ریسک مستقل یا Standalone Risk چیست و چگونه می‌توان آن را ارزیابی کرد؟

به هر شکلی که سرمایه‌گذاری کنیم، خواه ناخواه باید ریسکی را متناسب با چیدمان سبد سرمایه‌گذاری خود تحمل کنیم. گاهی این ریسک زیاد است و گاهی کمتر. ریسک مستقل (Standalone Risk) هم یکی از انواع ریسک‌هایی است که در بازارهای مالی مثل بورس از آن صحبت می‌شود. در این مقاله از توان تحلیل قصد داریم این نوع به خصوص از ریسک و سنجش آن را بررسی کنیم.

معنای ریسک مستقل (Standalone Risk)

ریسک مستقل ریسکی است که زمانی که سرمایه‌گذار تنها یک دارایی را در سبد سرمایه‌گذاری‌اش نگهداری می‌کند با آن مواجه می‌شود. هر فرد یا یا سازمان تجاری ممکن است مالک این دارایی یا سرمایه‌گذاری باشد. دارایی مورد بحث می‌‌تواند سهام، یک بخش مجزا یا واحد عملیاتی یک سازمان باشد یا می‌تواند هر دارایی مشابه دیگری باشد که ارزش تجاری دارد.

ریسک مستقل زمانی بروز پیدا می‌کند که ما نگرشی مغایر با سیاست تنوع‌بخشی به سبد سهام داشته باشیم. به این ترتیب منابع خود را تنها روی یک دارایی مجزا و واحد متمرکز می‌کنیم. ما این ریسک را با این فرض محاسبه می‌کنیم که تمام سودها و زیان‌ها از همین دارایی ویژه ناشی می‌شوند.

به منظور کاهش این ریسک‌ لازم است که پرتفوی خود را متنوع کنیم. باید سرمایه‌گذاری خود را برای خرید چند دارایی یا واحدهای مختلف دارایی تقسیم کنیم. این کار موجب می‌شود ریسک غیرسیستماتیک به حداقل برسد. هم‌چنین ریسک‌هایی که مختص یک دارایی یا سازمان خاص است نیز پوشش داده می‌شود.

ضرب‌المثلی قدیمی در دنیای مالی وجود دارد که می‌گوید:‌ «تمام تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد قرار ندهید.» این رویکرد موجب می‌شود سرمایه‌گذار، سازمان تجاری یا مدیران پرتفوی مجموعه‌ای متنوع از دارایی‌ها یا سرمایه‌گذاری‌ها را در سبد خود نگهداری کنند. در دنیای مالی، بسیاری از مواقع سرمایه‌گذاران سرمایه‌گذاری‌های عظیم یا واحدهای بزرگ تجاری‌شان را به عنوان یک نهاد مستقل و جداگانه در نظر می‌گیرند. پس از آن ریسک آن واحد را به صورت مجزا محاسبه می‌کنند. سرمایه‌گذاران می‌توانند میزان ریسک موردانتظار از آن دارایی را در مقایسه با بازده موردانتظار از آن مشخص کنند.

چطور می‌توان ریسک مستقل در بازار بورس را اندازه‌گیری کرد؟

در این‌جا از چند تکنیک ریاضی و آماری برای ارزیابی ریسک مستقل یک دارایی صحبت می‌کنیم. بیایید با هم نگاهی جزئی‌نگرانه به این شیوه‌ها داشته باشیم.

ضریب بتا

بتا نوسان یک دارایی یا سرمایه گذاری را در مقایسه با کل بازار اندازه‌گیری می‌کند. متخصصان از بتا برای اندازه‌گیری ریسک مستقل یک دارایی در مقایسه با ریسک یک پرتفوی متنوع که چندین دارایی دارد، استفاده می‌کنند.

این امر به سرمایه‌گذار کمک می‌کند تا دریابد میزان ناپایداری و ریسک یک دارایی مستقل چقدر است. هم‌چنین او را در انتخاب میان دو گزینه‌ی سرمایه‌داری نیز یاری می‌کند. سرمایه‌گذار می‌تواند تا در یک دارایی مستقل سرمایه‌گذاری کند یا این‌ که به سراغ ترکیبی از دارایی‌ها در یک سبد متنوع برود.

این امر هم به عواملی هم‌چون میزان ریسک‌پذیری و درک سرمایه‌گذار از روند بازار بستگی دارد. سرمایه‌گذاران تهاجمی معمولا روی سرمایه‌گذاری‌هایی دست می‌گذارند که ارزش بتایی بیشتر از یک دارد. در حالی که سرمایه‌گذاران محافظه‌کار یا میانه‌رو، دارایی‌هایی را انتخاب می‌کنند که بتای آن‌ها کمتر از یک است.

ضریب تغییر

ضریب تغییر یک معیار آماری است که سرمایه‌گذاران از آن استفاده می‌کنند. این ضریب در یافتن میزان تفاوت بازده مورد انتظار از یک دارایی مستقل، نسبت به میانگین یا متوسط بازده مورد انتظار از یک پرتفوی متنوع و متعادل کمک می‌کند. در مواردی که ضریب تغییر کم است، سرمایه‌گذار می‌تواند بازده بالایی را با ریسک پایین انتظار داشته باشد. در سمت مقابل اگر ضریب تغییر بالا باشد، سرمایه‌گذار باید منتظر بازده کمتر با ریسکی به مراتب بالاتر باشد. بنابراین در این مورد سرمایه‌گذار می‌تواند از سرمایه‌گذاری در آن دارایی مستقل اجتناب کند.

تحلیل میزان حساسیت

تجزیه و تحلیل میزان حساسیت راهی موثر برای تعیین ریسک مستقل یک دارایی است. در این روش متغیرهای متعددی در نظر گرفته می‌شد که می‌توانند بر ریسک و بازده دارایی اثر بگذارند. تحلیل‌گران می‌توانند یک شبیه‌سازی یا سناریوی «چه می‌شود اگر فلان‌طور شود» را برای این حالت ایجاد کنند.

بر همین اساس آن‌ها می‌توانند ریسک‌های مرتبط با یک دارایی خاص را ارزیابی کنند. تحلیل‌گران قادر خواهند بود عواملی را که می‌تواند باعث تغییر قیمت یا بازده دارایی شود ارزیابی کنند. سرمایه‌گذاران هم می‌توانند بر اساس ارزیابی منصفانه از ریسک مستقل سرمایه‌گذاری و با توجه به اثر عوامل اساسی تصمیماتی آگانه بگیرند.

تحلیل هیلیر یا Hillier Analysis

سرمایه‌گذاران همچنین می‌توانند از مدل هیلیر برای ارزیابی ریسک مستقل یک دارایی یا سرمایه‌گذاری خاص در بورس و سایر بازارهای مالی استفاده کنند. در این مدل می‌توانیم انحراف معیار جریان‌های نقدی را که از سرمایه‌گذاری خود انتظار داریم محاسبه کنیم. پس از آن می‌توانیم این مقدار را با انحراف معیار جریان‌های نقدی که از یک سبد سرمایه‌گذاری متنوع و متعادل انتظار می‌رود، مقایسه کنیم. انحراف معیار بالای جریان‌های نقدی از یک سرمایه‌گذاری به آن معناست که سرمایه‌گذاری باید سطوح ریسک بالاتری را متحمل شود. برعکس این قضیه نیز در مورد انحراف معیارهای پایین صدق می‌کند.

خلاصه‌ای از ریسک مستقل

موارد زیادی را می‌توان نام برد که سرمایه‌گذار تمایل دارد تمام مازاد دارایی قابل سرمایه‌گذاری خود را در یک سهام خاص سرمایه‌گذاری کند. او ممکن است سرمایه‌گذاری قابل توجهی در برخی دارایی‌هایی خاص با ارزش مالی انجام دهد. این امر ممکن است در پی انتظارات بازده بیش از حد از یک سرمایه‌گذاری رخ دهد. ممکن است سرمایه‌گذار برای دریافت مزایایی دیگر نظیر بهبود امنیت سرمایه‌گذاری کند. گاهی هم ممکن است به دلیل این که فرصت سرمایه‌گذاری مطلوب دیگری را نیافته است این کار را انجام می‌دهد.

سرمایه‌گذاران باید در چنین مواردی بسیار محتاطانه عمل کنند. چرا که با ریسک مستقل ناشی از سرمایه‌گذاری خود مواجه خواهند شد. در صورت عملکرد مطلوب شرکت، بازده سرمایه‌گذاری ممکن است با انتظارات سرمایه‌گذار مطابقت داشته باشد. حتی در مواردی ممکن است این بازده از انتظارات او نیز فراتر رود. اما اگر عملکرد شرکت مطابق انتظارات پیش نرود سرمایه‌گذار بخش قابل توجهی از سرمایه‌گذاری خود را از دست خواهد داد. در خصوص سایر کلاس‌های دارایی نیز این مسئله برقرار است.

مزایای واحدهای مستقل سرمایه‌گذاری

برخی موارد را می‌توان مثال زد که اگر در یک شرکت، نهادها یا بخش‌ها به صورت مستقل و منفرد عمل کنند، سودمندی بیشتری دارند تا این که بخواهند خود به عنوان بخشی از یک گروه فعالیت‌شان را دنبال کنند. در شرکتی که در قالب یک ساختار مستقل عمل می‌کند وام‌دهندگان و طلب‌کاران می‌توانند به دفتر اصلی بروند و پول‌شان را پس بگیرند؛ حتی اگر نکول در پی سهل‌انگاری یکی از شعبات کوچک رخ داده باشد. با همین نگرش و در سمت مقابل اگر شرکتی با چندین نهاد حقوقی کوچک‌تر جدا کار ‌کند، مطالبات وام‌دهندگان و طلب‌کاران تنها به دارایی‌های یک بخش یا شعبه‌ی خاص محدود می‌شود. در چنین مواقعی شرکت‌ها حقیقتا از چنین چیدمانی بهره‌مند می‌شوند.

سرمایه‌گذاران باید ریسک مستقل سرمایه‌گذاری‌شان در بورس یا هر بازار مالی دیگری را به طور کامل ارزیابی کنند. آن‌ها می‌توانند بتا را محاسبه کنند، ضریب تغییر را به دست آورند یا سایر معیارهایی را که در بالا ذکر شد به کار گیرند. آن‌ها ممکن است ریسک را با تنوع‌بخشی موثر به پرتفوی خود به کم‌ترین میزان برسانند. سرمایه‌گذاران می‌توانند انواع مختلفی از سهام یا دارایی را در نظر بگیرند یا یک سبد متوازن متشکل از این موارد تشکیل دهند. این مسئله به آن‌ها کمک می‌کند تا اثرات ریسک مستقل را کاهش دهند. در این حالت اگر حتی یک دارایی یا سهام خاص هم عملکرد ضعیفی داشته باشد یا شکست بخورد، هم‌چنان سرمایه‌گذاران می‌توانند که از طریق سایر دارایی‌ها سودآوری کنند.

تنها احتیاطی که باید در این‌جا در نظر گرفت این است که تنوع‌بخشی نباید تنها به سرمایه‌گذاری در انواع مشابهی از دارایی‌ها محدود شود. در سمت دیگر این تنوع نباید بسیار زیاد باشد و از حد بگذرد.

سوالات متداول با پاسخ‌های کوتاه