افزایش قیمت دلار نمی‌تواند منبعی برای سودآوری بیشتر باشد. با این‌همه سود مرکب در بورس، امری است که به شیوه‌های دیگری می‌توان به آن دست یافت.

قانونی بودن

بازار ارزهای دیجیتال در برخی نقاط دنیا و به ویژه در ایران هم‌چنان با مشکلات قانون‌گذاری مواجه است. اما در سمت مقابل معامله در بازار بورس کاملا قانونی و تحت نظارت است. چنان‌چه تخلفی در این بازار صورت گیرد، نهاد ناظر آن را پیگیری می‌کند.

نقدشوندگی

در بازار بورس با پدیده‌ای به نام صف فروش و خرید مواجه هستیم که پیامدهایی در پی دارد. تشکیل صف خرید و فروش عیب بزرگی است که موجب می‌شود خریدار و فروشنده در برخی قیمت‌ها وجود نداشته باشد. این مسئله در بازار کریپتو به چشم نمی‌خورد.

سفته‌بازی

بورس و سفته‌بازی به طرز عجیبی با هم گره خورده‌اند. یعنی اگر شما بدانید که یک شرکت می‌خواهد شعبه جدیدی افتتاح کند، سهام آن شرکت را خریداری می‌کنید و پس از افتتاح شعبه، آن را می‌فروشید و به سود می‌رسید. بورس بستری است که این شرایط را برای شما فراهم می‌کند. اما در بازار کریپتو کمتر شاهد سفته‌بازی و رانت هستیم. چرا که این بازار بین‌المللی است و دولت‌ها و شرکت‌ها کنترلی روی آن ندارند.

گزارش عملکرد

اگر کسی بپرسد رشد بورس بیشتر از است یا ارز دیجیتال با نگاهی به آمار می‌توان به این سوال پاسخ داد. آن‌چه مسلم است این است که رشد بازار کریپتو در مقایسه با بورس چند برابر است. این مسئله را می‌توان با مقایسه گزارش عملکرد بازار ارزهای دیجیتال و سهام در برهه‌های زمانی مختلف دریافت.

تاثیر اخبار

در بازار بورس معمولا حواشی و اخبار می‌توانند اثرگذاری بالایی در قیمت سهام داشته باشند. اما رفتار ارزهای دیجیتال بیش از هر عامل دیگری با توجه به تحلیل‌ تکنیکال یا بنیادی سنجیده می‌شود. البته در این میان نمی‌توان از پدیده پامپ و دامپ غافل شد که موجب بالا رفتن ناگهانی قیمت ارزهای دیجیتال می‌شود.

حق مالکیت و رای دادن

با خرید ارزهای دیجیتال، مالکیتی در شرکت ایجاد نمی‌شود. اما اگر در بورس درصدی از سهام شرکت را خریداری کرده باشید و شرکت ورشکست شود، با توجه به قوانین می‌توانید یک درصد از دارایی‌های شرکت را مطالبه کنید (البته قوانین در این خصوص متفاوت است و نمی‌توان به طور کلی چنین عمل کرد). در سمت مقابل اگر یک درصد از یک ارز دیجیتال را داشته باشید، مالکیتی در آن شرکت نخواهید داشت. هرچند این مسئله چندان برای فعالان بازار بورس هم اهمیت ندارد.

سود سهام

در بازار بورس، سود نقدی از جانب شرکت‌های سودده میان سهام‌داران تقسیم می‌شود. اما چنین مسئله‌ای در بازار رمزارزها به چشم نمی‌خورد؛ مگر در چند مورد محدود.

دسترسی به اطلاعات

از آن‌جا که قوانین سفت و سختی بر بازار بورس حاکم است، شرکت‌ها باید کاملا در چارچوب قوانین عمل کنند. مثلا نمی‌توانند با توجه به اطلاعات نهانی و حساس تجارت کنند. چرا که این مسئله موجب برهم زدن نظم بازار می‌شود و سودجویان را ثروت‌مندتر می‌کند. اما در بازار ارز دیجیتال اگر فردی به اطلاعات حساس دسترسی داشته باشد، می‌تواند بر این اساس معاملات خود را انجام دهد.

صورت‌های مالی

زمانی که می‌خواهیم میان بورس یا ارز دیجیتال یکی را برگزینیم با صورت‌های مالی هم سروکار خواهیم داشت. صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی به صورت دوره‌ای روی سامانه جامع اطلاعات‌رسانی ناشران به آدرس www.codal.ir منتشر می‌شود. اما در بازار کریپتو تعهدی مبنی بر ارائه صورت‌حساب‌های مالی و گزارش‌ها وجود ندارد. البته همین مسئله است که موجب می‌شود ریسک ذاتی چنین بازاری بالاتر از بازار بورس باشد.

کارمزد معاملات

در مقایسه بازار ارزهای دیجیتال و سهام باید به کارمزد معاملات نیز توجه کنیم. کارمزد معاملات در بازار سهام در مقایسه با بازار ارز دیجیتال چندین برابر است. مثلا در صرافی معروفی نظیر بایننس، کارمزد معاملات ۰.۰۵ درصد است ولی در بازار بورس، چیزی حدود نیم الی یک درصد است. البته در برخی از صرافی‌ها برای برداشت مبلغ باید کارمزدی پرداخت شود که در بازار بورس چنین نیست.

سرمایه‌گذاری بلندمدت و کوتاه‌مدت

برخی از معامله‌گران، ارزهای دیجیتال را در قیمت‌های پایین خریداری می‌کنند و در قیمت بالا به فروش می‌رسانند. بازار ارز دیجیتال بستری مناسبی برای انجام این کار است. هم‌چنین چیدمان سبد به صورت متنوع موجب می‌شود که بتوان سود زیادی از این بازار به دست آورد. چرا که این بازار با هیچ‌یک از بازارهای دیگر همبستگی ندارد و نوسانی که در این بازار هست در هیچ بازار دیگری یافت نمی‌شود.

اما سرمایه‌گذاری در بازار بورس متفاوت است. زیرا عوامل زیادی در این میان وجود دارند که می‌توان بر اساس آن‌ها به یکی از شیوه‌های بلندمدت یا کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاری کرد. سرمایه‌گذاری در بازار بورس در واقع سرمایه‌گذاری در یک شرکت واقعی است که بازده و سود خود را طی گزارش‌های متعددی ارائه می‌دهد. به این ترتیب می‌توان با تکیه بر تحلیل تکنیکال و بنیادی، آینده سهام را پیش‌بینی کرد. در این بازار، سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت و بلندمدت با توجه به مسائل مختلفی اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند.

ثبت‌نام

خرید ارزهای دیجیتال برای همگان فراهم است اما برای خرید سهام باید ابتدا یک کارگزاری را انتخاب کنید. هم‌چنین معمولا نمی‌توان به سراغ خرید سهام کشورهای دیگر رفت. به منظور معامله در بورس تهران باید به سن قانونی یعنی ۱۸ سال رسیده باشید. ولی برای عضویت در صرافی‌ها این محدودیت وجود ندارد.

تریدرهای بورس و ارز دیجیتال

در بازار ارز دیجیتال، تریدرها معمولا معتقدند که قیمت‌ها همیشه بالا خواهد رفت. این نگرش به ویژه در این اواخر که قیمت ارزهایی مانند بیت‌کوین و دوج‌کوین جهش‌های فراوانی یافته است، بیش از پیش تقویت شده است. بر همین اساس برخی از افراد بدون آن‌ که تحلیلی داشته باشند، اقدام به خرید این ارزها می‌کنند. شاید بتوان گفت که

در بازار ارز دیجیتال، معامله‌گران بیشتری وجود دارند که بدون تجربه و دانش دست به خرید و فروش می‌زنند. در واقع وجود همین افراد است که موجب می‌شود نوسان قیمت‌ به صورت پیش‌بینی‌نشده‌ای اتفاق بیفتد.

در بازار بورس هم افرادی هستند که بدون تحلیل خرید خود را انجام می‌دهند اما معمولا تعداد این افراد کمتر است. با بررسی دقیق و آشنایی با استراتژی‌ها و ابزارهای مختلف و هم‌چنین دنبال کردن اخبار و تحلیل صورت‌های مالی می‌توان تصمیم‌گیری مناسبی در این بازار داشت.

نقاط ورود و خروج

تفاوتی ندارد می‌خواهید در بازار بورس یا ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری کنید. به هر حال لازم است که در زمان مناسب وارد بازار شوید و در زمان مناسب از آن خارج شوید. در بازار کریپتو، زمانی که یک توکن به قیمت بالایی می‌رسد و رشد آن متوقف می‌شود، بهترین زمان برای فروش است. برای این‌که به خوبی این زمان را به دست آورید لازم است که بازار را با دقت رصد و تحلیل کنید. به دلیل شبانه‌روزی بودن معاملات در این بازار، نوسان نیز زیاد است و در موارد زیادی پیش می‌آید که حتی افراد مجرب نیز برخی از فرصت‌های مطلوب را از دست می‌دهند.

در بازار بورس، خرید و فروش‌ها معمولا با توجه به چند عامل مهم انجام می‌شود. مثلا زمانی که قیمت دلار بالا می‌رود یا تحلیل بنیادی نشان می‌دهد که سهام یک شرکت برای خرید مناسب است، می‌توان سرمایه‌گذاری را انجام داد. به کمک اندیکاتورها و ابزارهای مختلف می‌توانید نقاط مناسب را برای ورود و خروج به دست آورید.

شرایط شخصی

انتخاب بازار بورس یا ارز دیجیتال تا حد زیادی به شرایط شخصی افراد بستگی دارد. مثلا افراد ریسک‌گریز بهتر است در بورس سرمایه‌گذاری کنند. اما اگر کسی به دنبال ریسک و البته سود بالاتر است می‌تواند سرمایه خود را به بازار کریپتو تزریق کند.

مشکلات قانون‌گذاری

درست است که قوانین مربوط به جغرافیای سیاسی بیشتر روی بازار بورس تاثیر می‌گذارد ولی نمی‌توان از مشکلات بازار کریپتو غافل بود. از جمله مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، قانون‌گذاری است. زمانی که برخی از دولت‌ها خرید و فروش ارز دیجیتال را ممنوع می‌کنند، با کاهش قیمت‌ها مواجه خواهیم شد. یا مثلا ممکن است شبکه‌هایی نظیر فیس‌بوک یا گوگل از انجام تبلیغات مربوط به ارز دیجیتال ممانعت کنند. در پی چنین اتفاقی حجم معاملات کاهش خواهد یافت. اما از آن‌جا که نظارت روی بورس به صورت قانونی انجام می‌شود، تمامی مقررات به صورت شفاف وضع می‌شوند و سرمایه‌گذاران از آن‌ها آگاه‌اند.

جمع‌بندی

پاسخ این سوال که بورس بهتر است یا ارز دیجیتال، با توجه به مسائل مختلفی که افراد در نظر می‌گیرند، می‌تواند متفاوت باشد. مثلا در مقام مقایسه، دریافتیم که سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال نسبت به سرمایه‌گذاری در بورس ریسک بیشتری دارد. همین مسئله شاید بتواند دلیل خوبی برای برخی از افراد باشد که به سراغ ارز دیجیتال نروند.

شاید بتوان گفت به طور کلی برای افراد تازه‌کار، سرمایه‌گذاری در بازار بورس ساده‌تر از ارز دیجیتال است. دلیل این مسئله می‌تواند این واقعیت باشد که ارز دیجیتال مفهومی است که هنوز هم افراد بسیاری به آن ارتباط نگرفته و آن را درک نکرده‌اند. به همین دلیل با دیده تردید به آن می‌نگرند و چندان با آن آشنایی ندارند. در پایان فارغ از این‌که می‌خواهید در بازار بورس سرمایه‌گذاری کنید یا ارز دیجیتال، مهم آن است که ابتدا دانش و اطلاعات خود را افزایش دهید. سرمایه‌گذاری در بسترهای مالی بدون تحلیل و بررسی مانند قماری است که می‌تواند تمام سرمایه‌تان را به باد دهد.