کارمزد صندوق سرمایه‌گذاری چقدر است؟ بررسی هزینه‌های صندوق‌ها
صندوق‌های سرمایه‌گذاری طرفدارهای زیادی دارند. چرا که این صندوق‌ها برای افرادی که آشنایی چندانی با بازار بورس ندارند و ریسک‌پذیری کمی دارند، گزینه مناسبی هستند. سازمان بورس بر نحوه فعالیت این صندوق‌ها نظارت می‌کند. هم‌چنین متخصصین و افراد خبره نیز سرمایه صندوق را مدیریت می‌کنند تا از ریسک‌ها کاسته و به سود صندوق بیفزایند. اما سرمایه‌گذار باید در ازای پیوستن به این صندوق‌ها و بهره‌مندی از سود آن، کارمزد صندوق سرمایه‌گذاری را بپردازد. می‌توان گفت کارمزد معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سودی است که سرمایه‌گذار به صندوق می‌دهد.
اگر شما هم قصد سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری را دارید، باید از کارمزد آن‌ها اطلاع داشته باشید. مثلا شاید بخواهید بدانید که کارمزد صندوق دارایکم چقدر است. یا به طور کلی کارمزد صندوق‌های ETF چه میزان است. بنابراین در ادامه این مطلب به پاسخ این سوال و سوالات دیگر در مورد کارمزدهای صندوق سرمایه‌گذاری می‌پردازیم.
کارمزد صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟
آن دسته از کارگزاران رسمی که صندوق‌های سرمایه‌گذاری تاسیس می‌کنند، در قبال مدیریت دارایی سرمایه‌گذاران، مبلغی را از آن‌ها دریافت می‌کنند. این مبلغ همان کارمزد است. لازم است بدانید که:
- سرمایه‌گذاران باید به صورت سالانه، دو درصد از مبلغ سرمایه‌گذاری را به عنوان کارمزد به صندوق سهام بپردازند.
- این میزان در صندوق‌های سرمایه‌گذاری اوراق با درآمد ثابت، معادل ۰/۰۹ درصد از مبلغ سرمایه‌گذاری است.
اما شاید ندانید که چرا باید مبلغی رابا عنوان کارمزد صندوق سرمایه‌گذاری بپردازید. در واقع از آن جهت که این صندوق‌ها مدیریت دارایی سرمایه‌گذاران را به عهده می‌گیرند، متحمل هزینه‌هایی خواهند شد. این هزینه‌ها در اساس‌نامه و امیدنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری قید می‌شود.
حال که در مورد هزینه‌های صندوق سرمایه‌گذاری صحبت کردیم، بهتر است این هزینه‌ها را بررسی کنیم. به این ترتیب بهتر می‌توانیم به فلسفه وجود کارمزد صندوق سرمایه‌گذاری پی ببریم.
هزینه‌های صندوق سرمایه‌گذاری
می‌توان این هزینه‌ها را به سه گروه دسته‌بندی کرد:
- هزینه‌های پرداختی به ارکان صندوق سرمایه‌گذاری
- هزینه‌های پرداختی به سازمان بورس و اوراق بهادار
- هزینه‌های صندوق سرمایه‌گذاری
لازم به ذکر است که هزینه‌های پرداختی به ارکان صندوق، از محل دارایی‌های صندوق سرمایه‌گذاری پرداخت می‌شود. این هزینه در میان تمام افرادی که در صندوق سرمایه‌گذاری کرده‌اند، سرشکن می‌شود. برای این‌که به صورت دقیق از این موارد مطلع شوید، باید به امیدنامه صندوق مذکور مراجعه کنید.
هزینه های پرداختی به ارکان صندوق
از جمله این هزینه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هزینه‌های تاسیس صندوق
- هزینه‌های مربوط به برگزاری مجامع صندوق
- کارمزد مدیر
- کارمزد متولی صندوق
- کارمزد ضامن نقدشوندگی
- حق‌الزحمه حسابرس
- حق پذیرش و عضویت در کانون‌ها
- هزینه‌های مربوط به دسترسی به نرم‌افزار، خدمات و پشتیبانی از آن‌ها
در ادامه توضیح مختصری در مورد هر یک از این موارد ارائه خواهیم داد.
هزینه‌های تاسیس
با توجه به ماهیت صندوق، معمولا مبلغی بین دو الی پنج میلیون تومان برای هزینه‌های تاسیس صندوق منظور می‌شود.
هزینه‌های برگزاری مجامع
در خصوص این هزینه‌ها که مربوط به برگزاری مجامع صندوق در طی یک سال مالی است، معمولا مبلغی بین ۵۰۰ هزار تومان تا پنج میلیون تومان پرداخت می‌شود.
کارمزد مدیر صندوق سرمایه‌گذاری
هر سال چند درصد از ارزش روزانه سهام و هم‌چنین حق تقدم آن‌ها، به همراه درصدی از اوراق با درآمد ثابت و درصدی از سودی که از گواهی سپرده بانکی (که تحت مالکیت صندوق است) حاصل می‌شود، باید به مدیر صندوق پرداخت شود. مثلا در امیدنامه صندوق سرمایه‌گذاری مشترک کارگزاری بانک ملی ایران، در قسمت کارمزد مدیر صندوق سرمایه‌گذاری این توضیحات درج شده است: «سالانه ۲ درصد (۰.۰۲) از ارزش روزانه سهام و حق تقدم تحت تملک صندوق به علاوه ۰.۳ درصد از ارزش روزانه اوراق بهادار با درآمد ثابت تحت تملک صندوق».
کارمزد متولی صندوق
متولی یکی دیگر از ارکان صندوق سرمایه‌گذاری است. کارمزد متولی صندوق سرمایه با در نظر گرفتن درصدی از متوسط ارزش خالص دارایی‌های صندوق تعیین و پرداخت می‌شود. مجددا به صندوق سرمایه‌گذاری مشترک کارگزاری بانک ملی ایران مراجعه می‌کنیم. در بخش کارمزد متولی صندوق مشخص شده است که سالانه نیم درصد یا ۰.۰۰۵ از متوسط روزانه خالص ارزش دارایی‌ها باید به این رکن پرداخت شود. در این صندوق مشخص، این مبلغ حداقل ۴۰ میلیون ریال و حداکثر ۱۰۰ میلیون ریال تعیین شده است.
کارمزد ضامن نقدشوندگی
برخی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ضامن نقدشوندگی دارند. به این ترتیب در سال باید معادل ۲.۵ درصد از ارزش روزانه سهام و حق تقدمی را که در اختیار شرکت است به ضامن نقدینگی پرداخت کنند.
حق‌الزحمه حسابرس صندوق
یکی دیگر از ارکان صندوق سرمایه‌گذاری، حسابرس است که باید سالانه مبلغی را به صورت ثابت دریافت کند. به عنوان مثال، حق‌الزحمه حسابرس در صندوق سرمایه‌گذاری پیشتاز ۱۰۰ میلیون ریال است.
حق‌الزحمه و کارمزد تصفیه صندوق
این مبلغ به صورت درصدی پرداخت می‌شود. برای محاسبه آن، ارزش خالص دارایی‌های صندوق در ابتدای دوره اول تصفیه را در نظر می‌گیرند و درصدی از آن را برای این کار پرداخت می‌کنند.
حق پذیرش و عضویت در کانون‌ها
هر صندوق سرمایه‌گذاری باید در کانون‌هایی عضو شود. پرداخت هزینه عضویت این کانون‌ها از محل دارایی‌ها انجام می‌شود. البته این شرط وجود دارد که عضویت در این کانون‌ها باید مطابق قانون الزامی باشد یا این‌که مجمع صندوق آن را تصویب کرده باشد.
هزینه دسترسی به نرم‌افزار، تارنما و خدمات پشتیبانی
این هزینه‌ها هر سال و با ارائه مدارک مثبته (اسناد اثبات‌کننده) پرداخت می‌شود. البته مجمع صندوق باید نرخ را تصویب کند.
هزینه‌هایی که سرمایه‌گذار باید بپردازد
تا این‌جا هزینه‌هایی را بررسی کردیم که از محل دارایی‌های صندوق تامین می‌شد. اما اکنون می‌خواهیم هزینه‌هایی را بررسی کنیم که سرمایه‌گذار موظف است به شکل مستقیم به سازمان بورس پرداخت کند. این هزینه‌ها را می‌توان به کارمزد صدور و کارمزد ابطال واحدهای صندوق‌های مختلف تقسیم کرد.
کارمزد صدور واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری
می‌توان گفت که تقریبا برای تمام صندوق‌ها، این کارمزد یکسان است. یعنی برای صدور هر گواهی سرمایه‌گذاری لازم است که سرمایه‌گذار دو هزار تومان پرداخت کند.
کارمزد ابطال
این کارمزد صندوق سرمایه خود به دو بخش ثابت و متغیر تقسیم می‌شود. بخش ثابت همان مبلغ دو هزار تومان را که گفتیم پوشش می‌دهد. بخش متغیر نیز با درنظر گرفتن تاریخ ابطال، درصدی از قیمت ابطال را شامل می‌شود. مثلا اگر تاریخ ابطال هفت روز (یا کمتر) پس از تاریخ صدور باشد، پنج درصد از قیمت ابطال به کارمزد ابطال اضافه خواهد شد.
کارمزد معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF
مانند سایر صندوق‌ها، خرید و فروش واحدهای ETF هم با پرداخت کارمزد همراه است. این مبلغ از حساب سرمایه‌گذار کم می‌شود. اما بر اساس قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید و به منظور اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، نقل و انتقال واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های قابل معامله و هم‌چنین صدور و ابطال آن‌ها معاف از مالیات است.
اما می‌دانیم که صندوق‌های قابل معامله انواع مختلفی دارند. در ادامه می‌توانید کارمزد صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورس را مطالعه کنید.
کارمزد صندوق سرمایه‌گذاری در سهام
کارمزد معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام عبارت است از:
کارمزد خرید: ۰.۰۰۴۶۴
کارمزد فروش: ۰.۰۰۴۷۵
برای محاسبه کارمزدها، باید این اعداد در کل قیمت خرید یا فروش ضرب شوند. در مجموع کارمزد خرید و فروش صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF سهامی برابر است با ۰.۰۰۹۳۹.
لازم به ذکر است که صندوق دارایکم در دسته صندوق‌های سهامی جای دارد. از این رو می‌توان دریافت که کارمزد صندوق دارایکم مطابق آن‌چه گفته شد، محاسبه می‌شود.
کارمزد صندوق سرمایه‌گذاری مختلط
کارمزد خرید: ۰.۰۰۰۲۴۳
کارمزد فروش: ۰.۰۰۲۶۴
پس در مجموع کارمزد خرید و فروش برای صندوق‌های مختلط ETF برابر با ۰.۰۰۵۰۷ است.
کارمزد صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت
کارمزد خرید: ۰.۰۰۰۷۲۵
کارمزد فروش: ۰.۰۰۰۷۲۵
با این تفاسیر کارمزد صندوق سرمایه‌گذاری ETF از نوع درآمد ثابت ۰.۰۰۱۴۵ است.
نکته
مشخص است که هزینه‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلف، متفاوت است. به عنوان مثال از جمله هزینه‌های صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هزینه‌های طراحی نقشه‌های ساختمان پروژه
- هزینه‌های مربوط به مجوزهایی برای اجرای ساختمان پروژه
- هزینه‌های مربوط به زمین پروژه
- هزینه‌های ساخت پروژه مانند نیروی انسانی، مصالح ساختمانی، تجهیزات و تاسیسات مکانیکی و …
- هزینه مربوط به تبلیغات
جمع‌بندی
در این مطلب هزینه‌ها و کارمزد صندوق سرمایه‌گذاری را بیان کنیم. گفتیم که هزینه‌های صندوق را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد. دسته اول هزینه‌هایی هستند که به ارکان صندوق پرداخت می‌شود. این هزینه‌ها از محل دارایی صندوق پرداخت می‌شوند و بین سرمایه‌گذاران سرشکن می‌شوند.
اما هزینه‌های دیگر به مواردی مربوط است که سرمایه‌گذار باید شخصا بابت صدور و ابطال واحدهای صندوق پرداخت کند. هم‌چنین کارمزد معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری را می‌توان در اساس‌نامه و امیدنامه صندوق‌ها مطالعه کرد. در پایان نیز مجددا یادآور می‌شویم که هزینه‌های صندوق‌های مختلف، با توجه به ماهیت‌شان متفاوت است.
