اندیکاتور TRIN یا Arms Index چیست؟ معیاری برای سنجش نسبت عرضه و تقاضا

از جمله مهم‌ترین مسائلی که در تحلیل سهام به آن توجه می‌شود، میزان عرضه و تقاضاست؛ دو عامل مهمی که می‌توان گفت اساس معاملات را در بازارهای مالی تشکیل می‌دهند. به دلیل همین اهمیت است که ابزارهایی برای درک روابط میان این دو عامل ابداع شده‌اند. یکی از این ابزار، اندیکاتور TRIN نام دارد که با نام شاخص آرمز (arms‌) یا بازو بورس (شاخص معاملاتی کوتاه‌مدت) نیز شناخته می‌شود. به کمک این شاخص می‌توان سهام در حال رشد و افت و حجم معاملات این سهام را با هم مقایسه کرد. در ادامه این مقاله‌ از توان تحلیل، بیشتر به این شاخص خواهیم پرداخت و فرمول آن را نیز بیان خواهیم کرد.

اندیکاتور TRIN یا شاخص arms (شاخص معاملاتی کوتاه‌مدت) چیست؟

واژه‌ی TRIN مخفف اصطلاح Short-Term Trading Index است که به معنای شاخص معاملاتی کوتاه‌مدت است. اگر نسبت سهام در حال رشد و افت را AD Ratio بنامیم و نسبت حجم معامله‌شده‌ی این سهام را AD Volume نام‌گذاری کنیم، می‌توانیم این دو فاکتور را توسط شاخص آرمز با یک‌دیگر مقایسه کنیم. این اندیکاتور بازتابی از احساسات بازار است. مبدع این اندیکاتور شخصی است به نام ریچارد. آرمز. جونیور (Richard W. Arms. Jr) که در سال ۱۹۶۷ این ابزار را توسعه داد.

درست است که اعدادی که این شاخص نشان می‌دهد، بسیار مهم هستند اما تنها این عدد نیست که از اهمیت برخوردار است. بلکه چگونگی تغییر شاخص نیز عامل مهم دیگری است که معامله‌گران به آن توجه می‌کنند. به کمک این اندیکاتور می‌توان تحرکات آینده‌ی قیمت را در معاملات روزانه پیش‌بینی کرد. از این رو افراد به دنبال نقاطی هستند که در آن‌ها اشباع خرید و فروش صورت می‌گیرد؛ چرا که این نواحی می‌توانند به صورت بالقوه، از تغییر جهت شاخص و سهام خبر دهند. از این نواحی می‌توان برای ورود و خروج به دارایی استفاده کرد. به منظور هموارسازی داده‌ها معمولا از یک میانگین متحرک استفاده می‌شود.

فرمول اندیکاتور TRIN

فرمول اندیکاتور arms به این صورت است:

که در آن

• Advancing Stocks یا سهام در حال پیشروی برابر است با تعداد سهامی که در قیمتی بالاتر از قیمت پایانی قبلی معامله می‌شوند.
• Declining Stocks یا سهام در حال افت برابر است با تعداد سهامی که در قیمتی پایین‌تر از قیمت پایانی قبلی معامله می‌شوند.
• Advancing Volume حجم کلی سهام در حال پیشرفت.
• Declining Volume حجم کلی سهام در حال افت.

دقت کنید که منظور از حجم، تعداد سهام معامله‌شده است نه ارزش ریالی یا دلاری آن‌ها. به این ترتیب اگر سهمی به میزان زیادی معامله شود ولی قیمتی پایین داشته باشد، بیشتر از سهمی که قیمت بالایی دارد ولی تعداد معاملاتش کم است در شاخص اثرگذار خواهد بود.

بیشتر بودن میزان حجم معاملات سهام افزایشی/ کاهشی نسبت به تعداد این سهام، موجب می‌شود شاخص آرمز عددی کمتر از یک داشته باشد. به همین ترتیب با کمتر شدن میزان حجم معاملات در مقایسه با نسبت سهام افزایشی/ کاهشی، شاخص آرمز اعدادی بزرگ‌تر از یک را نشان خواهد داد.

​نحوه‌ی محاسبه اندیکاتور TRIN در تحلیل تکنیکال

شاخص آرمز (شاخص معاملاتی کوتاه‌مدت) در بسیاری از برنامه‌هایی که برای تحلیل تکنیکال و نمودار وجود دارند، قابل دسترسی است. با این‌همه بد نیست برای آشنایی بهتر با کارکرد این ابزار، نگاهی به نحوه‌ی محاسبه‌ی فرمول آن داشته باشیم.

• در گام اول باید در فواصل مشخص و معین (مثلا هر پنج دقیقه یک‌بار) AD Ratio ‌را با تقسیم تعداد سهام در حال رشد بر تعداد سهام در حال کاهش محاسبه کنیم.
• در این مرحله باید تعداد سهام در حال رشد را بر تعداد کل سهام در حال افت تقسیم کنیم تا بتوانیم AD Volume‌ را محاسبه کنیم.
• حال باید نتایج به‌دست‌آمده از گام‌های یک و دو را بر هم تقسیم کنیم.
• در گام چهارم نتیجه را به دست می‌آوریم و آن را به صورت نمودار ترسیم می‌کنیم.
• محاسبات را با انتخاب یک بازه‌ی زمانی دیگر ادامه می‌دهیم و تکرار می‌کنیم.
• پس از به دست آوردن چندین نقطه روی نمودار، آن‌ها را به هم متصل می‌کنیم تا بتوانیم از روند اندیکاتور TRIN در طول زمان مطلع شویم.

مقادیر کمتر از یک در شاخص آرمز، با افزایش قیمت سهام همراه است. در این حالت، حجم سهام در حال پیشروی بیشتر از سهام در حال افت است.
مقادیر بیشتر از یک در شاخص آرمز، یک سیگنال نزولی است زیرا نشان می‌دهد که سهام در حال افت، به میزان بیشتری در حال دادوستد هستند.

تفسیر شاخص آرمز

شاخص arms به دنبال آن است تا حرکات سهام در بازارهای اوراق بهادار هم‌چون نزدک یا بورس نیویورک را به شکلی منطقی توضیح دهد و تفسیر کند. به عنوان مثال زمانی که ارزش شاخص برابر با یک باشد، نشان از این دارد که حجم معامله‌ی سهام در حال پیشرفت و در حال افت با نسبت آن‌ها برابری می‌کند. یعنی بازار در حالتی خنثی به سر می‌برد.

اما زمانی که عدد بزرگ‌تر از یک باشد، نشان از آن دارد که حجم نقل‌وانتقالات، بیشتر معطوف به سهام در حال رشد است. به همین ترتیب، نزولی شدن ارزش شاخص (اعداد کمتر از یک) نشان می‌دهد که حجم سهام در حال افت بیشتر است. با مقایسه‌ی نتایج مختلف اندیکاتور آرمز می‌توان دریافت که این شاخص مخالف جهت بازار حرکت می‌کند.   

تحلیل‌گران بازار بر این باورند که شاخص آرمز در مواقعی که کمتر از یک باشد، می‌تواند سیگنال صعودی ارائه کند. چرا که حجم میانگین سهام صعودی نسبت به میانگین سهام در حال افت بیشتر است. این شرایط تاییدکننده‌ی جهت‌گیری صعودی در بازار است.

در سمت مقابل مقادیر بیشتر از یک در اندیکاتور TRIN‌ را می‌توان به منزله‌ی یک سیگنال نزولی تلقی کرد چرا که در این شرایط میانگین سهام در حال افت حجم بیشتری از میانگین سهام در حال رشد دارند. دورتر شدن ارزش این شاخص از عدد یک نشان از تضاد بالا در خرید و فروش در آن بازه‌ی زمانی دارد.

اعداد بالاتر از سه در این اندیکاتور، خبر از اشباع فروش می‌دهد. در این شرایط احساسات با گرایش نزولی در بازار به وفور دیده می‌شود. این شرایط به معکوس شدن قیمت و حرکت آن به سمت بالا منجر می‌شود. اما اعداد کمتر از ۰.۵ در این شاخص، از شرایط اشباع خرید خبر می‌دهد. در این شرایط می‌توان دید که احساسات معامله‌گران به صورت واکنش‌هایی بروز پیدا می‌کند که در نهایت به خرید و افزایش قیمت منجر می‌شود.

مثال

به کمک نمودار بالا می‌توان داده‌ها را به خوبی تفسیر کرد. زمانی که حجم سهام رو به رشد از سهام نزولی بسیار بیشتر است AD Volume به عدد ۷.۱۷ رسیده است. این امر منجر به آن شده است که میزان اندیکاتور TRIN تا عدد ۰.۴۲ کاهش پیدا کند و به زیر یک برسد.

به طور مشابه وقتی سهام نزولی قدرت بیشتری داشته باشد، شاخص آرمز مقدار بیشتری خواهد داشت. چرا که حجم سهام نزولی بیشتر از سهام پیشرو می‌شود و این مسئله موجب می‌شود عددی که در مخرج کسر وجود دارد، کوچک‌تر باشد.

در مثالی که در تصویر مشاهده می‌کنید، زمانی که حجم سهام نزولی بیشتر از سهام رو به رشد بوده است AD Volume کم شده و به عدد ۰.۰۵ کاهش پیدا کرده است. این امر منجر به آن شده است که مقدار شاخص از عدد یک بگذارد و به عدد سه برسد.

مقیاس‌بندی نمودار شاخص

در این قسمت از آموزش اندیکاتور TRIN‌، بهتر است نگاهی گذرا به مقیاس‌بندی نمودار هم داشته باشیم. شاخص آرمز را می‌توان در دو مقیاس مختلف مشاهده کرد. یکی مقیاس نیمه‌لگاریتمی (semi-log scale) و دیگری مقیاس حسابی (arithmetic scale).

در مقیاس نیمه‌لگاریتمی، فاصله بر اساس درصدهای حرکتی مشخص می‌شود. مثلا فاصله‌ی حرکت شاخص از ۰.۵ تا یک با فاصله‌ی حرکت شاخص از یک تا دو برابری می‌کند. در تصویر بالا می‌بینید که خط آبی رنگ دقیقا در وسط نمودار قرار گرفته است.

در مقیاس‌بندی حسابی، تعداد واحدهای حرکتی ملاک تعیین فاصله است. مثلا حرکت از یک تا دو، یک واحد در نظر گرفته می‌شود ولی حرکت از ۰.۵ تا یک برابر است با نصف واحد. پس خط آبی‌رنگ به نسبت یک به دو روی نمودار شاخص قرار داده شده است.

با نگاهی به دو تصویر بالا می‌توان دریافت که داده‌های کاملا یکسان هستند. تنها نحوه‌ی نمایش است که تفاوت دارد. به این ترتیب این تفسیر معامله‌گران است که از اهمیت برخوردار است. هر فرد با توجه به ترجیحات شخصی خود می‌تواند برداشتی از این نمودارها داشته باشد.

چه تفاوتی میان شاخص آرمز و شاخص تیک Tick‌ در تحلیل تکنیکال وجود دارد؟

اندیکاتور TRIN تعداد سهام پیشرو و نزولی را با حجم آن‌ها مقایسه می‌کند. اما شاخص تیک تعداد سهامی را که منجر به ایجاد یک تیک صعودی می‌شود با تعداد سهامی که یک تیک نزولی را تشکیل می‌دهند، مقایسه می‌کند. شاخص تیک برای سنجش میزان احساسات در معاملات روزانه کاربرد دارد. در این شاخص معیار حجم جایی ندارد اما باز هم مقادیر بالاتر یا پایین‌تر این شاخص سیگنال‌های اشباع خرید و فروش را صادر می‌کنند.

محدودیت‌های اندیکاتور TRIN

شاخص آرمز چندین مسئله و نکته‌ی ریاضی دارد که باید به آن توجه شود. مسئله این‌جاست که این اندیکاتور تمرکز ویژه‌ای بر حجم دارد. مشکل زمانی به وجود می‌آید که حجم سهام پیشرو آن‌چنان که انتظار می‌رود زیاد نباشد. هرچند این شرایط چندان معمول نیست ولی اگر به وجود بیاید، می‌تواند منجر به نتایجی شود که اعتبار شاخص را زیر سوال می‌برد. دو مثالی که در ادامه بیان می‌شود به مشکلاتی که ممکن است در این خصوص پیش بیاید به خوبی اشاره خواهد کرد:

• در نظر بگیرید که بازار در حال سپری کردن یک روند کاملا صعودی است. در این روز تعداد و حجم سهام پیشرو دوبرابر تعداد و حجم سهام نزولی است. با وجود این شرایط شاخص آرمز یک روز خنثی را نشان می‌دهد. چرا که پس از جای‌گذاری در فرمول، به این نتیجه می‌رسیم: ۱.۰ = (۲/۱)/(۲/۱). می‌بینید که تاکید فراوان بر حجم می‌تواند منجر به انحراف نتیجه شود.
• مجددا یک روز صعودی دیگر را در بازار در نظر بگیرید. در این حالت فرض کنید که تعداد سهام پیشرو سه‌برابر تعداد سهام نزولی است. ولی حجم سهام پیشرو دوبرابر حجم سهام نزولی است. نتیجه‌ی محاسبات در این مثال عبارت است از ۱.۵ = (۲/۱)/(۳/۱) که تفسیری نادرست ارائه می‌کند.

یک راه‌حل کاربردی برای رفع این مشکل این است که دو جزء این شاخص را از هم جدا کنیم. یعنی تعداد و حجم را به جای استفاده در یک فرمول، به صورت جداگانه به کار ببریم. مثلا از تقسیم تعداد سهام پیشرو بر نزولی می‌توان یک روند مشخص را به دست آورد. به همین ترتیب از تقسیم حجم سهام پیشرو بر نزولی نیز روندی جداگانه را محاسبه کرد. این نسبت‌ها به ترتیب نسبت تعداد سهام پیشرو به نزولی (advance/decline ratio) و نسبت حجم سهام پیشرو به نزولی (upside/downside ratio) را نشان می‌دهد. هر دوی این نسبت‌ها می‌توانند حقایقی را در مورد وضعیت بازار سهام بازگو کنند.

جمع‌بندی

شاخص آرمز یا همان اندیکاتور TRIN مانند بسیاری از اندیکاتورهای دیگر سیگنال‌هایی در مورد نواحی اشباع خرید یا فروش ارائه می‌کند. این شاخص نشان از احساسات خریداران و فروشندگان دارد که منجر به خرید یا فروش بیش‌از‌اندازه می‌شود. در این اندیکاتور به سهام پیشرو و نزولی توجه می‌شود. منظور از سهام پیشرو سهامی است که قیمت‌ بسته‌شدن‌شان از قیمت روز قبل بیشتر باشد. سهام نزولی نیز سهامی هستند که در قیمتی کمتر از قیمت روز قبل بسته می‌شوند. این اندیکاتور ابتدا نسبت این دو گروه سهام را در نظر می‌گیرد و سپس نتیجه‌ی به دست‌آمده را بر نسبت میان حجم معاملات این دو گروه تقسیم می‌کند.

سوالات متداوم با پاسخ‌های کوتاه