بورس نیویورک چیست؟ بزرگ‌ترین بورس جهان و خانه سهام شرکت‌های معتبر

آمریکا یکی از قطب‌های بزرگ اقتصاد جهان است و بازار سهام آن می‌تواند آینه‌ای از وضعیت اقتصاد جهان باشد. ایالات متحده آمریکا چند بازار سرمایه دارد که دو مورد از معروف‌ترین آن‌ها بورس نزدک (NASDAQ) و بورس نیویورک (New York Stock Exchange) یا به اختصار NYSE است. بورس نیویورک بزرگ‌ترین بازار بورس در جهان به شمار می‌رود. به همین دلیل می‌توان رد پای اهمیت و تاثیر این بازار و شاخص‌های آن را در اقتصاد و صنعت سراسر جهان مشاهده کرد. اما بازار بورس نیویورک کجاست، دلیل اهمیت آن چیست و چه تفاوتی با دیگر بورس‌ها از جمله نزدک دارد؟

بورس نیویورک (NYSE) چیست؟

همانطور که گفتیم، بورس نیویورک یک بازار بورس آمریکایی است که به عنوان بزرگ‌ترین بازار بورس جهان شناخته می‌شد. این رتبه بر اساس ارزش بازار کل اوراق بهادار شرکت‌های پذیرش شده در NYSE به آن اعطا شده است. تا تاریخ ۳۰ ژوئن سال ۲۰۱۸ سرمایه بازار این بورس ۲۸.۵ تریلیون دلار تخمین زده شده است.

پیش از این بازار بورس نیویورک به شکلی خصوصی اداره می‌شد. اما از تاریخ هشت مارس سال ۲۰۰۶ به یک سازمان و نهاد عمومی تبدیل شد. این اقدام در پی استفاده از یک شبکه ارتباطات الکترونیکی به نام آرکیپلاگو (Archipelago) اتفاق افتاد. در حقیقت این شبکه، یک شبکه‌ی معامله الکترونیکی مربوط به بازار سهام بود. ادغام این بازار الکترونیکی با NYSE منجر به عمومی شدن بورس نیویورک شد.

در سال ۲۰۰۷ پای یورونکست (Euronext) نیز به ماجرا باز شد. یورونکس بزرگ‌ترین بازار سهام اروپا است که با بورس نیویورک ادغام شد و در نهایت NYSE Euronext شکل گرفت. بعدها شرکت اینترکانتیننتال اکسچنج (Intercontinental Exchange) آن را خرید. این شرکت اکنون شرکت مادر بورس نیویورک است و سهام غالب آن را در دست دارد.

بورس نیویورک کجاست و چگونه کار می‌کند؟

NYSE که به نام بیگ بورد (Big Board) نیز شناخته می‌شود، در خیابان وال استریت (Wall Street) در شهر نیویورک واقع است. ساختمان این مجموعه ۲۱ اتاق دارد که به منظور تسهیل معاملات از آن‌ها استفاده می‌شود. ساختمان اصلی بورس نیویورک در پلاک ۱۸ براد استریت (Broad Street) و ساختمان دیگر آن در پلاک ۱۱ وال استریت قرار گرفته است و هر دوی آن‌ها در سال ۱۹۷۸ به عنوان بناهای تاریخی مهم معرفی شدند.

معاملات بازار سهام نیویورک تا سال‌های زیادی تنها در تالار بورس انجام می‌شد. به این ترتیب که خریداران و فروشندگان سهام خود را به صورت حضوری دادوستد می‌کردند. شیوه حراج اینگونه بود که معامله‌گران قیمت‌های پیشنهادی خود را با صدای بلند اعلام می‌کردند و سهام به بهترین قیمت فروخته می‌شد. هرچند اکنون بسیاری از معامله‌گران به شیوه‌ها و سیستم‌های الکترونیکی روی آورده‌اند؛ اما هنوز معامله‌گران حضوری و سنتی همان شیوه قدیمی را پیش می‌گیرند.

ساعات کاری و روزهای تعطیل بورس نیویورک

در حال حاضر بورس نیویورک از دوشنبه تا جمعه و از ساعت ۹:۳۰ صبح تا ۴:۰۰ بعدازظهر باز است. این بازار در تمام روزهای تعطیل رسمی فعالیتی ندارد. گاهی ممکن است با واقع شدن تعطیلات رسمی در روز شنبه، روز جمعه پیش از آن نیز بورس نیویورک تعطیل باشد. هم‌چنین اگر یک‌شنبه تعطیل رسمی باشد، آن‌گاه احتمال دارد بورس نیویورک در روز دوشنبه بعد از آن نیز تعطیل باشد.

آیین آغاز به کار جلسه معاملاتی در NYSE

ساعات کاری بازار سهام نیویورک همان‌گونه که پیش‌تر اشاره شد، از ۹:۳۰ تا ۴:۰۰ بعدازظهر (به وقت منطقه زمانی شرقی یا ET) است. با به صدا درآمدن زنگ بازگشایی، معاملات سهام آغاز می‌شود و زنگ بسته‌شدن بازار حاکی از اتمام زمان معاملاتی در آن روز است. هر یک از چهار بخش اصلی بازار سهام نیویورک زنگ‌هایی دارند که به محض فشردن دکمه‌ی مربوطه، هم‌زمان به صدا به در می‌آیند. اما فلسفه این زنگ‌ها برای آغاز جلسه معاملاتی در بورس نیویورک چیست؟

تاریخچه روش آگاه کردن افراد از شروع ساعات معاملاتی در NYSE

ساعات معاملاتی از همان ابتدا با به صدا درآمدن زنگ‌ها شروع نمی‌شد و پایان نمی‌یافت. در سال‌های دور به جای زنگ از یک چکش استفاده می‌کردند. بعد از آن و در اواخر دهه ۱۸۰۰ بود که چکش را روی یک صفحه فلزی می‌کوبیدند و به این ترتیب معامله‌گران متوجه می‌شدند که زمان شروع معاملات فرا رسیده است. در سال ۱۹۰۳ هم‌زمان با انتقال بورس نیویورک به پلاک ۱۸ براد استریت، شیوه‌های قبلی منسوخ شد و زنگ جای آن‌ها را گرفت.

قبل از سال ۱۹۹۵ مدیران تالار بورس، زنگ‌ها را به صدا در می‌آوردند. اما از این تاریخ، بورس اوراق بهادار نیویورک از مدیران شرکت‌ها دعوت کرد که زنگ‌ها را بر مبنای برنامه‌ای منظم و روتین به صدا درآورند. بعدها این امر به یک رویداد روزانه تبدیل شد.

چه کسانی زنگ NYSE را به صدا درمی‌آورند؟

اشخاصی که زنگ‌های بورس نیویورک را به صدا درمی‌آورند، مدیران شرکت‌های پذیرش شده در این بازار هستند. این افراد گاهی این حضور خود را با رویدادهای بازاریابی هماهنگ می‌کنند؛ رویدادهایی مانند رونمایی از یک محصول یا ابتکار جدید و ادغام یا مالکیت دو یا چند شرکت. گاهی اوقات ممکن است دیگر شخصیت‌های سرشناس مانند ورزشکاران و افراد مشهور این زنگ‌ را به صدا درآورند. لیزا مینلی، خواننده و بازیگر، مایکل فلپس، شناگر دارنده مدال المپیک و اسنوپ داگ، خواننده موسیقی رپ از جمله افراد سرشناسی هستند که تاکنون زنگ‌های NYSE را به صدا درآورده‌اند.

در ماه جولای سال ۲۰۱۳، بان کی مون، دبیرکل سابق سازمان ملل متحد زنگ پایان معاملات بورس نیویورک را نواخت. این امر به نشانه پیوستن بازار سهام نیویورک به طرح سازمان ملل موسوم به «ابتکار عمل بورس‌های سهام پایدار» (Sustainable Stock Exchanges Initiative) صورت گرفت.

شاخص بورس نیویورک

اگر اخبار اقتصادی را دنبال کرده باشید، می‌دانید که معیار سنجش عملکرد هر بازار سرمایه، شاخص آن بازار است. اما شاخص بورس نیویورک بیانگر چیست؟ بر اساس شاخص مرکب بازار سهام نیویورک یا  (NYSE Composite Index) میانگین بازدهی و ارزش سهام پذیرفته در این بازار محاسبه می‌شود.

این شاخص وضعیت بیش از ۲۰۰۰ شرکت بورسی را نشان می‌دهد، که در صنایع مختلفی از جمله املاک و مستغلات یا مالی و سرمایه‌گذاری فعالیت می‌کنند.

شاخص مرکب NYSE در اواسط دهه ۱۹۶۰ میلادی ایجاد شد، تا برخلاف شاخص میانگین صنعتی داوجونز (Dow Jones Industrial Average) شامل بازدهی و ارزش تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سهام نیویورک باشد.

تاریخچه بورس اوراق بهادار نیویورک

تاسیس بورس نیویورک به تاریخ ۱۷ ماه می سال ۱۷۹۲ برمی‌گردد. در آن روز ۲۴ کارگزار سهام از سراسر نیویورک توافق‌نامه باتنوود (Buttonwood Agreement) را امضا کردند. این اتفاق در ساختمان پلاک ۶۸ وال استریت به وقوع پیوست. به این ترتیب بازار بورس نیویورک تنها با پنج برگه اوراق بهادار کار خود را آغاز کرد. این تعداد شامل سه اوراق قرضه دولتی و دو سهام بانکی بود.

بسیاری از قدیمی‌ترین شرکت‌های سهامی عام در پی آغاز به کار بورس نیویورک به عنوان مهم‌ترین بازار اوراق بهادار آمریکا در این بازار حضور یافتند. شرکت کانسالیدیتد ادیسن (Consolidated Edison)، قدیمی‌ترین کمپانی حاضر در بورس نیویورک است. این شرکت در سال ۱۸۲۴ تحت عنوان شرکت New York Gas Light Company در این بازار پذیرش شد. در کنار شرکت‌های آمریکایی، شرکت‌های سهامی مستقر در خارج از آمریکا نیز می‌توانند سهام خود را در NYSE ثبت کنند؛ به شرطی‌که قوانین و ضوابط پذیرش در بورس نیویورک را رعایت کنند.

وجود شرکت‌های ادغام‌شده در بورس نیویورک منجر به گستردگی وسیع و مشارکت جهانی سهام‌داران در این بازار شده است. این بازار پیش از آن‌که با Euronext ادغام شود، فعالیت خود را در قالب NYSE آغاز کرد.

همانطور که پیشتر اشاره شد، در سال ۲۰۱۳، کمپانی Intercontinental Exchange یا به اختصار ICE، شرکت NYSE Euronext را خریداری کرد. ارزش این معامله ۱۱ میلیارد دلار بود. یک سال پس از این اتفاق، یورونکست از دل ICE و در جریان یک عرضه اولیه سهام (IPO) مجددا به عنوان یک بورس اروپایی مستقل سر برآورد. اما در جریان این فرایند ICE هم‌چنان به عنوان مالک اصلی بورس نیویورک باقی ماند و آن را در بازار سهام عرضه نکرد.

تفاوت بورس نیویورک و بورس نزدک

همانطور که در ابتدای این مقاله نیز اشاره کردیم، آمریکا چندین بازار بورس دارد که بورس نیویورک و بازار بورس نزدک مهم‌ترین آن‌ها هستند. این دو بازار اما تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

• تاریخ تاسیس: بورس نیویورک در سال ۱۷۹۲ و در  وال‌استریت فعالیت خود را آغاز کرد. بورس نزدک اما حدود ۲۰۰ سال بعد و در سال ۱۹۷۱ و به عنوان یک سامانه معاملات آنلاین تاسیس شد و در ابتدا حتی دفتر فیزیکی نداشت.
• تعداد شرکت‌های پذیرفته شده: در حال حاضر بیش از ۲۴۰۰ شرکت در بورس نیویورک حضور دارند که اکثر آن‌ها را شرکت‌های قدیمی و تثبیت‌شده‌ای مانند بانک‌ها و شرکت‌های نفتی تشکیل داده‌اند. اما در بورس نزدک بیش از ۳۸۰۰ شرکت کوچک و بزرگ فعال هستند که شامل برخی از مهم‌ترین شرکت‌های حوزه تکنولوژی در جهان مانند مایکروسافت و فیسبوک است.
• ارزش بازار: ارزش بازار نیویورک چند برابر ارزش بازار نزدک است و این درحالی است که شرکت‌های بیشتری در بورس نزدک فعال هستند. این امر نشانگر کوچک‌تر بودن شرکت‌های پذیرفته شده در بورس نزدک است.
• روش انجام معالات: در بورس نیویورک معاملات به طور مستقیم بین خریداران و فروشندگان انجام می‌شود. یعنی در هر لحظه، بیشترین قیمت پیشنهادی خرید با کمترین قیمت درخواستی فروش مقایسه می‌شود و در صورت تطابق معامله انجام می‌شود. اما در بازار نزدک، معاملات از طریق واسط‌های مرکزی صورت می‌گیرد و خریدار و فروشنده قیمت‌های مدنظر خود را به این واسطه ارسال می‌کنند و در صورت تطابق و در کسری از ثانیه معامله صورت می‌گیرد و مبلغ معامله از طریق واسطه و پس از کسر کارمزد، بین خریدار و فروشنده رد و بدل می‌شود.
• بازدهی: با توجه به پیشرفت تکنولوژی و فناوری‌ها، شاخص بازار بورس نزدک در سال‌های اخیر رشد بیشتری نسبت به بورس نیویورک داشته است.

تاریخ‌های مهم در بورس نیویورک

• ۲۴ اکتبر سال ۱۹۲۹: بدترین سقوط بازار سهام در تاریخ آمریکا از پنج‌شنبه سیاه آغاز شد. این روند تا سه‌شنبه سیاه (یعنی روز ۲۹ اکتبر همان سال) و با فروش هیجانی سهام ادامه پیدا کرد. این اتفاق در پی سقوط بورس سهام لندن به وقوع پیوست که در سپتامبر رخ داده بود و نشانه‌ای از آغاز رکود بزرگ اقتصادی داشت. این رکود بر تمام کشورهای صنعتی غرب تاثیر گذاشت.

• یکم اکتبر سال ۱۹۳۴: در این تاریخ بورس نیویورک توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) به عنوان بورس اوراق بهادار ملی ثبت شد.

• ۱۹ اکتبر ۱۹۸۷: شاخص یا میانگین صنعتی داو جونز (DJIA)، تنها در یک روز ۵۰۸ واحد افت کرد. این میزان معادل سقوطی ۲۲.۶ درصدی بود.

• ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱: در پی حملات ۱۱ سپتامبر، NYSE چهار روز تعطیل شد. کار این بازار مجددا در روز ۱۷ سپتامبر از سر گرفته شد. در بازه‌ی پنج روزه پس از این بازگشایی، بالغ بر ۱.۴ تریلیون دلار از این بازار خارج شد و بزرگ‌ترین ضرر را در تاریخ NYSE رقم زد.

• اکتبر ۲۰۰۸: NYSE Euronext مالکیت و خرید سهام بورس اوراق بهادار آمریکا (American Stock Exchange) را با مبلغ ۲۶۰ میلیون دلار تکمیل کرد.

• شش می ۲۰۱۰: بزرگ‌ترین سقوط شاخص داو جونز طی یک روز پس از سقوط تاریخی میانگین صنعتی داوجونز در سال ۱۹۸۷،در ششم می سال ۲۰۱۰ اتفاق افتاد. در این روز میانگین صنعتی داوجونز ۹۹۸ واحد افت کرد. این واقعه را 2010 Flash Crash نامیدند که حاکی از سقوط سریع شاخص در یک روز است.

• دسامبر ۲۰۱۲: کمپانی ICE پیشنهاد خرید NYSE Euronext را در ازای مبادله اوراق بهادار به ارزش ۸ میلیارد دلار ارائه کرد.

• یک می ۲۰۱۴: بورس نیویورک به اتهام نقض قوانین بازار از سوی کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا مشمول جریمه ۴.۵ میلیون دلاری شد.

• ۲۵ می ۲۰۱۸:‌ خانم استیسی کانینگهام (Stacey Cunningham) به عنوان نخستین رئیس زن NYSE منصوب شد.

• ۲۳ مارس ۲۰۲۰: تالار بورس نیویورک در پی همه‌گیری ویروس کووید ۱۹ به طور موقت بسته شد. بر این اساس مقرر شد که معاملات به صورت الکترونیکی انجام شوند.

جمع‌بندی

قدمت بورس نیویورک به سال ۱۷۹۲ برمی‌گردد. این بازار با توجه به ارزش بازار شرکت‌های حاضر در آن، لقب بزرگ‌ترین بازار سهام را به خود اختصاص داده است. بسیاری از قدیمی‌ترین شرکت‌های سهامی عام آمریکا در بورس اوراق بهادار نیویورک حضور دارند. نام دیگر این بازار Big Board است که توسط معامله‌گران به آن اطلاق شده است. شرکت Intercontinental Exchange در سال ۲۰۱۳ با خرید بورس نیویورک به مالک اصلی آن تبدیل شد.