آموزش اندیکاتور MFI؛ ابزاری برای تخمین میزان فشار خرید و فروش یک دارایی

گردش پول و نقدینگی مسئله مهمی است که می‌تواند در تصمیم‌گیری افراد برای خرید یا فروش سهام نقش مهمی ایفا کند. به همین منظور ابزارهای مختلفی در بازار بورس طراحی شده‌اند که می‌توان از آن‌ها برای تشخیص جریان نقدینگی و شناسایی پول هوشمند استفاده کرد. در میان انواع اندیکاتورهای موجود، استفاده از اندیکاتور شاخص گردش پول می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. در این اندیکاتور هم با نواحی اشباع خرید و فروش سروکار داریم و می‌توانیم از سیگنال‌هایی که به کمک آن صادر می‌شوند برای تصمیم‌گیری‌های درست استفاده کنیم. در این مطلب ضمن آموزش کامل اندیکاتور MFI، کاربردها و تنظیمات آن را بررسی خواهیم کرد.

• اندیکاتور MFI چیست؟
• آموزش شناسایی نقاط اشباع به کمک اندیکاتور MFI
• فرمول اندیکاتور MFI
• کاربردهای اندیکاتور MFI
• مقایسه اندیکاتور شاخص جریان پول و اندیکاتور قدرت نسبی (RSI)
• آموزش تفسیر نتایج اندیکاتور MFI
• محدودیت‌های شاخص گردش پول
• آموزش تنظیمات اندیکاتور MFI در مفید تریدر
• جمع‌بندی

اندیکاتور MFI چیست؟

اندیکاتور Money Flow Index یا MFI که با نام RSI وزن حجمی نیز از آن یاد می‌شود، توسط دو فرد به نام‌های ژن کونگ Gene Quong و آروم سوداک Avrum Soudack ابداع شد. این اندیکاتور مومنتوم و حجم سهام را با فرمول اندیکاتور RSI ترکیب می‌کند و نتیجه را در اختیار تحلیل‌گر می‌گذارد.

اندیکاتور MFI برای تخمین میزان فشار خرید و فروش یک دارایی به قیمت و حجم توجه می‌کند. این شاخص تحرکات قیمتی را بررسی می‌کند و سپس افزایش شتاب را به سمت پایین یا بالا تایید می‌کند. این اندیکاتور هم‌چنین می‌تواند با نمایش واگرایی‌هایی که در بازار اتفاق می‌افتد، هشدار تغییر روند را به اطلاع معامله‌گر برساند.

معمولا در شرایطی که شاخص عددی بیشتر از ۵۰ را نشان می‌دهد، بازار گاوی است. یعنی در این شرایط خرید دارایی به صورت کوتاه‌مدت منطقی به نظر می‌رسد. در مواردی که عدد شاخص زیر ۵۰ است، شاهد بازار خرسی هستیم که در این نقطه سهام‌داران دارایی خود را می‌فروشند تا بعدا با قیمت پایین‌تر خرید کنند.

در این اندیکاتور می‌توان جریان ورود و خروج نقدینگی را به شکل یک شاخص مشاهده کرد. پس آنچه در اینجا مهم است، اهمیت این جریان است. زمانی که سهامی مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد، پول زیادی به آن شرکت تزریق می‌شود. پس با تشخیص ورود پول هوشمند به سهم توسط اندیکاتور MFI یا شاخص جریان نقدینگی می‌توان از اهمیت یک سهم و موقعیت‌های معاملاتی آگاه شد.

آموزش شناسایی نقاط اشباع به کمک اندیکاتور MFI

در شرایطی که MFI بالای محدوده ۸۰ قرار می‌گیرد، شاهد شرایط اشباع خرید هستیم. در این نقطه خریدهای هیجانی اتفاق می‌افتد تا جایی که دیگر خریداری باقی نمی‌ماند و قیمت سهم افزایش پیدا می‌کند. نواحی زیر ۲۰ هم حاکی از اشباع فروش است. هیجان فروشندگان در این نقطه منجر به فروش بی‌اندازه دارایی و کاهش قیمت آن می‌شود. به این ترتیب شاخص گردش پول می‌تواند در ارائه سیگنال خرید و فروش عملکرد موفقی داشته باشد.

در این تصویر می‌توانید به وضوح نواحی اشباع خرید و فروش را مشاهده و رفتار سهم را در این نقاط بررسی کنید.

فرمول اندیکاتور MFI

بخش مهمی از آموزش ابزارهای مختلف، آشنایی با ساختار آن‌هاست و اندیکاتور MFI نیز از این قاعده مستثنی نیست. با اطلاع از ساختار این ابزار می‌توان به درک بهتری از آن رسید. به منظور محاسبه این اندیکاتور در درجه نخست لازم است که حاصل جمع مقادیر مثبت و منفی جریان پول به دست آید.

جریان پول مثبت حاصل جمع جریان در تمام روزهایی در طول یک دوره است که قیمت در آن‌ها از قیمت معمول دوره قبلی بالاتر بوده است.

جریان پول منفی حاصل جمع جریان در تمام روزهایی در طول یک دوره است که قیمت در آن‌ها از قیمت معمول دوره قبلی پایین‌تر بوده است.

پس از آن باید یک نسبت با ضریب پول ایجاد شود. در انتها این نسبت پول، نرمال‌سازی می‌شود تا مقدار نهایی به دست آید. این مراحل چهارگانه به شکل زیر انجام می‌شوند.

دقت کنید بازه اندیکاتور به صورت پیش‌فرض ۱۴ روزه است. باید در هر دوره زمانی مشخص شود که قیمت از دوره قبلی بالاتر است یا پایین‌تر. این مسئله می‌تواند منفی یا مثبت بودن جریان پول خام را به ما نشان دهد.

در گام نخست قیمت معمول از میانگین قیمت‌های بالا، پایین و نهایی به دست می‌آید.

Typical Price = (High + Low + Close)/3

در گام دوم به محاسبه جریان پول خام می‌پردازیم. این عدد برابر است با حاصل‌ضرب قیمت معمول در حجم دوره. با توجه به این‌ که دوره بالا یا پایین است باید از علامت مثبت یا منفی استفاده شود.

Raw Money Flow = Typical Price * Volume

محاسبه نسبت جریان پول گام بعدی است که از تقسیم جریان پول مثبت ۱۴ روزه بر جریان پول منفی ۱۴روزه حاصل می‌شود.

(Money Flow Ratio = (14-period Positive Money Flow)/(14-period Negative Money Flow

در نهایت شاحص گردش پول قابل محاسبه است. تنها کافی است نسبت جریان پول را با عدد یک جمع کنید و عدد ۱۰۰ را بر این عدد تقسیم کنید. سپس باید عدد ۱۰۰ را از حاصل این محاسبات کسر کنید. یعنی:

(Money Flow Index = 100 – 100/(1 + Money Flow Ratio

کاربردهای اندیکاتور MFI

کاربردهای مهم این اندیکاتور در شکست خط روند، تایید یا بازگشت روند، صدور سیگنال‌ها، تشخیص واگرایی و نقاط اشباع خلاصه می‌شود.

شکست خط روند

پس از ترسیم خط روند، هنگام شکست این خط می‌توانید سیگنال‌های مهمی را به دست آورید.

می‌بینید که شکست خط روند در سهم، در اندیکاتور نیز قابل مشاهده است و سپس شاهد یک حرکتی صعودی خوب در سهم هستیم.

واگرایی

یکی از مهم‌ترین کاربردهای بیشتر اندیکاتورها، تشخیص واگرایی در نمودار قیمت و شاخص است. تشخیص واگرایی مثبت فرصت خرید را در اختیار معامله‌گر قرار می‌دهد و واگرایی منفی از فرصت فروش پرده برمی‌دارد.

واگرایی در این اندیکاتور نیز به منزله هشداری برای تغییر روند حرکت سهم تلقی می‌شود. زمانی که یک واگرایی در نمودار سهم مشاهده می‌شود، نشان از تضعیف روند فعلی است که در ادامه با تغییر همراه خواهد بود (البته نه همیشه).

در این تصویر می‌توانید واگرایی معمولی منفی را در سمت راست ببینید. مشاهده می‌کنید که قیمت سهم چطور با افت مواجه شده است. تصویر چپ نیز یک واگرایی مثبت و صعود قیمت را نشان می‌دهد. به عنوان مثالی دیگر تصویر زیر را نگاه کنید.

مشاهده می‌کنید که چگونه با تشخیص یک واگرایی مخفی مثبت می‌توان به ادامه روند صعودی پی برد. این مسئله با توجه به ورود اندیکاتور به محدوده اشباع خرید قابل درک است. هم‌چنین در ادامه یک واگرایی منفی رخ داده است که منجر به تغییر روند شده است. حتی اگر یک خط روند صعودی ترسیم می‌کردیم، واگرایی‌ها و سطوح مقاومتی می‌توانستند سیگنال‌های مفیدی را در اختیار ما بگذارند.

مقایسه اندیکاتور شاخص جریان پول و اندیکاتور قدرت نسبی (RSI)

اگر با اندیکاتور RSI آشنایی داشته باشید، تاکنون دریافته‌اید که اندیکاتور MFI یا شاخص جریان نقدینگی تا چه اندازه به این اندیکاتور شباهت دارد.

مهم‌ترین و اصلی‌ترین تفاوت میان این دو اندیکاتور این است که MFI برخلاف اسیلاتورهایی مانند RSI، تنها به قیمت نگاه نمی‌کند بلکه حجم را نیز در ساختار خود دخیل می‌کند. شاخص گردش پول در مقایسه با اندیکاتور قدرت نسبی، سیگنال‌ها را سریع‌تر و به‌موقع صادر می‌کند چرا که یک اندیکاتور پیشرو است. البته این مسئله به عنوان بهتر بودن یا بدتر بودن یک اندیکاتور نیست.

به لحاظ شباهت‌ها هم MFI و RSI هر دو بین بازه صفر تا ۱۰۰ نوسان می‌کنند و در محاسبه آن‌ها از تنظیمات پیش‌فرض ۱۴ روزه استفاده می‌شود. هر دو اندیکاتور نیز می‌توانند نقاط اشباع و هم‌چنین واگرایی را در نمودار نشان دهند.

هم‌چنین هر دو اندیکاتور می‌توانند قدرت یا ضعف حرکت قیمت را نشان دهند. معامله‌گران می‌توانند با ترکیب MFI و RSI سیگنال‌های بهتری برای ورود و خروج به معاملات به دست آورند. در ترکیب این دو اندیکاتور بهتر است هر دو شاخص در وضعیت صعودی و محدوده ۴۵ تا ۵۰ باشند. هم‌چنین شاخص گردش پول باید از شاخص RSI در نقطه پایین‌تری قرار گرفته باشد.

آموزش تفسیر نتایج اندیکاتور MFI

زمانی که نوسان‌گر در جهتی مخالف قیمت حرکت می‌کند، احتمال وارونگی در روند قیمت وجود دارد. مثلا یک شاخص گردش پول را که در نواحی بالای ۸۰ قرار دارد در نظر بگیرید. این شاخص رفته‌رفته به زیر ۸۰ حرکت می‌کند. اما سهم هم‌چنان در بازار با افزایش قیمت روبرو است. این مسئله می‌تواند سیگنالی باشد برای واژگونی قیمت و کاهش آن.

در سمت مقابل ممکن است MFI در نواحی زیر ۲۰ قرار داشته باشد و به سمت نواحی بالاتر حرکت کند. اما در بازار هم‌چنان سهم به قیمت پایینی فروخته می‌شود. این مسئله را می‌توان به عنوان سیگنالی برای افزایش قیمت در روزهای آتی تلقی کرد.

هم‌چنین می‌توان از واگرایی‌های بزرگ‌تر نیز در موج‌های قیمتی چندگانه استفاده کرد. فرض کنید یک سهام به قیمت ۱۰۰۰ تومان می‌رسد. سپس قیمتش تا ۸۰۰ تومان افت می‌کند. اما در حرکت بعدی، قیمت ۱۲۰۰ تومان را می‌بیند. در این مثال دو اوج پیاپی ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ تومانی داریم. اما اگر شاخص گردش پول در شرایطی که قیمت به ۱۲۰۰ تومان رسیده است یک قله پایین‌تر بسازد، قله جدید تایید نمی‌شود. به همین دلیل می‌توان نتیجه گرفت که احتمال کاهش قیمت در آینده وجود دارد.

استفاده از نواحی اشباع خرید و فروش

دقت کنید از نواحی اشباع خرید و فروش برای یافتن فرصت‌های احتمالی معامله نیز استفاده می‌شود. معمولا کمتر شاهد افت اندیکاتور به نواحی زیر ۱۰ یا صعود آن به نواحی بالای ۹۰ هستیم. در چنین شرایطی معامله‌گر صبر می‌کند تا شاخص گردش پول به بالای ۱۰ برسد تا خرید را انجام دهد. هم‌چنین اگر اندیکاتور به زیر ۹۰ حرکت کند، فروش استقراضی در دستور کار قرار خواهد گرفت.

باید به این نکته اشاره کرد که تحرکات قیمت خارج از محدوده اشباع MFI هم می‌تواند اطلاعات خوبی را در اختیار ما بگذارد. مثلا ممکن است وقتی روند سهمی صعودی است، افت شاخص به زیر ۲۰ یا ۳۰ و سپس افزایش قیمت رخ دهد. این شرایط می‌تواند حاکی از آن باشد که حرکت بازگشتی به سطح حمایت یا مقاومت رو به پایان است و روند صعودی مجددا شروع شده است.  

در روند نزولی نیز شرایط به همین شکل است. افزایش کوتاه‌مدت قیمت در سهم می‌تواند منجر به رشد MFI تا سطوح ۷۰ یا ۸۰ شود. اما در هنگام سقوط قیمت به سطوح پایین‌تر، می‌تواند حاکی از افت قیمت و فرصت برای ورود به معاملات استقراضی باشد.

محدودیت‌های شاخص گردش پول

بخشی از آموزش یک اندیکاتور به بررسی محدودیت‌های آن برمی‌گردد و از جمله محدودیت‌های MFI می‌توان به تولید سیگنال‌های کاذب اشاره کرد. یعنی گاهی اندیکاتور یک فرصت معاملاتی مطلوب را سیگنال می‌کند در حالی که در واقعیت چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد و معامله با شکست مواجه می‌شود. مثلا این امکان وجود دارد که در پی مشاهده واگرایی تغییر قیمت نداشته باشیم. البته این محدودیت مختص MFI نیست و در بسیاری از اندیکاتورهای دیگر نیز مشاهده می‌شود.

هم‌چنین ممکن است این اندیکاتور از وقوع یک اتفاق مهم غافل بماند. مثلا ممکن است در واقعیت شاهد واگرایی و تغییر قیمت باشیم ولی اندیکاتور این مسئله را اطلاع ندهد. تمام این مسائل به اندازه‌ای مهم هستند که ما را از معامله صرف بر اساس سیگنال‌های اندیکاتورها باز دارند.

از جمله دیگر محدودیت‌های این اندیکاتور (و البته به طور کلی سیگنال‌های اشباع) این است که نمی‌توان به آسانی در برابر روند حاضر اقدامی مشخص انجام داد؛ ممکن است در اواسط روند شاهد واگرایی باشیم و معادلات‌مان بر هم بخورد. پس ترکیب سیگنال‌ها با فاکتورهای تکنیکال می‌تواند منجر به بهبود عملکرد معامله‌گر شود.

آموزش تنظیمات اندیکاتور MFI در مفید تریدر

به منظور استفاده از این اندیکاتور در مفید تریدر کافی است از منوی Insert و زیرمنوی Indicators روی گزینه Volumes کلیک کنید و سپس Money Flow Index را انتخاب کنید.

پس از انجام این کار پنجره تنظمیات را خواهید دید. در کادر اول می‌توانید دوره زمانی را وارد کنید. این عدد به صورت پیش‌فرض روی ۱۴ تنظیم شده است. در کادر بعدی هم Real برای حجم معاملات است ولی Tick به جای در نظر گرفتن حجم معاملات، تعداد آن‌ها را در محاسبه اندیکاتور در نظر می‌گیرد.

جمع‌بندی

اندیکاتور MFI با در نظر گرفتن قیمت و حجم سهام، می‌تواند در تحلیل رفتار سهام به ما کمک کند. این اندیکاتور که با نام شاخص گردش پول یا جریان نقدینگی نیز شناخته می‌شود، بسیار شبیه اندیکاتور RSI است با این تفاوت که در RSI حجم معاملات مورد توجه قرار نمی‌گیرد و فقط قیمت مهم است. در MFI میزان ورود و خروج جریان نقدینگی بررسی می‌شود که همین مسئله این اندیکاتور را به یکی از پرکاربردترین ابزار تحلیل تکنیکال تبدیل کرده است. به کمک این اندیکاتور می‌توان واگرایی را نیز تشخیص داد. هم‌چنین در صورت شکست خط روند، می‌توان این مسئله را از روی اندیکاتور فهمید و اقدمات مناسب را انجام داد. باز هم باید یادآور شد که سیگنال‌های صادرشده از این اندیکاتورها نباید به تنهایی برای تصمیم‌گیری در انجام معاملات مورد استفاده قرار گیرند بلکه لازم است از سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال و بنیادی نیز استفاده شود تا ریسک معاملات به کم‌ترین میزان ممکن کاهش پیدا کند.