سیو سود در بورس؛ کاهش ریسک سرمایه‌گذاری با ذخیره سود

کسب بازدهی بالا با ریسک کمتر دغدغه همه سرمایه‌گذاران است. پس باید به استراتژی‌هایی روی آوریم که موجب محدود شدن ریسک معاملات می‌شوند. برای این کار لازم است سیو سود کنیم. اما سیو سود یعنی چه؟ سیو سود که از دو واژه save و سود تشکیل شده، یکی از نخستین و اساسی‌ترین تکنیک‌هایی است که باید در بورس آموخت. چرا که اگر نتوانید از سود به‌دست‌آمده بهره‌برداری کنید، عملا سرمایه‌گذاری شما فایده‌ای ندارد. با این مقدمه در ادامه توضیح می‌دهیم که سیو سود در بورس چیست و فرمول آن به چه صورت است.

مقدمه‌ای بر مبحث سیو سود در بورس

بهتر است پیش از آن‌که متوجه شویم سیو سود در بورس یعنی چه، به یک مسئله مهم اشاره کنیم. تا زمانی که سرمایه‌گذار، سهام، ارز، سکه، طلا یا سایر دارایی‌های خود را نفروخته است، هیچ سود یا ضرری نکرده است. چرا که دارایی‌های مذکور می‌توانند هر لحظه و با توجه به نوسان‌های قیمتی، منجر به سودآوری یا زیان سرمایه‌گذار شوند.

در نظر بگیرید که فردی سهامی را به قیمت ۱۵۰ تومان خریداری کرده است. یک ماه از این خرید گذشته و سهم رشد ۱۰۰ درصدی را تجربه کرده است. به این ترتیب قیمت سهم اکنون برابر با ۳۰۰ تومان است. یعنی اکنون سرمایه شخص دوبرابر شده است. پس از این مرحله، سهام وارد فاز اصلاحی می‌شود و در این فاز قیمت آن تا ۲۵۰ تومان ریزش می‌کند.

بدیهی است که هم‌زمان با کاهش قیمت سهم، سود سهام‌دار نیز کم می‌شود. یعنی سهام‌دار دیگر سود صددرصدی ندارد و بخشی از آن کسر می‌شود. درست در این نقطه یک پرسش مهم شکل می‌گیرد. چرا سهام‌داری که دید کوتاه‌مدت دارد، سود ۱۰۰ درصدی را سیو نکرد؟ چرا به این آسانی سود به دست‌آمده را از دست داد؟ همین مثال کوچک می‌تواند اهمیت سیو سود در بورس را نشان دهد.

مفهوم سیو سود در بورس چیست؟

سیو سود در بورس (Profit Saving) به معنای ذخیره سود است. سیو سود به زبان ساده به معنای آن است که سودی که به صورت بالقوه نصیب سهام‌دار شده است، بالفعل شود. اما نکته این‌جاست که در جریان این فرآیند، تمام دارایی به فروش نمی‌رود. بلکه سهام‌دار تنها بخشی از سهام خود را می‌فروشد. البته در این میان روش‌های مختلفی برای این‌ کار وجود دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

فلسفه سیو سود چیست؟

برای این‌که متوجه شوید فلسفه سیو سود چیست و چرا باید به این مسئله اهمیت داد، چنین در نظر بگیرید که شما بر اساس تحلیل‌های خود، اهداف قیمتی را برای سهم تعیین کرده‌اید. مثلا ممکن است شما سهام شرکتی را در قیمت ۲۵۰۰ تومان خریداری کنید. با توجه به تحلیل تکنیکال و بنیادی، تارگت هایی که برای سهم مشخص کرده‌اید ۶۰۰۰ و ۸۰۰۰ تومان است. به کمک استراتژی سیو سود در بورس می‌توانید ریسک کمتری را تجربه کنید. به این ترتیب ضرر کم‌تری به شما وارد می‌شود و هزینه فرصت کم‌تری نیز می‌پردازید. مهم‌تر از همه آن‌که با این کار، بازدهی بالاتری را تجربه خواهید کرد.

تصور کنید که پیش‌بینی‌های شما حاکی از آن است که سهم در پنج هزار تومان یک مقاومت را پیش‌ رو دارد که می‌تواند آن را بشکند. پس از شکست مقاومت است که سهم می‌تواند اهداف قیمتی بعدی را تجربه کند. با توجه به فرآیند سیو سود، باید بخشی از سرمایه را خارج کنید و پس از آن اگر مسیر سهام به گونه‌ای بود که می‌توان به سودآوری امیدوار بود، مجدد وارد سهم شوید.

در چنین شرایطی است که شما ریسک افت قیمت سهم را کم کرده‌اید. هم‌چنین دیگر ریسک عدم تایید مفروضات و پیش‌بینی‌های روند سهم نیز از بین می‌رود. هم‌چنین می‌توانید در این میان، سرمایه خود را در یک موقعیت معاملاتی دیگر سرمایه‌گذاری کنید. به این ترتیب می‌توانید بازدهی خود را افزایش دهید.

چه زمانی برای سیو سود مناسب است؟

نکته مهم دیگری که در مورد سیو سود وجود دارد، تشخیص موقعیت‌های مناسب برای انجام این کار است. در حقیقت برخی مواقع سهام‌دار معتقد است که یک سهم بنیادی قوی دارد و آینده درخشانی را برای آن متصور است. اما با این‌همه نگران است که مبدا قیمت سهم به شکل ناگهانی کم شود و سود آن از دست برود. گاهی هم نیاز مالی موجب می‌شود که سرمایه‌دار بخشی از سهام خود را بفروشد. این توضیحات به سادگی نشان می‌دهد که سیو سود در بورس یعنی چه و سرمایه‌گذار چرا این کار را انجام می‌دهد.

از سوی دیگر برخی مواقع شاهد خروج نقدینگی از بازار هستیم. یا می‌بینیم که بازار رشدی سریع و غیرمعمولی را تجربه می‌کند. در چنین شرایطی هم سرمایه‌گذار باید سیو سود انجام دهد. به طور خلاصه و در پاسخ به این سوال که سیو سود در بورس چیست، باید گفت این شیوه به سهام‌دار کمک می‌کند تا بتواند سودی را که از معاملات به دست آورده، ذخیره کند. به این ترتیب سهام‌دار می‌تواند تا حد ممکن از ضرر کردن و کاهش دارایی‌اش جلوگیری کند. پس اگر سهمی دارید که بیش از اندازه رشد کرده است، زمان آن رسیده است که سیو سود را در اولویت قرار دهید.

پیاده‌سازی شیوه‌های سیو سود

یک معامله‌گر باید بتواند سیو سود را به یکی از دو روشی که در ادامه بیان می‌کنیم، انجام دهد.

خروج سود و حفظ اصل سرمایه

شیوه نخست آن است که سرمایه‌گذار بخشی از سهام خود را که با سود برابری می‌کند، بفروشد. در حقیقت در این روش،‌ سرمایه‌گذار به اصل مبلغ اولیه دست نمی‌زند و کاری با آن ندارد. اما سودی را که روی این مبلغ اولیه به دست آورده است، برداشت می‌کند. به این ترتیب تنها کافی است که تعدادی از سهام را که برابر با سود به‌دست‌آمده است، بفروشد. پس باید مبلغ سود به‌دست‌آمده را تقسیم بر قیمت روز سهام کند. عدد به دست‌آمده به سرمایه‌گذار می‌گوید که برای پیاده کردن این شیوه، چه تعداد سهم را باید بفروشد.

برای مثال در نظر بگیرید که ۱۰ میلیون تومان سهام خریداری کرده‌اید. قیمت هر برگ سهام را ۱۰۰۰ تومان در نظر بگیرید. پس در واقع شما ۱۰ هزار سهم را خریداری کرده‌اید. پس از گذشت مدتی، به سود ۵۰ درصدی می‌رسید. یعنی قیمت سهم برابر خواهد بود با ۱۵۰۰ تومان. در چنین شرایطی پنج میلیون تومان سود نصیب شما شده است. حال اگر بخواهید به شیوه نخست سیو سود در بورس، دارایی خود را بفروشید باید چه کنید؟

شما باید مبلغ سود یعنی پنج میلیون تومان را تقسیم بر قیمت روز سهام کنید؛ یعنی ۱۵۰۰ تومان. عدد حاصل برابر است با ۳۳۳۳. این عدد به آن معناست که شما باید تعداد ۳۳۳۳ سهم از دارایی خود را بفروشید. به این ترتیب ۱۰ میلیون تومان سرمایه اولیه هم‌چنان دست‌نخورده در سهم باقی می‌ماند.

خروج سرمایه اصلی و حفظ سود

اما شیوه دوم سیو سود در بورس چیست؟ در این شیوه فرد اصل سرمایه را می‌فروشد و تنها سود خود را در سهام باقی می‌گذارد. این روش دقیقا معکوس روش پیشین است. در واقع فرد سودی را که بر روی اصل پول اضافه شده، هم‌چنان در سهم نگه می‌دارد.

در این شیوه سرمایه‌گذار می‌تواند با خیالی آسوده‌تر به سرمایه‌گذاری بلندمدت خود ادامه دهد. چرا که می‌داند حتی در بدترین شرایط، هم‌چنان توانسته اصل پول را حفظ کند. به این ترتیب هیچ خطری سرمایه اولیه او را تهدید نمی‌کند. چنان‌چه سهم، ریزشی را تجربه کند، اصل پول بدون کم شدن در اختیار سهام‌دار است. به منظور انجام این روش سیو سود، کافی است اصل مبلغ را تقسیم بر قیمت روز سهام کنید. عددی که به دست می‌آید به شما نشان می‌دهد که باید چند سهم را بفروشید.

مجددا همان مثال قبل را در نظر بگیرید. یعنی همان ۱۰ میلیون سرمایه‌گذاری روی سهامی که قیمت آن ۱۰۰۰ تومان است. پس از سود ۵۰ درصدی، اکنون قیمت سهم به ۱۵۰۰ تومان رسیده است. اگر سرمایه‌گذار بخواهد اصل سرمایه را بفروشد و فقط سود را نگهداری کند، باید مبلغ ۱۰ میلیون تومان را بر قیمت روز سهام تقسیم کند. به این ترتیب عدد ۱۰ میلیون بر ۱۵۰۰ تقسیم می‌شود که حاصل آن برابر است با ۶۶۶۶. این عدد نشان می‌دهد که فرد باید ۶۶۶۶ عدد از ۱۰ هزار سهمی را که خریداری کرده است، بفروشد. به این ترتیب می‌تواند مبلغ اولیه سرمایه‌گذاری را از بازار بیرون بکشد و تنها سود را نگه دارد.

البته یک روش دیگر نیز وجود دارد که در آن، سرمایه‌گذار کل دارایی خود را می‌فروشد. یعنی هم اصل سرمایه و هم سود آن را از سهم خارج می‌کند.

استراتژی‌های سیو سود با توجه به افق زمانی سرمایه‌گذار

بعد زمان در مبحث سیو سود در بورس حائز اهمیت است. در حقیقت در کنار این‌که چه میزان از پول را باید خارج کنیم و چه میزان را در سهم نگه داریم، باید بازه زمانی را نیز در نظر بگیریم. بر ای این منظور از تحلیل تکنیکال و ابزارهای آن کمک می‌گیریم.

پیش از آن‌که توضیحات بیشتری را در این خصوص بیان کنیم، به این مسئله توجه کنید که استراتژی معاملاتی افراد مختلف با هم متفاوت‌ است. چرا که تمایلات و دیدگاه‌های افراد با هم فرق دارد.

پس با توجه به بازه زمانی که معامله‌گران طی آن معامله می‌کنند، می‌توان سیو سود را انجام داد. در ادامه سه استراتژی را نیز در این خصوص بیان می‌کنیم و توضیح می‌دهیم.

سیو سود کوتاه‌مدت

در این استراتژی، سرمایه‌گذار اهدافی دارد که می‌خواهد در زمان کوتاه به آن‌ها برسد. این زمان کوتاه می‌تواند سه هفته تا سه ماه طول بکشد. با توجه به این بازه،‌ سرمایه‌گذار سهم را تحلیل می‌کند و خرید و فروش را انجام می‌دهد. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذار با توجه به آن‌که سهم مورد نظر را تحلیل کرده است، هنگامی که سهم به حمایت می‌رسد، خرید خود را انجام می‌دهد. در ادامه و زمانی که سهم به مقاومت می‌رسد، سهم را می‌فروشد تا به این شیوه سودش را ذخیره کند. پس در این شیوه توجه به سطوح حمایت و مقاومت در سهم بسیار مهم است.

سیو سود میان‌مدت

در این استراتژی، بازه زمانی سرمایه‌گذار بین دو الی شش ماه است. در این‌جا یک مسئله مهم وجود دارد و آن این است که فرد تا چه اندازه ریسک‌پذیر است. با توجه به این مسئله می‌توان دو استراتژی متفاوت را پیاده کرد.

افرادی که میزان ریسک‌پذیری آن‌ها کمتر است، می‌توانند اصل سرمایه را بفروشند و سود را هم‌چنان در سهم باقی بگذارند. در بخش قبلی، این نوع از سیو سود در بورس و فرمول آن را به زبان ساده بیان کردیم تا اگر می‌خواهید از این استراتژی پیروی کنید، کاملا بر آن مسلط باشید.

در این شیوه فرد باید به صف خرید سهام توجه کند. زیرا زمانی که سهم در صف خرید است و روند آن صعودی به نظر می‌رسد، سهام‌دار می‌تواند سهم را نگه دارد. اما وقتی صف خرید جمع شد، سرمایه‌گذار می‌تواند سیو سود را انجام دهد.

سیو سود بلندمدت

در این استراتژی، بازه زمانی که سرمایه‌گذار در نظر می‌گیرد، شش ماه تا یک سال است. در این شیوه، سرمایه‌گذار با توجه به این‌که اهداف بلندمدت دارد، سود و اصل سرمایه را نگه می‌دارد. سپس در آینده و با در نظر گرفتن رشد ارزش ذاتی سهام و سایر شاخص‌های اقتصادی، می‌تواند سودآوری کند.

وقتی طمع مانع از سیو سود می‌شود

اگر سهمی خریده‌اید که رشد قیمت بالایی را تجربه کرده است، نباید دیگر طمع کنید. همیشه به این مسئله اشاره کرده‌ایم که ترس و طمع دو عامل مخرب در معامله‌گری هستند. پس بهتر است با توجه به استراتژی‌های سیو سود در بورس، سود خود را ذخیره کنید و از آن لذت ببرید. گفتن این حرف آسان است اما عمل کردن به آن چندان هم ساده نیست. معمولا سرمایه‌گذار به امید سود بیشتر طمع می‌کند و از سیو سود خودداری می‌کند.

فرض کنید سهم،‌ زودتر از زمان مورد انتظار رشد کرده و به اهداف قیمتی رسیده است. این روند هم‌چنان ادامه دارد و همین مسئله طمع فرد را برمی‌انگیزد. به هر حال وقتی سرمایه‌گذار می‌بیند که سهم هم‌چنان در حال رشد است، سیو سود کردن برایش دشوار خواهد بود. به همین دلیل به سهام‌داری ادامه‌ می‌دهد. سرمایه‌گذار در این میان به نقاط خوبی که برای سیو سود یا خروج از سهم وجود دارد، توجهی نمی‌کند. گویی نمی‌داند که هر صعودی، با اصلاح همراه خواهد بود. سهام‌دار به این مسئله فکر نمی‌کند که ممکن است فرصت‌های سیو سود در بورس در آینده پیش نیاید و ضرر کند. این مسئله به وضوح نشان می‌دهد که فایده سیو سود چیست و چرا باید به این مسئله مهم توجه کنیم.

توجه به تابلوی معاملاتی

می‌دانیم که تحلیل بنیادی و تکنیکال در بررسی سهام بسیار مهم هستند. اما نتیجه تحلیل‌ها، روی تابلوی معاملاتی مشخص می‌شود. مواردی مانند میزان خرید حقیقی و حقوقی، حجم معاملات، نسبت‌های معاملاتی، قدرت خریدار و فروشنده و … همگی مواردی هستند که به کمک تابلو خوانی قابل بررسی هستند.

به این ترتیب می‌توانید مسیر سهم را در نظر بگیرید و متوجه شوید که روند حرکتی آن به چه صورتی است. یعنی می‌توانید بفهمید که آیا سهم مانند پیش‌بینی‌ها و مفروضات شما حرکت می‌کند یا خیر. هم‌چنین می‌توانید به این مسئله هم پی ببرید که مسیری که شما در نظر گرفته‌اید، تا چه میزان می‌تواند تغییر کند و یا شاید به طور کلی غلط باشد.

سیو سود پلکانی چیست؟

یکی دیگر از استراتژی‌هایی که برخی از آن پیروی می‌کنند، سیو سود پله‌ای نام دارد. از نام این روش مشخص است که سهام‌دار می‌تواند سهام خود را به صورت تکه‌ای و در قیمت‌های مختلف به فروش برساند. به این ترتیب می‌تواند سیو سود را به نحوی مطلوب انجام دهد و ریسک سرمایه‌گذاری را کم کند. به این مسئله دقت کنید که باید سناریوهای مختلفی را برای سهام در نظر بگیرید. یعنی ممکن است سهم طبق مفروضات شما حرکت نکند. به این ترتیب شما باید برای مواجهه با شرایط متفاوت آماده باشید تا متضرر نشوید.

می‌دانیم که کم کردن سرمایه در یک سهام، ریسک آن را هم کم می‌کند. به این ترتیب می‌توان به کمک فروش پله‌ای (فروش چندمرحله‌ای) سیو سود را انجام داد. مثلا سرمایه‌گذار می‌تواند زمانی که سهم به مقاومت رسیده است ولی روند سهم چندان مطمئن نیست،‌ بخشی از سهم را بفروشد. به این ترتیب فرد می‌تواند سیو سود را انجام دهد و ریسک سرمایه‌گذاری را کم کند. چنان‌چه در روزهای بعد، سهم ریزش را تجربه کند، وقتی حد ضرر سرمایه‌گذار فعال شد، بقیه سهم را نیز می‌فروشد تا مانع از زیان بیشتر شود. برای آشنایی با مفهوم حد ضرر و لزوم استفاده از آن، مقاله «حد ضرر در سرمایه‌گذاری به چه معناست؟» را بخوانید.

چند نکته مهم در مورد سیو سود

• همیشه سیو سود در سهامی انجام می‌شود که سود خوبی را ایجاد کرده باشد. یعنی در سیو سود اولویت با سهامی است که رشد بیش از حدی داشته است.
• گاهی پیش می‌آید که سهام‌دار حقوقی، سهام را عرضه می‌کند. در این شرایط سهم متزلزل به نظر می‌رسد و بهتر است به کمک سیو سود، سود به دست‌آمده را ذخیره کنید.

• می‌توانید سیو سود را در طی چند روز انجام دهید. مثلا یک روز ۳۰ درصد، روز دیگر ۲۰، روز بعد ۲۰ درصد و یک روز دیگر ۳۰ درصد. البته این اعداد تنها مثال هستند و می‌توانند با نظر سهام‌دار متفاوت باشد.
• چنان‌چه اخبار منفی در مورد شرکت منتشر شد، باید حواس خود را جمع کنید تا در صورت لزوم سیو سود را انجام دهید.
• با خروج نقدینگی از بازار، بهتر است سیو سود کنید.
• طمع در بازارهایی که رشد سریعی را تجربه می‌کنند،‌ زیادتر است. به همین دلیل لازم است سیو سود را همواره مدنظر داشته باشید و هر زمان که لازم بود، آن را به کار بندید. به شکل کلی اگر معامله‌گر هنوز هم آینده سهام را مثبت می‌بیند و انتظار دارد قیمت‌ها رشد کنند، بهترین فرصت است تا سودش را ذخیره کند. اما در زبان ریاضی، شرایط متفاوت است. یعنی فاکتورها و معیارهای تحلیل تکنیکال و بنیادی، افزایش و کاهش قیمت سهم یا زمان مناسب برای سیو سود را به سرمایه‌گذار نشان می‌دهند.

جمع‌بندی

زمانی که سهم به سود رسیده است و در سطحی از قیمت قرار دارد که در ادامه احتمال دارد به سختی رشد کند، سرمایه‌گذار تصمیم می‌گیرد سود به‌دست‌آمده را ذخیره کند. به این ترتیب اگر اصلاح یا ریزش قیمت اتفاق افتد،‌ فرد متضرر نخواهد شد. به این تکنیک سیو سود گفته می‌شود.

سیو سود دو شیوه دارد که شامل خروج اصل سرمایه از بازار و خروج سود سرمایه است. گفتیم که در سیو سود باید به افق معاملاتی سهام‌دار نیز توجه شود. در همین خصوص استراتژی‌های سیو سود کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت را نیز بررسی کردیم. نکته مهمی که به عنوان حسن ختام باید به آن اشاره کنیم، این است که باید طمع را کنار بگذاریم و یاد بگیریم که به کمک سیو سود، سرمایه خود را افزایش دهیم و در بازارهای مالی پیش‌رفت داشته باشیم.