آموزش اندیکاتور DMI؛ تشخیص جهت حرکت و قدرت روند

اندیکاتور حرکت جهت‌دار یا Directional Movement Index که به اختصار DMI نامیده می‌شود، اندیکاتوری است که جی وایلدر آن را در سال ۱۹۷۸ توسعه داده است. به کمک این ابزار، می‌توان جهت حرکت و قدرت روند یک دارایی را شناسایی کرد. این کار از طریق مقایسه قله‌ها (سقف‌ها) و دره‌های (کف‌های) قبلی که در سهم تشکیل شده است و هم‌چنین دو خط دیگر انجام می‌شود. در ادامه به آموزش اندیکاتور DMI می‌پردازیم تا بتوانیم به کمک این اندیکاتور روند سهم را تفسیر کنیم و از سیگنال‌های معاملاتی خوبی مطلع شویم.

• اندیکاتور DMI چیست؟
• فرمول اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار
• آموزش محاسبه اندیکاتور DMI
• تفسیر شاخص حرکت جهت ‌دار
• قدرت روند
• تقاطع‌ها
• محدودیت‌های اندیکاتور حرکت جهت‌دار
• مقایسه اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار و اندیکاتور آرون
• جمع‌بندی

اندیکاتور DMI چیست؟

در آغاز آموزش اندیکاتور DMI‌، باید به ساختار این ابزار بپردازیم. گفتیم که این اندیکاتور به بررسی قله‌ها و دره‌های سهم می‌پردازد. اندیکاتور مذکور، به کمک دو خط می‌تواند جهت حرکت سهم را تشخیص دهد. خط اول را که خط حرکت جهت‌دار مثبت نام دارد با علامت DI+ نشان می‌دهند. خط دیگر هم خط حرکت جهت‌دار منفی نام دارد که با علامت DI- برچسب‌گذاری می‌شود. البته در اندیکاتور حرکت جهت‌دار، یک خط دیگر نیز وجود دارد که به آن خط حرکت جهت‌دار می‌گویند که با ADX نشان داده می‌شود. این خط اختیاری است و می‌توان آن را ترسیم نکرد. به کمک این خط می‌توان تفاوت میان دو خط دیگر را نشان داد.

پس این اندیکاتور خود از سه شاخص جداگانه تشکیل شده است که همین امر می‌تواند منجر به ارائه سیگنال‌های معاملاتی مطلوبی شود. ADX در وهله اول وجود یا عدم وجود روند را شناسایی می‌کند. در گام بعد هم قدرت روند فعلی را بررسی می‌کند. اما دو شاخص دیگر یعنی DI+ و DI- در تشخیص جهت روند به کار می‌روند. پس می‌توان دریافت که از این سه خط در کنار هم‌دیگر در تعیین قدرت و جهت روند استفاده می‌شود.

این اندیکاتور هم‌چون اندیکاتورهای RSI، ATR و پارابولیک SAR از زمان توسعه تاکنون بسیار مورد استفاده قرار گرفته است و تحلیل‌گران بسیاری با تکیه بر آن اقدام به شناسایی روند سهام خود می‌کنند.

• در شرایطی که خط DI+ از خط DI- بالاتر باشد، فشار خرید و افزایش قیمت در سهم به میزان بیشتری دیده می‌شود.
• در شرایطی که خط DI+‌ از خط DI- پایین‌تر قرار بگیرد، فشار فروش در سهم بیشتر است و قیمت‌ها تمایل به ریزش دارند.
• این اندیکاتور در تشخیص جهت حرکت سهم نیز عملکرد خوبی دارد.
• تقاطع‌هایی که در این اندیکاتور وجود دارد می‌تواند منجر به صدور سیگنال‌های معاملاتی خرید یا فروش شود. مثلا اگر خط DI+ خط DI- را به سمت بالا قطع کند، احتمال شروع یک روند صعودی وجود دارد.
• فاصله بیشتر میان دو خط DI+ و DI- به منزله قدرت بیشتر در روند قیمتی بازار است.  اگر خط DI+‌ در فاصله زیادی بالاتر از خط DI- باشد، سهم با قدرتی زیاد به سمت بالا حرکت می‌کند. اما اگر خط DI- در فاصله زیادی بالاتر از خط DI+ جای بگیرد، حرکت سهم به سمت پایین با قدرت فراوانی دنبال می‌شود.

در بخش‌های بعدی نحوه استفاده از این موارد را به منظور انجام معاملات و ورود به موقعیت‌های مختلف توضیح خواهیم داد.

نکته: اندیکاتور شاخص میانگین جهت‌دار (ADX) را هم می‌توان با اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار ترکیب کرد و از هر دو اندیکاتور در کنار هم استفاده کرد. ADX وظیفه دارد قدرت روند را در حرکت‌های روبه‌بالا و روبه‌پایین نشان دهد. اعداد بالاتر از ۲۵ در این خط نشان از قدرت بالای روند صعودی یا نزولی دارند.

فرمول اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار

در زیر سه فرمول را می‌بینید که مربوط به سه خط این اندیکاتور هستند.

در فرمول‌های فوق، متغیر‌ها به این شرح هستند:

• DM+ یا حرکت جهت‌دار= قله کنونی – PH
• PH= بالاترین سطح قیمت پیشین
• DM-= کف قبلی سهم – کف کنونی سهم
• CDM= حرکت جهت‌دار فعلی
• ATR= میانگین واقعی محدوده حرکتی

در ادامه به توضیح فرمول بالا و انجام محاسبات خواهیم پرداخت.

آموزش محاسبه اندیکاتور DMI

به منظور محاسبه این اندیکاتور چند گام را باید دنبال کنید که به شرح زیر هستند:

• ابتدا لازم است مقادیر DM، +DM- و محدوده واقعی (TR) را برای هر دوره محاسبه کنید. در این اندیکاتور معمولا از دور‌‌های زمانی ۱۴ روزه به منظور تحلیل کمک گرفته می‌شود.
• در شرایطی که عدد حاصل از اختلاف قیمت قله کنونی و قله قبلی بیشتر از اختلاف قیمت کف کنونی و کف قبلی باشد از DM+‌ استفاده می‌شود
• اگر اختلاف قیمت کف کنونی و کف قبلی از اختلاف قیمت قله فعلی و قله قبلی بیشتر باشد، در آن صورت باید از DM- استفاده کرد.
• محدوده واقعی بزرگ‌ترین عدد در میان زوج‌های قله فعلی و دره فعلی، قله فعلی و قیمت بسته‌شدن قبلی یا کف فعلی و قیمت بسته‌شدن قبلی است.
• در مرحله بعدی لازم است که میانگین‌های ۱۴روزه DM+، DM- و TR را هموار کنید. به منظور به دست آوردن میانگین‌های همواره شده، مقادیر DM+ و DM- را وارد کنید.
• ۱۴ محدوده واقعی اول= مجموع ۱۴ محدوده‌ واقعی اول.
• مقدار ۱۴ محدوده واقعی بعدی= ۱۴ محدوده واقعی اول – (۱۴ محدوده واقعی قبلی/ ۱۴) + محدوده واقعی فعلی.
• مقدار همواره شده DM+ را بر مقدار هموارشده محدوده واقعی (ATR) تقسیم کنید. به این ترتیب DI+ محاسبه می‌شود. عدد به‌دست‌آمده را در ۱۰۰ ضرب کنید.
• از تقسیم DM- هموارشده بر TR هموارشده مقدار DI- به دست می‌آید که آن را نیز باید در ۱۰۰ ضرب کنید.
• به منظور محاسبه شاخص انتخابی حرکت جهت‌دار (DX) تفاضل DI+ و DI- را به دست می‌آوریم. سپس حاصل را بر مجموع DI+ و DI- تقسیم می‌کنیم. فراموش نکنید که در این محاسبات باید قدر مطلق تمامی مقادیر را درج کنید. در نهایت عدد به‌دست‌آمده را مانند مراحل پیشین در ۱۰۰ ضرب کنید.
• شاخص میانگین جهت‌دار یا ADX میانگین هموارشده شاخص DX است. برای محاسبه فرمول اندیکاتور ADX باید مقادیر DX را برای ۱۴ دوره اخیر محاسبه کنید و در ادامه نتایج را هموار کنید.

تفسیر شاخص حرکت جهت ‌دار

پیش‌تر و در آغاز آموزش اندیکاتور DMI هم گفتیم که مهم‌ترین هدف استفاده از این ابزار یافتن جهت روند در سهام مختلف و هم‌چنین دریافت سیگنال‌های معاملاتی است. حال می‌دانیم در شرایطی که خط DI+ خط DI-‌ را رو به بالا قطع کند، احتمال ایجاد یک روند صعودی وجود دارد. اما این مسئله چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟ این شرایط برای انجام معامله لانگ مناسب است. اما اگر خط DI+ خط DI- را به سمت پایین قطع کند، این امر خبر از احتمال وقوع یک روند نزولی می‌دهد. مسئله‌ای که ایجاد یک سیگنال فروش را در پی دارد؛ در نتیجه می‌تواند آغاز یک معامله شورت باشد.

نکته مهمی که در آموزش اندیکاتور DMI باید به آن دقت کرد این است که این ابزار (هم‌چون سایر اندیکاتورها) علاوه بر سیگنال‌های مفیدی که تولید می‌کند، احتمال ایجاد سیگنال‌های اشتباه و بد نیز دارد. مثلا ممکن است سیگنال‌ها از ادامه روند صعودی خبر دهند؛‌ در شرایطی که این روند ادامه‌دار نباشد و متوقف شود.

به جز مواردی که ذکر آن رفت، این اندیکاتور به عنوان ابزار تایید نیز به کار می‌رود. یعنی از این اندیکاتور می‌توان برای تایید روند یا تایید معاملات نیز استفاده کرد. در مواقعی که DI+ در بالای DI- در فاصله زیادی قرار داشته باشد، روند دارایی می‌تواند با قدرت در مسیر رو به رشد خود حرکت کند. از این مسئله می‌توان برای تایید معاملات لانگ فعلی و یا دریافت یک سیگنال جدید معامله لانگ بر اساس سایر متدهای ورودی استفاده کرد.

به طور معکوس، قرار گرفتن خط DI- در بالای خط DI+ و با فاصله زیاد، قدرت روند نزولی  را تایید می‌کند. این امر تاییدکننده موقعیت‌های شورت نیز هست.

قدرت روند

از آن‌جا که مهم‌ترین کاربرد DMI‌ تجزیه و تحلیل قدرت روند است، پس تمرکز باید روی خط ADX باشد. سازنده این اندیکاتور اعتقاد داشت که اعداد بالای ۲۵ از وجود یک روند قوی در سهم خبر می‌دهند. اما اعداد زیر ۲۰ نشان از ضعف یا غیرموجود بودن روند دارند. فاصله میان ۲۰ و ۲۵ محدوده‌ای خنثی یا غیرقابل وصف است که نمی‌توان بر اساس آن تصمیم‌گیری کرد. هرچند معامله‌گران با تجربه این محدوده را نیز بررسی می‌کنند. پیش‌تر هم اشاره شد که قوت یا ضعف روند مسئله‌ای است که در گرو نمودار است. تحلیل وقایع گذشته به ما کمک می‌کند که مقادیر مناسبی به دست آوریم.

نکته: وایلدر از این اندیکاتور برای تحلیل ارز و کالاهایی استفاده می‌کرد که در مقایسه با سهام، نوسان بیشتری دارند و روندشان هم قوی‌تر است. این مسئله به خوبی نشان می‌دهد که از مقادیر مذکور نه فقط برای تحلیل قدرت یک روند، بلکه می‌توان برای سیگنال‌های تولیدی استفاده کرد.

تقاطع‌ها

تقاطع‌ دو خط DI+ و DI-‌، همان‌گونه که در بخش آموزش اندیکاتور DMI بیان کردیم، در روندهای صعودی و نزولی تفاسیر متفاوتی دارد.

در روندهای صعودی

در این شرایط خط ADX باید بالای ۲۵ قرار بگیرد. هم‌چنین خط DI+ از بالای خط DI- عبور می‌کند. حد ضرر باید روی مقدار LOW در روز جاری قرار گیرد. اگر حدضرر فعال نشد، نیازی به فروش زودهنگام دارایی نیست. یعنی اگر DI- هم از DI+ عبور کند ولی LOW نقض نشده باشد، باز هم نباید سیگنال را رها کنید. دقت کنید با افزایش ADX سیگنال تقویت خواهد شد. هرچه میزان ADX بالاتر رود، بهتر است میزان حد ضرر هم به مرور افزایش پیدا کند.

در روندهای نزولی

این روندها به منظور اتخاذ پوزیشن معاملاتی فروش استقراضی یا شورت مورد استفاده قرار می‌گیرند. مجددا نیاز است که ADX بالاتر از ۲۵ باشد تا بتوان روند قوی را استنباط کرد. اما در روند نزولی برخلاف روند صعودی، باید DI- از بالای DI+ عبور کند. به این ترتیب حد ضرر باید در میزان High روز جاری قرار داده شود. چنان‌چه DI+ از DI- عبور کند ولی High نقض نشده باشد، نیازی به رها کردن سیگنال نیست. مجددا با افزایش ADX سیگنال ارائه‌شده تقویت خواهد شد. با توجه به این مسئله، بهتر است که معامله‌گر حدضرر خود را به مرور کم کند و پایین بیاورد.

محدودیت‌های اندیکاتور حرکت جهت‌دار

این اندیکاتور خود زیرمجموعه یک سیستم بزرگ‌تر یعنی ADX یا شاخص میانگین جهت‌دار است. جهت روند را که توسط DMI شناسایی می‌شود، می‌توان با قدرت روند که از ADX به دست می‌آید ترکیب کرد. در اندیکاتور ADX اعداد بالاتر از ۲۰ به منزله قدرتمندی روند صعودی تلقی می‌شوند.

این اندیکاتور خود زیرمجموعه یک سیستم بزرگ‌تر یعنی ADX یا شاخص میانگین جهت‌دار است.

مقادیر DI+ و DI- و هم‌چنین تقاطع‌ها، بر اساس قیمت‌ها و وقایع پیشین بازار به دست می‌آیند. پس نمی‌توان گفت این آیتم‌ها در کنار هم الزاما آینه رخدادهای پیش‌رو هستند.

محدودیت بزرگی که در این اندیکاتور به چشم می‌خورد، سیگنال‌های غلطی است که می‌تواند موجب ضرر معامله‌گر شود. چه بسا یک تقاطع در نمودار اتفاق بیفتد و سیگنال‌های متعددی صادر شود. ولی هیچ‌گونه واکنشی از جانب قیمت در نمودار سهم به چشم نخورد. حال در نظر بگیرید شخصی با تکیه بر این سیگنال وارد سهم شده باشد. اگر خوشبینانه نگاه کنیم، این فرد هیچ تغییری در میزان دارایی خود نخواهد دید (اگر متضرر نشود). هم‌چنین در بازه‌ای از زمان، ممکن است شاهد قطع چندباره خطوط توسط یک‌دیگر باشیم. اما نمی‌توان تمام این تقاطع‌ها را به منزله سیگنال تلقی کرد.

زمانی که در روندهای بزرگ و به صورت بلندمدت معامله می‌کنیم، می‌توان نمودار قیمت را در بلندمدت رصد کرد. یا می‌توان با ترکیب اندیکاتور ADX روندهای قوی را بهتر شناسایی کرد. به این ترتیب به میزان زیادی از خطاهای موجود در اندیکاتور کاست.

نکته: دقت کنید که مقادیر DMI به طور مستقیم می‌توانند از قدرت یا ضعف یک روند خبر دهند. پس ارائه سیگنال به این مقادیر بستگی دارد. این مسئله خود عاملی است که تعبیر و تفسیر معامله‌گر در آن دخیل است. از آن‌جا که مقادیر مورد قبول در نمودار ممکن است تغییر کنند، باید تعدادی از داده‌های قبلی نمودار را بررسی کرد. تحلیل‌گران تکنیکال به خوبی می‌توانند با رصد وقایع پیشین، تصمیمات درستی بگیرند.

مقایسه اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار و اندیکاتور آرون

به لحاظ ساختار، هر دو اندیکاتور DMI و اندیکاتور آرون (Aroon) از دو خط اصلی تشکیل شده‌اند. البته اندیکاتور DMI یک خط دیگر هم دارد که اختیاری است. هر دو اندیکاتور می‌توانند حرکات مثبت و منفی بازار را نمایش دهند و در تشخیص جهت روند عملکرد خوبی از خود نشان دهند.

تفاوت این دو اندیکاتور در محاسبات و فرمول آن‌هاست. پس با توجه به این مسئله بدیهی است که تقاطع‌هایی که میان خطوط موجود در این اندیکاتورها رخ می‌دهد، در زمان‌های متفاوتی ایجاد می‌شود و به همین دلیل سیگنال‌های صادرشده از جانب این دو اندیکاتور با هم متفاوت خواهند بود.

جمع‌بندی

اندیکاتور DMI در ترکیب خود از سه خط DI، +DI- و ADX استفاده می‌کند. از ترکیب این سه خط به منظور تعیین جهت حرکت و قدرت روند استفاده می‌شود. مانند سایر اندیکاتورها، این اندیکاتور نیز می‌تواند سیگنال‌های معاملاتی مختلفی ارائه کند.

به کمک رفتار و نحوه حرکت خطوط در این اندیکاتور، می‌توان سهام را تحلیل کرد. در شرایطی که خط DI+ در بالای خط DI- قرار داشته باشد و ADX بالاتر از ۲۵ باشد، می‌توان از روند صعودی در سهم مطلع شد. در شرایط معکوس یعنی ز مانی که DI- بالاتر از خط DI+ قرار دارد و ADX‌ بالاتر از ۲۵ است احتمال آغاز روند نزولی در سهم وجود دارد.

دقت کنید که اندیکاتور حرکت جهت‌دار نیز محدودیت‌هایی دارد و ممکن است تمامی سیگنال‌هایی که صادر می‌کند صحیح نباشند. به همین دلیل بهتر است نمودار قیمت را به صورت بلندمدت بررسی کنیم چرا که داده‌های خطوط این اندیکاتور با توجه به تاریخچه قیمتی و وقایعی که قبلا اتفاق افتاده‌اند، تعیین می‌شوند. بازه‌های بلندتر موجب کاهش خطا و دریافت سیگنال‌های صحیح‌تر خواهند شد.