آموزش

حد ضرر چیست؟ نجات سرمایه پیش از فرورفتن در باتلاق زیان

در بازارهای مالی که هر لحظه با نوسانات قیمت همراه هستند، خروج به موقع از یک دارایی می‌تواند ناجی سرمایه و سود ما باشد. در بازار بورس، حفظ سرمایه و دارایی اصلی، اولویت بیشتری نسبت به کسب سود دارد. پس باید پیش از آن که ضرر و زیان سرمایه‌گذاری ما از میزان خاصی بیشتر نشده، از آن دارایی خارج شویم. چنین کاری نیازمند تعیین حد ضرر است که یکی از مهم‌ترین اصول در سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. اما حد ضرر چیست و چگونه محاسبه و تعیین می‌شود؟

حد ضرر (Stop-Loss) چیست؟

حد ضرر

هنگامی که یک معامله‌گر تصمیم می‌گیرد که به سهمی ورود کند، حتما در تحلیل‌هایی که از پیش‌انجام داده، به این نتیجه رسیده که آن سهم سودده خواهد بود. اما بازار همیشه طبق پیش‌بینی ما عمل نمی‌کند. گاهی ممکن است خلاف انتظار ما، سهم روندی منفی در پیش بگیرد. در چنین شرایطی دو راه پیش پای ما قرار دارد:

  1. منتظر بمانیم تا سهم پس از اصلاح و کاهش قیمت، مجددا به قیمت مورد نظر ما برسد.
  2. به محض مشاهده روند نزولی از سهم خارج شویم.

ماندن در سهامی که در حال کاهش قیمت است، نیازمند برنامه است. این‌که بدون هیچ برنامه‌ای منتظر بمانیم تا سهم به قیمت موردنظر ما برسد، عملی پر از ریسک است. چرا که از دست دادن بخش زیادی از سرمایه در چنین حالتی بسیار محتمل است. همانطور که گفتیم، اولویت اول در سرمایه‌گذاری، حفظ سرمایه اولیه و اولویت دوم، کسب سود است. از همین رو، پیش از ورود به هر سهمی، ابتدا باید حد ضرر را برای آن سهم تعیین کنیم.

حد ضرر نشانگر قیمتی است که اگر سهام در روند منفی خود به آن برسد، زنگ هشدار فروش برای سرمایه‌گذار به صدا درمی‌آید. به این ترتیب از بیشتر شدن ضرر جلوگیری می‌شود و سرمایه اصلی را نیز با حداقل زیان، نجات داده‌ایم.

تعیین حد ضرر و حد سود نه تنها منجر به حفظ سرمایه و جلوگیری از زیان می‌شوند، بلکه می‌توانند مانع بروز رفتارهای احساسی و هیجانی سرمایه‌گذاران نیز بشوند. به همین دلیل، تعیین حد سود و ضرر یکی از نخستین اصولی است که در سرمایه‌گذاری مطرح می‌شود و مشاوران سرمایه‌گذاری شدیدا این کار را توصیه می‌کنند. اما سوال اینجاست که روش محاسبه و تعیین حد ضرر چیست؟ در ادامه به این سوال پاسخ می‌دهیم.

حد ضرر چگونه تعیین می‌شود؟

بدیهی است که هیچ سهمی همیشه حالت صعودی ندارد و دچار افت قیمت نیز خواهد بود. اما اگر به جای رشد و افزایش، قیمت سهم به سطح حد ضرر برسد یا به اصطلاح، حد ضرر فعال شود، این نقطه‌ای است که در آن باید از سهم خارج شد.

اگر بازار بورس به طور کلی روندی نزولی داشته باشد، باید حد ضرر برای کل بازار در نظر گرفته شود. اگر در این شرایط حد ضرر فعال شود، باید از بازار خارج شد و تا زمانی که شرایط به حالت طبیعی برگردد، تنها باید نظاره‌گر بود. در حقیقت به خاطر روند نزولی بازار، حتی از سهامی که هنوز به حد ضرر نرسیده نیز باید خارج شد.

عوامل موثر در تعیین حد ضرر

در تعیین حد ضرر، عوامل مختلفی تاثیرگذار هستند. از آن‌جا که در فرایند تعیین حد ضرر، از اندیکاتورها و ابزارهای تحلیل تکنیکال کمک زیادی گرفته می‌شود، بیشتر این عوامل به چنین ابزارهایی مربوط هستند. اما ویژگی‌های فردی سرمایه‌گذار نیز در تعیین حد ضرر اهمیت ویژه‌ای دارند. عوامل موثر بر حد ضرر عبارتند از:

  • ‌میزان ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار
  • استراتژی معاملاتی سرمایه‌گذار (از جمله کوتاه‌مدت یا بلندمدت بودن بازه سرمایه‌گذاری)
  • خط روند حمایت مهم یا کف قیمتی سهم
  • ‌فیبوناچی
  • ‌امواج الیوت
  • ‌الگوهای نموداری
  • ‌کف دوقلو
  • ‌الگوی سروشانه

روش‌های محاسبه حد ضرر

با توجه به مزایایی که درباره حد ضرر بیان کردیم، حتما به دنبال آن هستید که بدانید روش تعیین حد ضرر چیست و چگونه باید محاسبه شود. برای محاسبه حد ضرر ‌روش‌های مختلفی وجود دارد. شماری از این روش‌ها با در نظر گرفتن فاصله قیمتی از نقطه خرید و برخی دیگر با به کار بستن اندیکاتورها و ابزار تحلیل تکنیکال تعیین می‌شود. چند مورد از پرکاربردترین روش‌های محاسبه حد ضرر که در این مقاله آن‌ها را بررسی می‌کنیم، عبارتند از:

  • حد ضرر ثابت
  • حد ضرر مکانیکال
  • حدضرر تکنیکال و ترسیمی

‌روش تعیین حد ضرر ثابت‌

حد ضرر ثابت در بورس چیست و چگونه محاسبه می‌شود

در روش تعیین حد ضرر ثابت، معامله‌گر قیمت مشخصی را به‌ عنوان حد ضرر در نظر می‌گیرد و زمانی‌که قیمت به آن نقطه رسید، اقدام به فروش می‌کند. محاسبه حد ضرر ثابت به دو شیوه انجام می‌شود:

  1. تعیین مقدار ثابت عددی: در این شیوه، معامله‌گر عدد ثابتی را به‌ عنوان حد ضرر تعیین می‌کند. مثلا در نظر می‌گیرد که اگر قیمت سهمی به میزان ۸۰ تومان از قیمت آن در زمان خرید کمتر شد، سهام خود را بفروشد.
  2. تعیین مقدار ثابت درصدی: در این روش، معامله‌گر درصد ثابتی از قیمت خرید را ملاک محاسبه حد ضرر قرار می‌دهد و ‌زمانی‌که قیمت سهم از مبلغ درصدی تعیین شده پایین‌تر رفت، از معامله خارج می‌شود. مثلا اگر سهمی را با قیمت ۱۵۰۰ تومان خریده باشیم و حد ضرر را ۱۰ درصد در نظر بگیریم، با رسیدن قیمت به ۱۳۵۰ تومان باید از معامله خارج شویم.

نکاتی درباره تعیین حد ضرر به شیوه درصد ثابت:

  • قانون ۸ درصدی: برخی بر این باورند که اگر سهمی بر مبنای تحلیل دقیق بنیادی و تکنیکال انتخاب شده و در زمان و قیمت مناسب خریداری شده باشد، به‌ندرت با کاهشی ۸ درصدی نسبت به قیمت خرید مواجه می‌شود. بنابراین هرگاه سهام شما بیش از ۸ درصد از قیمت خرید افت کرد، باید از معامله خارج شوید و بدانید چیزی در استراتژی معاملاتی شما اشتباه است.
  • معمول‌ترین محدوده‌هایی که برای تعیین حد ضرر در نظر گرفته می‌­شود، محدوده ۵ الی ۱۵ درصدی نسبت به قیمت خرید سهام است. البته محدوده کاملاً یکسانی برای همه سرمایه‌گذاران وجود ندارد. اما اغلب بازه‌ در نظر گرفته‌شده برای حد ضرر، بین ۵ تا ۱۵ درصد از قیمت خرید است.
  • در دوران پس از خرید، رفتار سهم نسبت به کل بازار و صنعت باید مورد توجه قرار گیرد. چنان‌چه سهام شما در بازار در حال رشد، در جای خود باقی بماند (اصطلاحاً درجازدن بزند)، می‌تواند یک هشدار باشد. بنابراین اگر رشد سهام شما در مقایسه با رشد بازار ناچیز است، باید سهام را بار دیگر مورد مطالعه قرار دهید، حتی زمانی‌که ۸ درصد از قیمت خرید شما پایین­‌تر نیامده باشد. چرا که داشتن چنین سهمی برای شما هزینۀ فرصت به‌همراه خواهد داشت.

تعیین حد ضرر مکانیکال

تعیین حد ضرر مکانیکال

‌در روش‌های تعیین حد ضرر به شیوه مکانیکال برای محاسبه و تعیین نقطه ضرر از اندیکاتورها استفاده می‌شود. اما شیوه‌های مورد استفاده در تعیین حد ضرر مکانیکال چیست؟ این روش‌های عبارتند از:

  1. روش پارابولیک سار (Parabolic SAR)‌: در این شیوه از ترسیم نمودار برای محاسبه و تعیین حد ضرر استفاده می‌شود.
  2. میانگین متحرک  (Moving Average)‌: در این روش از میانگین متحرک که قیمت سهام را در یک دوره زمانی نشان می‌دهد، استفاده می‌شود.

حد ضرر تکنیکال و ترسیمی

‌برای تعیین حد ضرر به روش تکنیکال از ابزارهای ترسیم نمودار که در تحلیل تکنیکال موجود است، استفاده می‌شود.

‌حد ضرر بر چه مبنایی محاسبه می‌شود؟

‌از آنجا که قیمت سهام بر مبنای آخرین معامله مدام در حال تغییر است، معمولاً برای محاسبه حد ضرر، قیمت پایانی را مبنا قرار می‌دهند. البته گاهی سرمایه‌گذارانی که با هدف نوسان‌گیری معامله می‌کنند، مبنای محاسبه خود را قیمت آخرین معامله قرار می‌دهند.‌ به کمک تابلو خوانی می‌توانید اطلاعات بهتری در مورد قیمت به دست بیاورید.

حد ضرر شناور یعنی چه؟

تغییر موقعیت حد ضرر به نقطه‌ای بالاتر یا پایین‌تر، به معنی تعیین حد ضرر شناور یا متغیر است. مثلا زمانی‌ که یک سهم را در قیمت ۴۰۰ تومان می‌خریم، حد ضرر را برای آن در سطح ۳۸۰ تومان قرار می‌دهیم. اگر قیمت سهم افزایش یافت و به ۴۵۰ تومان رسید، حد ضرر را در نقطه‌ای بالاتر (مثلا روی ۴۱۰ تومان) می‌گذاریم. به این فرآیند، تغییر حد با توجه به روند قیمت سهام گفته می‌شود.

شروط فعال شدن حد ضرر

برای تعیین حد ضرر در یک معامله دو عامل مهم باید در نظر گرفته شود. یکی از این عوامل حجم معامله و دیگری قیمت سهام است. چنانچه حجم معامله به مقدار مشخصی برسد و قیمت از یک حد تعیین شده کمتر شود، حد ضرر فعال می‌شود. در نتیجه برای فعال شدن حد ضرر تنها رسیدن به حجم مشخصی یا رسیدن قیمت به محدوده حد ضرر کافی نیست و این دو شرط باید هم‌زمان برقرار شود.

تفاوت واکنش معامله‌گر حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای در مواجهه با زیان‌

یکی از مشخص‌ترین تفاوت‌های این دو گروه، نحوه برخورد آن‌ها با شرایط نامساعد و ناخوشایند بازار است. هنگامی که قیمت سهم بر خلاف انتظارات ما در جهتی معکوس حرکت می‌کند، باید چه کرد؟‌ در این شرایط خروج به موقع از بازار و جلوگیری از افزایش زیان به حفظ سرمایه کمک می‌کند.

تفاوت دیگر میان معامله‌گران حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای در اقدامات پس از خروج از سهم است. معامله‌گر غیرحرفه‌ای پس از رسیدن به حد ضرر اگر ببیند که قیمت سهم افزایش پیدا کرده؛ از عمل خود پشیمان می‌شود. اما معامله‌گر حرفه‌ای به دنبال اصلاح استراتژی معاملاتی و یافتن نقاط ضعف خود می‌گردد.

مزایای تعیین حد ضرر چیست؟

اجازه دهید بحث را با یک مثال دنبال کنیم. فرض کنید که سهمی را خریده‌اید و با افت قیمت مواجه شده است. اگر قیمت سهم پس از یک سال به محدوده‌ای برگردد که مد نظر شما بوده است، از نقطه نظر معاملاتی شما زیانی نکرده‌اید. چرا که اصل سرمایه را هنوز در دست دارید. اما از منظر سرمایه‌گذاری شما متضرر شده‌اید. چرا که در این یک سال هزینه‌ فرصت سرمایه‌گذاری برای شما ایجاد شده است. این جمله به آن معناست که فرصت‌های سرمایه‌گذاری در سهم‌های دیگر را در این مدت زمان از دست داده‌اید. پس بر همین اساس یکی از مزایای اصلی تعیین حد ضرر، علاوه بر جلوگیری از بیشتر شدن ضرر و زیان، جلوگیری از خواب سرمایه است.

جمع‌بندی

در سرمایه‌گذاری، حفظ سرمایه بر سود کردن اولویت دارد. به همین دلیل، توصیه می‌شود که پیش از ورود به موقعیت‌های معاملاتی، حد ضرر و حد سود را مشخص کنید. حد ضرر به قیمتی گفته می‌شود که در صورت پیش‌روی قیمت سهم در جهت منفی، زنگ هشدار فروش سهام است. تعیین و عمل به حد ضرر از زیان قابل توجه سرمایه‌گذار و رفتار هیجانی جلوگیری می‌کند.

برای محاسبه و تعیین حد ضرر روش‌های گوناگونی وجود دارد اما معمولا این میزان، ۵ تا ۱۵ درصد از قیمت خرید، پایین‌تر است. بار دیگر تاکید می‌کنیم که سرمایه‌گذار موفق کسی نیست که همیشه سود می‌کند؛‌ بلکه فردی که از زیان‌های بیشتر جلوگیری می‌کند از سایرین جلوتر است.

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا