معاملات فرکانس بالا (HFT)؛ انجام معاملات متعدد در کسری از ثانیه

معامله‌گران می‌دانند که سرعت چه فاکتور مهمی در بازارهای مالی است. البته بستگی به این دارد که با چه دیدی می‌خواهید معامله کنید. قطعا معامله‌گران نوسانی برای‌شان مهم است که بتوانند دقیقا در نقطه‌ای که مدنظرشان است وارد سهمی شوند که از قبل آن را رصد کرده‌اند. الگوریتم‌ها و ربات‌ها توانستند این نیاز را برآورده کنند. به این ترتیب کم کم پای معاملات فرکانس بالا HFT به بازار بورس و سایر بازارهای مالی باز شد. معاملات بسامد بالا نوعی از معاملات الگوریتمی به شمار می‌روند که به کمک آن‌ها می‌توان در کسری از ثانیه حجم بالایی از معاملات را پردازش و اجرا کرد. این یک توضیح بسیار کوتاه است که بیان می‌کند معاملات HFT چیست اما در ادامه این مقاله از توان تحلیل تلاش کرده‌ایم این نوع معاملات را به صورت عمیق‌تری مورد بررسی قرار دهیم.

معاملات فرکانس بالا (hft) چیست؟

معاملات فرکانس بالا، بسامد بالا یا High Frequency Trading به اختصار با نام HFT شناخته می‌شوند. برای اینکه با این معاملات بیشتر آشنا شویم، اول از همه لازم است که کمی با الگو تریدینگ یا معاملات الگوریتمی آشنا بشویم. معاملات الگوریتمی به معاملاتی گفته می‌شود که در آن، از یک سری برنامه‌های کامپیوتری استفاده می‌شود که بر اساس الگوریتم‌های از پیش تعیین شده می‌توانند فعالیت کنند. یعنی شخص معامله‌گر، اول از همه استراتژی معاملاتی خودش را پیدا می‌کند. سپس به کمک الگوریتم‌نویسی، آن را به زبانی قابل فهم برای کامپیوتر تبدیل می‌کند. این توضیحات به شکل خیلی کوتاه و جزئی اساس کار معاملات الگوریتمی را نشان می‌دهند.

حالا بر همین اساس می‌توانیم راحت‌تر بفهمیم که معاملات فرکانس بالا یا hft چیست. معاملات با بسامد بالا شکلی از معاملات الگوریتمی است که می‌توان به کمک آن‌ها، تعداد زیادی سفارش را آن هم در زمانی بسیار بسیار کوتاه پردازش کرد. قطعا این کار از عهده‌ی انسان خارج است. پس به همین خاطر است که پای کامپیوتر و الگوریتم‌ها به میان می‌آید.

معاملات فرکانس بالا (hft) را با نام معاملات سرعت بالا یا معاملات پرسرعت هم می‌شناسند.

لازمه‌ی انجام معاملات بسامد بالا، استفاده از داده‌های مالی با فرکانس بالاست که این امکان را فراهم می‌کند که بتوانیم در کسری از ثانیه پردازش‌های هم‌زمان داشته باشیم. در معاملات الگوریتمی، با الگوریتم‌های پیچیده‌ای سروکار داریم که می‌توانند بازارهای مختلف را با توجه به شرایط حاکم بر همان بسترها تحلیل کنند. این همان کاری است که یک معامله‌گر هر چقدر هم که حرفه‌ای باشد باز هم از انجام آن عاجز است.

سرورهای معاملات با فرکانس بالا در جاهایی مستقر هستند که کامپیوترهای کارگزاری ها و بروکرها هم همان‌جا هستند. این مسئله باعث می‌شود که معامله‌گران نهادی و تمام مخاطبان و کاربران این معاملات، قیمت سهام را زودتر از سرمایه گذاران معمولی ببینند. البته این اختلاف حتی کمتر از یک ثانیه است ولی در معاملات الگوریتمی همین زمان کوتاه هم ارزشمند است.

تاریخچه معاملات بسامد بالا

اولین باری که بحث معاملات فرکانس بالا در دنیا مطرح شد، به سال ۱۹۹۸ برمی‌گردد. یعنی زمانی که پای ابزار الکترونیک به بورس ایالات متحده آمریکا باز شد و این امر قانونی اعلام شد. البته سال‌ها قبل از آن، شخصی به اسم استیو سوانسون (Steve Swanson) با ایجاد یک میز معاملاتی خودکار، در مورد چنین معاملاتی صحبت کرده بود. با گذشت زمان، افراد بیشتری به این معاملات روی آوردند. طوری که آمار نشان می‌دهد در سال ۲۰۰۹ معاملات فرکانس بالا بیشتر از نیمی از معاملات را در بازار بورس آمریکا به خود اختصاص دادند.

اما اگر بخواهیم دقیق‌تر به این مسئله نگاه کنیم، قبل از سال ۲۰۰۵ بود که طی مقررات و قوانین جدید SEC، تقسیم‌بندی بازار در دستور کار قرار گرفت و همین مسئله معاملات بسامد بالا را بیشتر از قبل سر زبان‌ها انداخت. در نتیجه‌ی این تمرکززدایی معامله‌گران آربیتراژ به دنبال راهی بودند تا بتوانند از سایر بازارها هم سود به دست بیاورند. پس می‌شود گفت که تولد واقعی و اوج رونق و شکوفایی این معاملات به همین برهه‌ی زمانی برمی‌گردد. 

اما در طی بحران مالی سال ۲۰۰۸، تابستان داغ بازار معاملات فرکانس بالا به پایان رسید و زمستان سرد آغاز شد. دلیل این اتفاق هم دو مسئله‌ی مهم بود. اول اینکه هزینه‌‌ی تهیه‌ی تجهیزات و زیرساخت‌ها زیاد بود؛ آن هم در شرایطی که در آن بحران سودها کم و کم‌تر می‌شدند. به جز این، پلتفرم‌های معاملاتی جدیدی هم به وجود آمدند و مقررات مربوط به معاملات بسامد بالا هم سفت‌ و سخت‌تر شد. این قوانین و محدودیت‌ها هم کم کم باعث شد نگاه‌ها از این سبک معاملاتی برداشته شود و در آن برهه کمتر کسی سراغ آن می‌رفت.

ویژگی معاملات فرکانس بالا

• سرعت بسیار بالا
• استفاده از تکنولوژی‌های بسیار پیشرفته
• انجام معاملات هم‌زمان
• هزینه بالا برای تهیه‌ی تجهیزات
• مناسب برای سرمایه گذاران نهادی، صندوق‌های تامینی و بانک‌های سرمایه‌گذاری
• استفاده از ربات‌ها و الگوریتم‌ها برای اجرای خودکار معاملات
• پردازش تعداد انبوهی از سفارشات
• بسته شدن سفارش‌ها کمی پس از ارسال
• تعداد معاملات بالا با سودهای کم
• استفاده از سرویس‌های مکان‌مشترک با صرافی‌ها و کارگزاری‌های بورس برای کاهش تاخیر شبکه

می‌بینید که این ویژگی‌ها هم می‌توانند مثبت باشند و هم می‌توانند در دسته‌ی معایب قرار بگیرند.

مزایای معاملات HFT (بسامد بالا)

مزایایی که معاملات hft با خودشان می‌آورند آن‌قدر جذاب هستند که معامله‌گران را مجاب کنند از این شیوه استفاده کنند. چند مورد از مهم‌ترین مزایای این معاملات را در پایین بخوانید:

• کاهش هزینه تراکنش‌ها
• کاهش اشتباهات به دلیل دقت کامپیوترها و ابزارهای هوشمند
• فراهم کردن امکان کسب سود در زمان‌های کوتاه
• تمرکز معامله‌گران بر استراتژی معاملاتی مطلوب‌شان به دلیل عدم نیاز به رصد مداوم بازار
• افزایش نقدینگی
• حذف واسطه‌ها و ارسال مستقیم سفارش‌ها
• ورود و خروج به معاملات با سرعت بالا
• بهبود وضعیت بازار به دلیل ایجاد جریان نقدینگی ثابت
• از بین رفتن اسپرد خرید و فروش
• بهره‌گیری از معاملات آربیتراژ
• افزایش حجم معاملات
• تحلیل بازارها در کمترین زمان ممکن

معایب معاملات HFT (بسامد بالا)

• یکی از بزرگ‌ترین نقدهایی که از این معاملات می‌شود مربوط به سقوط ناگهانی قیمت سهام در سال ۲۰۱۰ است که به واقعه‌ی Flash Crash معروف است. در این سال بود که در یک روز شاخص میانگین صنعتی داوجونز افت شدیدی را تجربه کرد. خیلی از منتقدان مدعی بودند که معاملات با فرکانس بالا باعث سقوط تریلیون دلاری بورس در آن سال شد. چرا که نوسانات بسیار شدید و بزرگ ناشی از معاملات hft این بازارها را متلاطم کرد. سرانجام بررسی‌ها نشان دادند که یک معامله‌گر با استفاده از یک الگوریتم توانسته بود سفارش‌های اشتباهی را وارد سیستم کند و ربات‌ های HFT را دور بزند.
• عدم دخالت نیروی انسانی در معاملات بسامد بالا باعث می‌شود که ورود به سهم یا خروج از آن در زمانی بسیار کوتاه اتفاق بیفتد. همین مسئله نوسان‌های شدیدی را به وجود می‌آورد که می‌تواند بازار را تحت تاثیر قرار بدهد. به جز سقوط سال ۲۰۱۰، موارد زیاد دیگری هم در بازارهای مختلف به وجود آمد که بیشتر کارشناسان آن‌ها را ناشی از معاملات الگوریتمی و فرکانس بالا می‌دانستند.
• مشکل بزرگ دیگر به نقدینگی مربوط است. درست است که این معاملات می‌توانند نقدینگی را افزایش بدهند، اما به همان سرعت هم می‌توانند نقدینگی را از بازار خارج کنند.
• عیب دیگر هم اینکه این معاملات برای همه قابل اجرا نیست و تنها ارگان‌های بزرگ می‌توانند از آن استفاده کنند.
• درست است که کامپیوترها خطای انسانی را کاهش می‌دهند، ولی اگر خود کامپیوترها با مشکل و خطا مواجه شوند چه می‌شود؟
• از معاملات با فرکانس بالا می‌توان برای دستکاری قیمت‌ها هم استفاده کرد.
• معاملات فرکانس بالا ممکن است در بلندمدت این معاملات باعث بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به بازار شود که یک فاکتور منفی برای بورس به شمار می‌رود. این معاملات از دید منتقدان بازارهای مالی را به بستری غیرعادلانه تبدیل می‌کنند که قدرت را در اختیار بزرگان قرار می‌دهد و سرمایه‌گذاران خرد را از گردونه‌ی رقابت خارج می‌کند.

چه کسانی از معاملات hft استفاده می‌کنند؟

این معاملات معمولا تنها برای سازمان‌های بزرگ قابل استفاده است. چرا که سرمایه‌گذاران و معامله‌گران عادی عموما سیستم‌های قدرتمند و بودجه‌های کلانی ندارند که بخواهند این الگوریتم‌ها را اجرا کنند. بعید است که شرکت‌های کوچک بخواهند هزینه‌های هنگفتی کنند و به این معاملات رو بیاورند.

اگر بخواهیم کاربران و استفاده‌کنندگان سیستم های معاملات فرکانس بالا را دسته‌بندی کنیم، باید به گروه‌های زیر اشاره کنیم:

• شرکت‌های بازرگانی مستقل
• صندوق‌های تامین سرمایه
• بانک‌های بزرگ
• شرکت‌های وابسته به کارگزاران
• معامله‌گران آربیتراژ که با استفاده از عدم تعادل میان عرضه و تقاضا در بازارهای مختلف سود می‌کنند

بررسی تکنولوژی hft در بورس و سایر بازارهای مالی

اگر تکنولوژی را از معاملات فرکانس بالا بگیریم، در حقیقت مرگ آن را رقم زده‌ایم. سرمایه‌های عظیمی که قرار است طی معاملات متعدد جابجا شوند به پشتوانه‌های کامپیوتری و ربات های hft نیازمند هستند. الگوریتم‌هایی که در بازارهای گسترده‌ای مثل بورس نیویورک استفاده می‌شوند، این قابلیت را دارند که در هر ثانیه حجم زیادی از سفارش‌های ثبت شده را پردازش و اجرا کنند.

از آن‌جا که در این معاملات، الگوریتم‌ها وظیفه دارند هم‌زمان بازارهای مختلف را رصد کنند و اطلاعات را به سرعت تحلیل کنند، سرعت در این میان نقشی پررنگ دارد. پس تکنولوژی به کار رفته در معاملات فرکانس بالا علاوه بر سیستم‌های کامپیوتری قدرت‌مند، به سخت‌افزارهایی سریع هم نیاز دارد که بتواند تمام نیازهای موجود را در آن واحد برطرف کند. اگر حجم معاملات بالا در زمانی بسیار سریع پردازش و اجرا نشود، دیگر فایده‌ای نخواهد داشت.

معاملات فرکانس بالا چطور می‌توانند روی بازار اثر بگذارند؟

معاملات فرکانس بالا در کم کردن اختلاف میان قیمت خرید و فروش اثر غیرقابل انکاری دارند. با توجه به داده‌هایی که از معاملات hft وجود دارد، می‌توانیم به یک نکته‌ی مهم دست پیدا کنیم. آن هم اینکه میان اختلاف قیمت خرید و فروش و حجم معاملات در این روش، رابطه‌ی معکوسی وجود دارد. یعنی هرچه معاملات فرکانس بالا بیشتر شوند، اختلاف قیمت خرید و فروش کم می‌شود و برعکس.

گفتیم که یکی از ویژگی‌های این معاملات، تزریق نقدینگی به بازار است. این مسئله خودش می‌تواند منجر به افزایش حجم معاملات شود و از این طریق روی بازار اثر بگذارد. در معاملات فرکانس بالا، تعداد معاملات زیاد است. از هر معامله سود کمی به دست می‌آید اما این سودها جمع می‌شوند و در کنار هم مبلغ قابل توجهی خواهند شد. همین مسئله محبوبیت این معاملات را بالا می‌برد که نتیجه‌ی آن افزایش حجم معاملات است که می‌تواند بازار را تکان بدهد.

جمع بندی

معاملات فرکانس بالا (hft) یا بسامد بالا به آن دسته از معاملاتی گفته می‌شود که در زمان بسیار کوتاهی و در تعداد زیادی انجام می‌شوند. این معاملات زیرمجموعه‌ی معاملات الگوریتمی هستند که برای انجام آن‌ها به داده‌های مالی با فرکانس بالا و البته تکنولوژی و ربات های تریدر پیشرفته نیاز است. سرعت در این معاملات حرف اول را می‌زند. به همین خاطر است که این معاملات می‌توانند باعث نوسان‌های زیادی در بازار بشوند. نقد عمده‌ای که به این معاملات وارد است این است که به دلیل هزینه‌بر بودن، افراد عادی و سهامداران خرد نمی‌توانند از آن استفاده کنند و این مسئله عادلانه بودن این بازار را زیر سوال می‌برد.

سوالات متداول با پاسخ های کوتاه